جای خالی عراق و افغانستان در تجارت خارجی

نسیم آنلاین: اتاق بازرگانی تهران در تازه‌ترین گزارش خود، آمار تجارت خارجی ایران در 8 ماهه نخست سال 1401 را منتشر کرده است.

در این گزارش ذکر شده است که میزان صادرات ایران به حدود 32.4 میلیارد دلار رسیده است و رشد 4.4 درصدی را نشان می‌دهد.

در خصوص واردات نیز تا پایان آبان‌ماه حدود 37 میلیارد دلار ثبت شده است که افزایش بیش از 15 درصدی را نشان می‌دهد.

اما به غیر از تغییرات در ارزش صادرات و واردات، مشتریان خارجی ایران نیز تغییراتی را در خود می‌بیند که قابل تامل است.

همچون سال‌های گذشته چین اصلی‌ترین خریدار کالای ایرانی است و پس از آن عراق، امارات، ترکیه و هند قرار دارند و بر خلاف گذشته نشانی از کشور افغانستان نیست. مقامات تجاری ایران، علت حذف شدن افغانستان از میان مشتریان ایران را جدا از عوامل فصلی، تغییرات سیاسی در افغانستان و همچنین افزایش قیمت محصولات ایرانی است.

هرچند همچنان رتبه دوم مشتریان ایران در اختیار عراق است اما این صادرات به این کشور نیز شاهد کاهشی چشمگیر است. در عراق هم مانند افغانستان، تغییرات سیاسی و نوسانات فصلی در این امر سهیم است اما یک تغییر رویکرد نیز دلیلی بر این کاهش صادرات ایران به عراق است. دولت عراق در حوزه محصولات کشاورزی رشد کرده و به سمت خودکفایی می‌رود و همین امر بر میزان صادرات ایران به عراق تاثیر گذاشته است.

در میان اصلی‌ترین صادرکنندگان به ایران نیز صدر نشینی با امارات است و پس از آن چین، ترکیه، هند و آلمان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

در این خصوص نیز شاهد یک تغییر مهم هستیم. در ماه‌های گذشته روسیه یکی از اصلی‌ترین صادرکنندگان به ایران بود و اکنون جایی در صدر فهرست صادرکنندگان به ایران ندارد. جنگ روسیه و اوکراین و مسائل پیرامون آن یکی از اصلی‌ترین علل این امر است.

در میان کالاهای صادراتی ایران، پروپان مایع شده، متانول، بوتان، پلی اتیلن، قیر نفت، اوره، گاز طبیعی مایع شده و شمش آهن و فولاد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. این مساله حاکی از آن است که همچنان خام فروشی در اقتصاد ایران جایگاه اصلی به خود اختصاص داده است که در صورت تغییر این رویکرد ارزش صادراتی ایران را نیز افزایش خواهد داد.