سود دولت از طرح جدید بنزین چقدر است؟
حساب و کتاب اشتباه نوبخت؛ به نفع دولت به ضرر مردم
نوبخت در اظهاراتی بیان کرد که حتی سود حاصل از صادرات بنزین هم به مردم بر میگردد. با محاسبه ای که انجام شده، اگر دولت در ادعای خود صداقت داشته باشد، رقم یارانه باید حداقل ۳.۵ برابر رقم کنونی شود.
نسیم آنلاین ؛ محمدباقر نوبخت چند شب پیش در برنامه نگاه یک بیان کرد که تمام درآمد دولت در طرح جدید بنزین، و حتی درآمد دولت از صادرات مازاد بنزین نیز به مردم باز میگردد. البته این موضع معاون رئیس جمهور فصل مشترک همه صحبتهای دولتمردان است که این روزها درباره افزایش درآمد سوخت صحبت میکنند. اما واکاوی درآمد حاصل از این طرح برای دولت، گویای مطلب دیگری است که در نوع خود قابل تامل بوده و خلاف حساب و کتاب رئیس سازمان برنامه و بودجه است. به گونهای که هم میزان صادرات بیشتر از میزانی است که وی اعلام کرده و هم کمک معیشتی بیشتر از مقدار اعلام شده میتواند باشد.
بر اساس آخرین آمارهای موجود تولید روزانه بنزین در کشور به ۱۱۵ میلیون لیتر رسیده است که در تیر و مرداد به ترتیب مقدار تولید بنزین ۱۱۱ و ۱۱۲ میلیون لیتر ثبت شده است.
در مورد مصرف کشور نیز بر اساس اعلام شرکت ملی پخش و پالایش، در سه ماه ابتدایی سال جاری، به طور میانگین روزانه ۹۴ میلیون لیتر بنزین مصرف شده است. البته آمار مصرف کشور بسته به ایام خاص همچون تابستان و روزهای تعطیلات نوروز نیز افزایش چشمگیری خواهد داشت به گونهای که در روز پایانی سال ۹۷ رکورد تاریخی ۱۳۶ میلیون لیتر مصرف بنزین به ثبت رسیده است.
درآمد ۷۸/۵ هزار میلیارد تومانی دولت در سالبرای محاسبه درآمد دولت از افزایش قیمت سوخت و نیز درآمد صادرات مازاد بنزین تولیدی نیاز است تا اعداد فوق را به صورت تخمینی در نظر بگیریم. فرض کنیم بر اساس پیش بینی شرکت ملی پخش و پالایش مصرف در سال ۹۸ به طور متوسط روزانه ۱۰۰ میلیون لیتر خواهد بود. اگر نسبت استفاده از بنزین سهمیه و آزاد بر پایه تجربیات پیشین به ترتیب ۲ به ۱ بگیریم، اضافه درآمد دولت حاصل افزایش قیمت بنزین ۳۶ هزار و ۵۴۰ میلیارد تومان خواهد شد. این محاسبه در حالی است بخشی از میزان مصرف غیر سهمیهای از نوع بنزین سوپر است که با اضافه درآمد آن درآمد دولت بیش از این مقدار خواهد بود.
۱۲/۱۵ هزار میلیارد تومان = ۳۶۵ روز ×۵۰۰ تومان درآمد دولت از بنزین سهمیهای × ۶۶/۶ میلیون لیتر
۲۴/۳۸ هزار میلیارد تومان = ۳۶۵ روز سال ×۲۰۰۰ تومان درآمد دولت از بنزین آزاد × ۳۳/۴ میلیون لیتر
پیش بینی مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران مبنی بر کاهش ۸ تا ۱۰ درصدی مصرف بنزین است که با آمار ۶ میلیون لیتری نوبخت اختلاف دارد. اما اگر به طور میانگین ۸ میلیون کاهش مصرف را در نظر بگیریم، با فرض تولید ۱۱۵ میلیون لیتر، چیزی حدود ۲۳ میلیون لیتر تولید مازاد وجود دارد که با فرض قیمت صادراتی حداقل ۵۰۰۰ تومان (که قابل افزایش است)، دولت ۴۲ هزار میلیارد تومان در سال سود خواهد کرد.
۴۲ هزار میلیارد تومان = ۳۶۵ روز × ۵۰۰۰ تومان × ) ۸ + ۱۵ میلیون لیتر مازاد تولید (
دو سناریو برای محاسبه کمک معیشتی دولتبنابراین در این شرایط، سود دولت از اجرای این طرح در سال حداقل ۷۸/۵ هزار میلیارد تومان خواهد بود.
در سناریوی اول اگر فرض کنیم که دولت تنها سود حاصل از افزایش قیمت را میان مردم، آن هم میان ۶۰ میلیون نفر، توزیع کند، سهم هر فرد رقمی بالغ بر ۵۱ هزار تومان خواهد بود. این رقم در حالی است که دولت برای خانوارهای پر جمعیت که عمدتا از طبقات فرودست جامعه هستند و بر اساس محاسبهای مبهم به اندازه خانوادههای ۵ نفره کمک معیشتی دریافت میکنند، نفری کمتر از ۴۱ هزار تومان پرداخت میکند که ۲۰ درصد کمتر از رقم محاسبه شده است.
۵۰۷۵۰ تومان = ۱۲ ماه ÷۶۰ میلیون نفر ÷ ۳۶/۵۴ هزار میلیارد تومان
میشود یارانه را ۳.۵ برابر کردسناریوی دوم با فرض باز توزیع تمامی عواید حاصل از صادرات به مردم است. اگر دولت تمامی درآمد حاصل از صادرات بنزین را اضافه بر درآمد افزایش قیمت، به مردم برگرداند، کمک معیشتی به طور میانگین به ازای هر فرد ۱۰۹ هزار تومان خواهد بود که با این رقم دولت میتواند یارانه پرداختی کنونی را تقریبا ۳.۵ برابر کرده و به مردم بپردازد. این سناریو شاید چندان واقعی به نظر نرسد اما مبتنی بر اظهارات نوبخت که حتی سود حاصل از صادرات هم به مردم بر میگردد، دولت توانایی پرداخت چنین رقمی را دارد.
۱۰۹ تومان = ۱۲ ماه ÷۶۰ میلیون نفر ÷ ۷۸/۵ هزار میلیارد تومان
با محاسبات بالا کمک معیشتی دولت برای هر فرد میتواند رقمی بین ۵۱ تا ۱۰۹ هزار تومان باشد که به وضوح با رقم پرداختی دولت تفاوت دارد.
از سوی دیگر ادعای مقامات دولتی در خصوص بازگرداندن همه عواید حاصل از اجرای طرح خلاف واقع است. بگونهای که با روند کنونی که دولت به طور میانگین به هر فرد ۴۸ هزار تومان کمک معیشتی پرداخت میکند، دولت دست کم ۴۴ هزار میلیارد تومان در سال درآمد خواهد داشت که چیزی حدود ۱۰/۷ درصد کل بودجه عمومی کشور در سال ۹۸ است. درآمدی که در شرایط کنونی کسری بودجه برای دولت درآمد خوبی خواهد بود.
۴۳/۹۴ هزار میلیارد تومان= (۱۲ ماه × ۴۸ هزار تومان × ۶۰ میلیون نفر) - ۷۸/۵ هزار میلیارد تومان
بنابراین اظهارات مقامات دولت در خصوص آن که این طرح درآمد ناچیزی برای دولت دارد، چندان دقیق نیست. از طرف دیگر دولت با طراحی مدل نامناسب بازتوزیع منابع حاصل از اجرای طرح برای خانوارها توجه ویژهای به طبقات فرودست جامعه نکرده است. به گونهای که در این بین شکایتهای متعددی در مورد عدم واریز کمک معیشتی میان برخی اقشار همچون بازنشستگان گزارش شده است که گویای آن است مدل و برنامه بازتوزیع منابع حاصل از اجرای طرح اساسا بدون پیشینه کارشناسی بود و اجرای آن همانند اجرای شبانه طرح سهمیه بندی سوخت صورت گرفته است.