چراغ سبز دولت به تورم‌زایی بورس؛ بازدهی ۲۰۰درصدی بورس رشد اقتصادی را منفی کرده است

نسیم آنلاین ؛ ساحل عباسی: تورم بیداد می‌کند، جمله‌ای که نه تنها دیگر از زبان قشر ضعیف جامعه، بلکه قشر متوسط را هم به صدا درآورده است، اما مگر یکی دو سال پیش هم تحت تحریم‌های شدید آمریکا نبودیم، چرا امسال تورم به این حد از افزایش رسیده است، برخی از کارشناسان تحریم، سیاست‌های دولت و برخی دیگر نیز همین بازار سرمایه را یکی از عوامل افزایش نرخ تورم می‌دانند، برای تفهیم بیشتر چرایی تأثیرگذاری بورس در نرخ تورم کامران ندری اقتصاددان و عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق به ما پاسخ داده است.

آیا به نظر شما سیاست کاهش نرخ سود بانکی و چراغ سبز دولت به بورس برای انتقال سرمایه‌ها سیاست درستی بود؟

یکی از سیاست‌هایی که منجر به تشویق سرمایه‌گذاران برای حرکت به سمت بازارهای دلالی و حتی بورس شد، سیاست کاهش نرخ سود بانکی بود، بنده معتقدم تشویق مردم برای خروج سپرده‌های خود از نظام بانکی اشتباه فاحشی بود که تبعات تورمی آن این روزها به شدت مشهود است. آثار تورمی خروج سرمایه‌ها از نظام بانکی به سمت بازارهای دلالی این روزها به شدت بر روی اقتصاد و معیشت و زندگی مردم تأثیر گذاشته است. اشتباه دیگر مسئولین که منجر به افزایش تورم شد، تبلیغ برای انتقال سرمایه‌ها به سمت بازار سرمایه بود، درحالی‌که سرمایه‌گذاری در بورس ایران هیچ‌گاه منجر به رشد تولید یا هدایت سرمایه به سمت تولید نمی‌شود، لذا مسئولان به دلیل ذهنیت غلطی که بعضاً می‌تواند ناشی از تأمین کسری بودجه باشد سرمایه‌داران و مردم را به سمت بورس هدایت کردند. مسئله این است که بازار سرمایه در چهار ماه گذشته بالای ۲۰۰ درصد سودآوری و بازدهی داشته است، درحالی‌که کمترین کمکی به رونق و بازدهی تولید نکرده، حتی نرخ رشد اقتصادی را نیز منفی کرده است، بنابراین این تصور که شما بتوانید با دست‌کاری در بازار سرمایه به تولید کمک کنید اشتباه است چرا که فقط به خارج کردن بازار از تعادل منتهی می‌شود، بلکه تنها کاری که دولت کرده است تسهیل سفته‌بازی این بار در بازار سرمایه است که قطعاً تأثیر مخربی بر اقتصاد کشور به جا می‌گذارد.

با توجه به اینکه بازار سرمایه در چهار ماه گذشته رشد بالای ۲۰۰ درصدی داشته به تبع آن بازارهای دیگر چون ارز، خودرو و مسکن هم سوددهی خوبی داشته‌اند، یعنی عمده افزایش قیمت‌هایی که در این بازارها ایجادشده است ناشی از نقد بودن ثروت در این بازار است، چرا که بازار سرمایه در چهار ماه گذشته به‌طور میانگین در روز ۲۳ درصد بازدهی داشته است، در حال حاضر ارزش بازار سرمایه نزدیک به هشت هزار میلیارد تومان است، عدد بزرگی که اگر ۳ درصد سود در این بازار در نظر بگیریم و بگوییم که مردم ۳ درصد این سود را از بازار خارج می‌کنند و ۱ درصد را در بازار سرمایه نگه می‌دارند، مشخص می‌شود این رقم در سطح اقتصاد کشور چه تقاضایی ایجاد می‌کنند! لذا تقاضای بسیار بالایی که در بازار ایجاد می‌کند و سرریز این سودها وارد بازارهای دیگری چون ارز، مسکن و خودرو موجب افزایش قیمت سایر کالاها نیز می‌شود، بنابراین علی‌رغم اینکه بانک مرکزی اقدامات واقعاً مطلوبی را برای کاهش نرخ تورم و ایجاد ثبات در بازار انجام داده، گرچه درباره میزان اثرگذاری آن می‌توانیم بحث کنیم، اما مشخص است این سیاست‌ها به‌تنهایی کافی نبوده است.

برای جلوگیری از آثار تورمی بورس چه راهکاری می‌توان ارائه داد؟

اگر مسئولین بازار سرمایه فکری برای مهار این رفتار گله‌ای و صف‌های خریدی که ایجاد شده نکنند و برای این تقاضایی که به تولید ختم نمی‌شود و فقط به سفته‌بازی منتهی می‌شود چاره‌اندیشی نکنند و تدبیری نداشته باشد مشخص است اقدامات بانک مرکزی هم در راستای کاهش تورم و تثبیت نرخ ارز اثربخشی خود را از دست می‌دهد، چرا که بازار سرمایه الآن تبدیل به یک مشکل و معضل در اقتصاد کشور شده است.

یعنی همین ۱۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی که می‌گویند هر روز جذب بورس می‌شود باید کنترل شود؟ اتفاقاً کارشناسان بورس معتقد هستند که نقدینگی از بازارهای دلالی جمع شده و حتماً به تبع آن تورم هم کاهش می‌یابد، نظر شما در این موضوع چیست؟

می‌توان گفت این ۱۵۰۰ میلیارد تومان اهرمی شده تا نقدینگی بیشتر وارد این بازار شود، به‌عبارت‌دیگر در اقتصاد این نکته آمده که بازار سرمایه خود نوعی نقدینگی در اقتصاد ایجاد می‌کند نه اینکه جذب‌کننده نقدینگی باشد، گرچه قدرت نقدینگی که در بازار سرمایه ایجاد می‌شود به اندازه قدرت نقدینگی که در بازار بین‌بانکی ایجاد می‌شود نیست، اما نقدینگی که در بازار سرمایه ایجاد می‌شود مخصوصاً با التهابات و هیجاناتی که در بازار سرمایه ایجاد شده، نقدینگی در این بازار هم قدرت تورم‌زایی یافته است.

اما کارشناسان بازار سرمایه و برخی از مسئولین معتقد هستند که بازار سرمایه تبدیل به ضربه‌گیر اقتصاد شده است شما این موضوع را رد می‌کنید؟

بله چون چنین چیزی به هیچ وجه درست نیست کسانی که چنین موضوعاتی را مطرح می‌کند خود از فعالان بازار سرمایه هستند که از نظر اقتصادی نباید پیرامون تأثیرات اقتصادی و تورمی بورس اظهار نظر کنند، بلکه تحلیل این موضوعات توسط کارشناس اقتصادی صورت می‌گیرد. متأسفانه در ایران تأمین منافع شخصی و گروهی خاص حرف اول را می‌زند. در واقع بازیگران اصلی بازار سرمایه از این وضعیت منافع میلیاردی کسب می‌کنند، این افراد قبل از ورود به بازار سرمایه در بازار ارز و مسکن فعال بودند، الآن که در این بازارها محدودشده‌اند و اتفاقاً دولت در بازار سرمایه به آن‌ها چراغ سبز نشان داده و چون از این بازار منافع هنگفتی کسب می‌کنند مشخص است که برای اینکه در خطر قرار نگیرند می‌گویند که بورس تبدیل به ضربه‌گیر نقدینگی در اقتصاد ایران شده است! این افراد با تبلیغاتی از این دست مردم را وارد این بازار کرده‌اند و پشت آن‌ها سنگر گرفته‌اند، تعداد افرادی که در بورس ایران فعال هستند از همه بورس‌های دنیا بیشتر است، درحالی‌که بورس جای افراد حرفه‌ای است، قطعاً بازیگران اصلی این بازار که با افتخار از چهل، پنجاه میلیون کد بورسی فعال صحبت می‌کنند و کسانی که از بورس منافع کلان به جیب می‌زنند پشت مردم سنگر گرفته‌اند، یعنی اگر بازار بورس روزی سقوط کند، به دلیل اینکه قشر عادی و ضعیف جامعه هم در بورس سرمایه‌گذاری کردند و قطعاً معترض دولت می‌شوند، این افراد اتفاقاً از مردم عادی به عنوان ضربه‌گیر خو استفاده می‌کنند، دقیقاً موضوعی شبیه مؤسسات مالی غیرمجاز تکرار می‌شود که دولت با دستور به بانک مرکزی برای تهیه آن از محل پایه پولی بار تورمی بزرگی به سایر اقشار جامعه برای عدم اعتراض این دسته از ورشکستگان می‌اندازد، در واقع کسانی که از بازار سرمایه منافع میلیاردی یا تریلیاردی کسب می‌کنند، من و شما با تورمی که به ما تحمیل می‌شود هزینه ثروتمند شدن آن‌ها را می‌دهیم.