گزارشی از مشکلات دندانپزشکی در ایران
حرفه‌ای که نه بیمار از تعرفه‌های آن راضی است نه طبیب
گزارش «نسیم آنلاین» از مشکلات دندانپزشکی درایران؛ از دندانپزشکانی که دیگر قشر مرفه جامعه نیستند تا حقوق بگیرانی که توان پرداخت هزینه‌های دندانپزشکی را ندارند.
گروه اجتماعی « نسیم آنلاین »-مهدیه عرفاتی: "زمانی به اهمیت پیشگیری و بهداشت تغذیه دهان و دندان پی بردم که حداقل چهار، پنج دندان خراب در دهان داشتم، و زمانی برای درمان اقدام کردم که مشکل تمام دندان‌ها از پوسیدگی ساده به مشکلات ریشه و عصب رسیده بود و این به معنای تأخیر در بهداشت دهان و دندان به دلیل عدم آموزش و آگاهی و تأخیر در درمان به‌موقع به دلیل گرانی خدمت است"
این‌ها صحبت‌های جوان 35 ساله‌ای است که برای درمان دندان‌های خود به مطب یکی از دندان‌پزشکان در تهران مراجعه کرده است.
وی در خصوص علت خرابی دندان‌هایش می‌گوید: در دوران کودکی اهمیتی برای رعایت بهداشت دهان و دندان و اصول تغذیه‌ای مناسب قائل نبودم تا زمانی که در نوجوانی اولین دندان‌درد زندگی خود را تجربه کردم و پس از مراجعه به دندان‌پزشک فهمیدم چهارتا از دندان‌هایم دچار پوسیدگی‌های جدی شده‌اند.
این جوان ادامه می‌دهد: پس از معاینه و آگاهی از هزینه‌های درمان بر اساس اولویت‌بندی برای درمان دندانی که دچار پوسیدگی عمیق‌تر شده بود T اقدام کردم و برای سایر دندان‌ها نیز که پوسیدگی سطحی‌تری داشتند نوبت گرفتم اما نوبت‌هایی که به دلایل مختلف عقب افتادند تا زمانی که تمامی آن دندان‌ها نیز به عصب رسیده و مشکلات جدی‌تری پیدا کردند.
وی تأکید می‌کند: عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و عدم اقدام به‌موقع برای درمان از مهم‌ترین دلایل بروز مشکلات دهان و دندان مردم است که مورد اول به عدم آموزش و آگاهی و مورد دوم به گران بودن خدمات دندانپزشکی و بی‌اهمیتی مردم نسبت به درمان به‌موقع اتفاق می‌افتد.
وی با اشاره به دریافت دو میلیون تومان حقوق در ماه می‌گوید: برای درمان یکی از دندان‌های خود 300 هزار و برای درمان دندان همسرم هم 250 هزار تومان در یک روز پرداخت کردم (بیشتر از یک‌چهارم حقوقم) و قطعاً تا چند ماه دیگر امکان مراجعه به دندانپزشکی و درمان سایر دندان‌های خرابم را ندارم.
این جوان 35 ساله امروز بسیاری از دندان‌هایش پرشده بودند و برخی به دلیل مشکلات بیشتر به مرحله روکش و پروتز گذاشتن رسیده بود و البته جای یک دندان نیز در دهانش خالی مانده و می‌گفت باید ایمپلنت کند که فعلاً به دلیل هزینه بالای این خدمت حتی فکر آن را هم نمی‌توانست بکند.
دندان دُر گران‌بهای بدن انسان است و به گفته پزشکان سلامت بسیاری از ارگان‌های بدن ازجمله سیستم گوارش بسته به‌سلامت دهان و دندان است اما امروز حفظ سلامت این مرواریدها به یکی از معضلات نظام سلامت کشور تبدیل‌شده است؛ از طرفی فرهنگ پیشگیری از پوسیدگی دندان در مردم نهادینه نشده از طرف دیگر هزینه‌های بالای این خدمت درمانی و عدم پوشش‌های بیمه‌ای مناسب مانع از اقدام به‌موقع برای درمان می‌شود.
هر نوجوان ایرانی 12 دندان خراب داردمحمد بیات، رئیس انجمن جراحان دهان، فک و صورت در خصوص شاخص سلامت دندان در ایران می‌گوید: این شاخص باگذشت 90 سال از فعالیت دندانپزشکی مدرن در ایران هنوز بهبود نیافته و هر نوجوان ایرانی 12 دندان خراب دارد و اکثر افراد بالای 40 سال تعدادی دندان کشیده شده دارند.
وی می‌افزاید: مهم‌ترین مشکل دندانپزشکی در ایران این است که تعداد دندان‌های پوسیده، کشیده شده و پرکرده ایرانیان بسیار بالاست و این ناشی از تصور اشتباه از سلامت دهان و دندان است.
رئیس انجمن جراحان دهان، فک و صورت ادامه می‌دهد: از گذشته این تصور وجود داشته که دندان عضوی نیست که انسان بتواند برای تمام عمر از آن استفاده کند درحالی‌که نگاه مدرن در حوزه دندانپزشکی این است که دندان به‌شرط رعایت بهداشت دهان و دندان و سبک زندگی و تغذیه صحیح می‌تواند مانند قلب، پا و چشم تا آخر عمر برای انسان کار کند.
اقدامات پیشگیرانه برکات طرح تحول سلامت در حوزه دندانپزشکیحوزه دندانپزشکی در طرح تحول سلامت نیز از تغییر و تحول بی‌نصیب نماند و سال گذشته طرحی تحت عنوان طرح تحول سلامت دهان با محوریت برنامه‌های بهداشت و پیشگیری در کشور کلید خورد که ارائه خدمات بهداشتی ازجمله وارنیش فلوراید به 12 میلیون دانش‌آموز و ترمیم دندان‌های خراب آن‌ها بخشی از این برنامه بود.
95 درصد خدمات دندانپزشکی در ایران توسط بخش خصوصی ارائه میشودسید حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیا ن اینکه خدمات دندانپزشکی دولتی در ایران بسیار کم است، می‌گوید: 95 درصد خدمات دندانپزشکی کشور توسط بخش خصوصی ارائه می‌شود و برای کاهش فشار هزینه‌ها در این بخش به مردم باید حمایت بیمه‌ها افزایش یابد.
وی می‌افزاید: خدمات دندانپزشکی دولتی در کشور کمتر از خدمات پزشکی است و بر همین اساس ایجاد کلینیک‌های ویژه دندانپزشکی و بخش‌های دندانپزشکی در بیمارستان‌ها در دستور کار وزارت بهداشت قرارگرفته است.
وزیر بهداشت تأکید می‌کند: با اجرای طرح سلامت دهان و دندان قطعاً مشکلات دندانی مردم برطرف نمی‌شود اما این طرح گامی مؤثر در جهت پیشگیری و ارتقای سلامت دهان و دندان خواهد بود.
گذشته از اهمیت نقش بهداشت و پیشگیری در حفظ و ارتقای سلامت دهان و دندان مسئله اساسی دیگر درمان دندان‌های خراب مردم است، دندانپزشکی یکی از گران‌ترین خدمات درمانی است و بعد از هزینه‌های بیمارستانی بیشترین پولی که مردم در سیستم بهداشتی و درمانی پرداخت می‌کنند مربوط به این خدمات است و این در حالی است که پوشش بیمه‌ای دندانپزشکی در ایران بسیار ناچیز است.
از طرف دیگر به گواه بسیاری از کارشناسان تعرفه‌های همین گران‌ترین خدمت درمانی فاصله زیادی با تعرفه‌های واقعی دارد و همین امر باعث بروز مشکلات عدیده برای دندان‌پزشکان شده است یعنی در حال حاضر تعرفه‌های دندانپزشکی از سویی از نظر دندان‌پزشکان غیرواقعی است و از سوی دیگر مردم توان پرداخت همین تعرفه‌های غیرواقعی را هم ندارند.
قشر حقوق‌بگیر جامعه توان پرداخت هزینه‌های دندانپزشکی را ندارندبهزاد فرخزاد، دبیر علمی دندانپزشکی ایران می‌گوید: موارد بسیاری در تعیین تعرفه‌های دندانپزشکی دخیل هستند و همین امر تعرفه گذاری این خدمات را مشکل می‌کند، هزینه‌هایی چون مطب و مواد و تجهیزات دندانپزشکی متغیر است و تفکیک این موارد برای تعیین تعرفه مناسب بسیار سخت است.
وی با تأکید بر اینکه تعرفه‌های دندانپزشکی باید به سمت واقعی شدن پیش برود، می‌افزاید: در خدمت دندانپزشکی نوعی سرمایه‌گذاری اولیه صورت می‌گیرد که در تعیین تعرفه و هزینه‌ها لحاظ می‌شود و این امر در خدمات بیمارستانی وجود ندارد.
دبیر علمی انجمن دندانپزشکی ایران تصریح می‌کند: در حال حاضر کتابچه تعرفه‌های دندانپزشکی تهیه و آیتم‌ها و عناوین مختلف در آن مشخص‌شده است اما هنوز قیمت‌گذاری این خدمات به نتیجه نرسیده است.
فرخزاد ادامه می‌دهد: افرادی که در مشاغل آزاد در حال فعالیت هستند تا حدودی امکان پرداخت هزینه‌های دندانپزشکی را دارند اما قشر حقوق‌بگیر جامعه که درآمد آن‌ها کمتر از نرخ تورم است توان پرداخت این هزینه‌ها را ندارند.
وی در خصوص هزینه‌برخی خدمات عمده دندانپزشکی در تهران می‌گوید: به‌طور متوسط در تهران خدمت جرم‌گیری از 70 هزار تومان تا 200 هزار تومان، خدمت‌ترمیم از 50 هزار تومان تا 300 هزار تومان و درمان ریشه از 100 هزار تومان تا 600 هزار تومان ارائه می‌شود.
دبیر علمی انجمن دندانپزشکی ایران تأکید می‌کند: مشکل سلامت دهان و دندان در ایران بحث‌های مالی نیست بلکه عامل اصلی خرابی دندان در ایران رژیم غذایی غلط و عدم رعایت بهداشت است چراکه در مواردی هم که افراد امکان استفاده از خدمات با استفاده از بیمه‌های تکمیلی را دارند بازهم به دلیل عدم رعایت رژیم غذایی مناسب و عدم رسیدگی به‌موقع دچار خرابی دندان می‌شوند.
تعرفه‌های دندانپزشکی هیچ‌گاه نمی‌تواند دقیق باشدمحسن امین سبحانی، رئیس دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارتش نیز در این خصوص می‌گوید: بالاترین تعرفه‌های دندانپزشکی در تهران و شهرستان‌ها بازهم پایین‌تر از تعرفه‌های جهانی است و بسیاری از ایرانیان مقیم کشورهای دیگر برای درمان دندان‌های خود به دلیل پایین‌تر بودن هزینه‌ها به ایران می‌آیند.
وی بابیان اینکه دندانپزشکی کاری درمانی- هنری است، می‌افزاید: برای هنر افراد نمی‌توان قیمت‌گذاری کرد و لذا تعرفه گذاری خدمات دندانپزشکی هیچ‌گاه نمی‌تواند به‌صورت دقیق انجام گیرد.
عدم رعایت کنترل عفونت در برخی از مطب‌های دندانپزشکیرئیس دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارتش با تأکید بر لزوم اصلاح تعرفه‌های دندانپزشکی ادامه می‌دهد: کار با تعرفه‌های فعلی برای بسیاری از دندان‌پزشکان مقرون‌به‌صرفه نیست و حتی در برخی از مطب‌ها مسائلی چون کنترل عفونت که امری هزینه‌بر است رعایت نمی‌شود و همین امر می‌تواند انتقال بیماری‌ها را به دنبال داشته باشد.
امین سبحانی تصریح می‌کند: علاوه بر تمامی مشکلات دندانپزشکی و کار با تعرفه‌های غیرواقعی، استهلاک خود دندان‌پزشک نیز یکی دیگر از مسائل است و این افراد به دلیل فشارهای جسمی و روحی کار زود فرسوده می‌شوند و تمام این موارد باید در تعرفه گذاری لحاظ شود.
به گفته وی تعرفه‌های خدمات دندانپزشکی باید به‌گونه‌ای تعیین شود که امکان رقابت برای افراد ایجاد شود و درعین‌حال سیستم کنترلی قوی نیز بر روند ارائه خدمت و دریافت وجه از بیمار نظارت داشته باشد.
فعالیت دندان‌پزشکان تجربی به‌صورت زیرزمینیرئیس دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارتش با اشاره به فعالیت برخی از دندان‌پزشکان تجربی به‌صورت زیرزمینی می‌گوید: برخی از این دندان‌پزشکان توسط وزارت بهداشت تحت کنترل و نظارت هستند اما برخی دیگر به‌صورت زیرزمینی فعالیت می‌کنند و برخی از مردم که از توان مالی خوبی برخوردار نیستند به این دندان‌پزشکان مراجعه می‌کنند.
امین سبحانی تأکید می‌کند: وزارت بهداشت باید کف تعرفه خدمات را تعیین کند و سقف آن توسط رقابت و کار دندان‌پزشک مشخص شود تا دندان‌پزشک نسبت به انجام کارهای بامهارت بالا و خلاقانه تشویق شود.
وی می‌افزاید: سیستم آموزش و سبک‌کار دندانپزشکی در ایران مشابه امریکاست درحالی‌که تعرفه‌های خدمات دندانپزشکی در ایران یک‌دهم امریکاست.
رئیس دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارتش ادامه می‌دهد: دندان‌پزشکان زمانی به‌عنوان قشر مرفه جامعه مطرح بودند اما امروز بسیاری از دندان‌پزشکان با انجام دو نوبت کار جزء قشر متوسط جامعه محسوب می‌شوند.
امین سبحانی بابیان اینکه در ایران حقوق و خدمات به ریال و اجناس به دلار است، می‌گوید: همین امر باعث بروز مشکلات در ارائه خدمت توسط دندان‌پزشکان و دریافت خدمت توسط مردم شده است.
وی تأکید می‌کند: برای اصلاح نظام بیمه‌ای باید یکسان‌سازی بیمه‌ها صورت بگیرد و در حال حاضر بیمه‌ها تنها خدمات اورژانسی چون کشیدن، رادیوگرافی، جرم‌گیری و پر کردن دندان کرسی بزرگ برای نوجوانان را تحت پوشش قرار می‌دهند و سایر خدمات دندانپزشکی به‌صورت آزاد ارائه می‌شود.
رئیس دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارتش خاطرنشان می‌کند: درمان در دندانپزشکی چاه ویلی است که هیچ‌گاه پر نمی‌شود و باید روی پیشگیری و بهداشت دهان و دندان تمرکز شود به‌طوری‌که در بسیاری از کشورهای اروپایی کار دندانپزشکی برای دندان‌پزشکان صرف ندارد چراکه بیماری وجود ندارد.
خدمات دندانپزشکی نه‌تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورها جزو گران‌ترین خدمات محسوب می‌شود اما در سایر کشورها دو تفاوت عمده وجود دارد نخست سرمایه‌گذاری گسترده دولت‌ها در امر پیشگیری و بهداشت دهان و دندان و کاهش شاخص پوسیدگی دندان‌هاست و دیگری حمایت قوی بیمه‌های دولتی و تکمیلی است که امکان بهره‌مندی مردم از خدمات دندانپزشکی را فراهم می‌کند.
در ایران از ابتدا مجموعه‌های بیمه‌ای به خدمات دندانپزشکی به‌عنوان خدمات لوکس نگاه می‌کردند و همین امر باعث عدم پوشش بسیاری از خدمات شده است درحالی‌که بیماری‌های دهان و دندان می‌تواند منبع بسیاری از بیماری‌ها باشد.
بیمه نیروهای مسلح الگوی مناسبی برای سایر بیمه‌ها در پوشش خدمات دندانپزشکیعلی تاجرنیا، عضو هیئت‌مدیره انجمن دندانپزشکی ایران در خصوص راهکارهای تقویت حمایت‌های بیمه‌ای از خدمات دندانپزشکی می‌گوید: بیمه نیروهای مسلح در حال حاضر یکی از مجموعه‌هایی است که خدمات حمایتی بهتری درزمینهٔ دندانپزشکی نسبت به سایر مجموعه‌ها ارائه می‌کند و این روش می‌تواند به‌عنوان الگویی برای حمایت‌های بیمه‌ای از خدمات دندانپزشکی قرار گیرد.
وی تأکید می‌کند: قیمت تمام‌شده خدمات دندانپزشکی به دلیل هزینه‌های بالای مواد و تجهیزات و ریسک بالای این خدمات بالاست و برای بهره‌مندی مردم از خدمات دندانپزشکی باید اقتصاد جامعه و نظام بیمه‌ای کشور بهبود یابد.
عضو هیئت‌مدیره انجمن دندانپزشکی ایران تصریح می‌کند: در حال حاضر بسیاری از دندان‌پزشکان در کلینیک‌های دندانپزشکی به‌نوعی برای کارکرده یارانه پرداخت می‌کنند و با دریافت 35 درصد قیمت کل کار می‌کنند.
اهمیت توجه به پیشگیری و بهداشت دهان و دندان برکسی پوشیده نیست اما نمی‌توان با این توجیه که درمان چاه ویل است نسبت به این موضوع بی‌تفاوت بود چراکه در حال حاضر از طرفی جامعه دندانپزشکی کشور به دلیل تعرفه‌های غیرواقعی ناراضی هستند و از طرف دیگر عدم پوشش‌های بیمه‌ای مانع از بهره‌مندی مردم از خدمات شده است و بی‌توجهی به درمان درنهایت افزایش دندان‌های خراب مردم و کاهش شاخص سلامت دهان و دندان ایرانیان را در پی خواهد داشت.
