نشست "نواکشوت"؛ گردهمایی خواب‌آور سران عرب

گروه بین الملل « نسیم آنلاین »، بیست و هفتمین اجلاس اتحادیه عرب در موریتانی در حالی برگزار شد که پیش از آن کشورهای "عربستان، بحرین، مصر و امارات" در نشستی چهارجانبه آنچه که آن را "دخالت ایران در امور کشورهای عربی" خواندند، محکوم کردند و سپس با طرح موضوع "ایران هراسی" در اجلاس نواکشوت، تعدادی از کشورهای عضو اتحادیه موافقت خود و تعدادی دیگر مخالفت خود را اعلام کردند.

"احمد عقیقی" سخنگوی اتحادیه عرب نیز ساعاتی قبل از آغاز نشست نواکشوت در روز دوشنبه گذشته به تشتت آرای اعضای اتحادیه و اختلاف نظر آنها در پرونده‎های مختلف اشاره کرد و گفت: وزرای خارجه اتحادیه عرب درباره "دخالت ایران در امور کشورهای عربی و نفوذ ترکیه در عراق" اختلاف نظر دارند.

"احمد ابوالغیط" دبیرکل جدید اتحادیه عرب ادعای دخالت ایران در امور داخلی کشورهای عربی را بدون اشاره به جنایات ائتلاف سعودی در یمن و سوریه تکرار و در نقش مجری طرح سعودی اسرائیلی "ایران هراسی" اعلام کرد که ایران جهان عرب را از خود خشمگین کرده است.

ابوالغیط در گفتگو با شبکه خبری "اسکای نیوز" گفت: بهتر است برادران ما در ایران به این نکته توجه کنند که با رفتارهایشان جهان عرب را خشمگین و وادار به مقابله با ایران می‌کنند. وی ادعای تکراری و بی ارزش مالکیت ادعایی امارات بر جزایر سه گانه ایرانی را تکرار کرد و حضور ایران در سوریه و عراق را که به درخواست خود دولت‌های این دو کشور صورت گرفت، دخالت در امور این کشورها خواند.

سوای از اختلاف مواضع کشورهای عضو اتحادیه عرب در خصوص ایران و ترکیه، حضور تنها هشت نفر از سران عرب و غیبت سران مصر به دلیل بیم از ترور و عربستان به دلیل بیماری، نشست دو روزه اتحادیه عرب را یک روزه کرد و این خود نشان دهنده عدم جدیت سران اتحادیه عرب برای شرکت در این نشست است.

روزنامه رأی الیوم در این باره نوشت: در این نشست تنها هشت تن از رؤسا و رهبران عرب حضور داشتند و 14 رهبر دیگر به دلایلی در این نشست حضور نیافتند. "عبدالله دوم" پادشاه اردن، "محمود عباس" رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، "فؤاد معصوم" رئیس‌جمهور عراق، "عبدالعزیز بوتفلیقه" رئیس‌جمهور الجزایر و "سلطان قابوس" پادشاه عمان نیز به دلایلی در این اجلاس حضور نیافتند.

به عبارت بهتر، بسیاری از رهبران عرب برای اجتناب از رویارویی با یکدیگر بر سر مسایل مورد اختلاف در این اجلاس شرکت نکردند، از همین روی به دلیل عدم مشارکت برخی سران عرب، این اجلاس را "اجلاس غایبان" نامیدند.

برخی از سران کشورهای عربی که در اجلاس حاضر شدند ساعاتی بعد آن را ترک کردند و از جمله آن می توان به "تمیم بن حمد" امیر قطر اشاره کرد که محل برگزاری نشست اتحادیه عرب را ترک کرده است و با توجه به غیبت طولانی وی، برخی رسانه ها این احتمال دادند که به قطر بازگشته باشد، هر چند برخی منابع خبری نوشتند که ترک اجلاس اتحادیه عرب توسط امیر قطر از قبل با دولت موریتانی هماهنگ شده بود.

شبکه خبری العالم در این باره گزارش داد که امیر قطر "نواکشوت" پایتخت موریتانی را فقط چند ساعت بعد از رسیدن به آن، به قصد فرودگاه این شهر ترک کرد.

کشورهای عربی از جمله لبنان و عراق و الجزایر از جمله کشورهایی هستند که اتخاذ مواضع مخالف عربستان سعی کردند اتحادیه عرب را در مسیر صحیح خود هدایت کنند و محور نشست را به جای "ایران هراسی" به موضوع حمایت از فلسطین و مبارزه با رژیم صهیونیستی و مقاومت منطقه علیه تروریسم تغییر دهند.

"محمد ولد عبدالعزیز" رئیس جمهور موریتانی نیز که کشورش ریاست دوره بیست و هفتمین اتحادیه عرب را برعهده داشت، در سخنرانی افتتاحیه تأکید کرده بود که اصلی ترین مساله کشورهای عربی حل پرونده فلسطین است.

وی تأکید کرد که باید در حل پرونده فلسطین به لزوم توقف شهرک سازی، عقب نشینی اسرائیل از بلندی‌های جولان و مزارع شبعا، رفع تحریم‌ها از فلسطینیان و توقف کشتار آن‌ها به دست اسرائیلی‌ها توجه شود.

این در حالی است که هدف کشورهای همسوی عربستان از شرکت در نشست موریتانی، تامین منافع رژیم صهیونیستی با محوریت "ایران هراسی" بود تا بدین ترتیب مساله مهم فلسطین و اشغالگری به حاشیه رانده شود، به طوری که موضوع فلسطین که مهمترین مساله جهان اسلام است، در این اجلاس به دلیل اختلاف نظر‌ها و تشتت آراء به یک موضوع گمشده تبدیل شد.

"مهدی شکیبایی" کارشناس میایل فلسطین به « نسیم آنلاین » در این باره گفته که "اتحادیه عرب اگرچه به دلیل اشتراکات در فرهنگ و مذهب و زبان در سال 1945 تاسیس شد، اما اشغال فلسطین توسط اسراییل در سال 1948 بر هم افزایی آنان در تجمیع ظرفیت ها و همکاری ها افزود و از همان زمان آنچه که باعث اجتماع آنان در اجلاس ها می شد قضیه فلسطین بود تا زمانی که معاهده صلح میان مصر و رژیم صهیونیستی در سال 1978 امضا شد.

تقریبا از همین زمان نوعی گسستگی در بین مواضع کشورهای عربی در قبال تحولات پیرامونی منطقه عربی شاهد هستیم. به عنوان مثال اتحادیه عرب که تا قبل از معاهده سازش مصر و اسراییل همواره بر رهایی فلسطین و نابودی اسراییل متمرکز بود به همزیستی مسالمت آمیز با اسراییل رو آورد. در اینجا اولین شکاف میان فلسطینی ها و اعراب ایجاد شد. آنها منتظر بودند ارتش نجات عربی فلسطینی ها را از دست اسراییل نجات دهد. حمله صدام به کویت دومین شکاف رو در میان اتحادیه عرب ایجاد کرد و در واقع کشورهای عربی را به دو بخش کشورهای کوچک و بزرگ تقسیم کرد که در این تقسیم بندی کشورهای بزرگتر عربی به کشورهای کوچکتر عربی حمله می کنند. صدام به کویت حمله کرد و اتحادیه عرب هیچ کاری نکرد. تا موضوع تقسیم سودان به دو بخش شمالی و جنوبی هم از موضوعاتی است که به دلیل شکاف های موجود در بدنه اتحادیه عرب این اتحادیه نتوانست از وقوع آن جلوگیری کند. در چنین شرایطی طبیعی است که موضوع فلسطین به طور کامل از دستور کار اتحادیه عرب خارج شده باشد چون این اتحادیه هنوز راهکاری برای خروج از مشکلات داخلی خودش نیافته است، چگونه بدون اتحاد و یکپارچگی می تواند به قضیه فلسطین و یا رهایی فلسطین بیندیشد. اساسا فلسطین از دستور کار اتحادیه عرب خارج شده و اعضای این اتحادیه که تحت سلطه سعودی ها در آمده راهبرد نزدیکی به اسراییل را انتخاب کردند. به این معنی که در حال حاضر حفظ امنیت اسراییل در اولویت اتحادیه عرب است نه رهایی فلسطین."

مساله دیگری که نصف و نیمه بودن بیست و هفتمین اجلاس اتحادیه عرب در نواکشوت را نشان می دهد، مساله انتقال کرسی سوریه به معارضان بود که این موضوع در اجلاس‎های قبلی هم مطرح شد که این موضوع هم با مخالفت بسیاری از اعضای اتحادیه روبرو شد و بیشتر دولتهای عربی با تخصیص کرسی دمشق به معارضان سوریه مخالفت کردند.

خبرگزاری «آناتولی» ترکیه یک روز قبل از برگزاری اجلاس به نقل از یک منبع دیپلماتیک در موریتانی گزارش داده بود که در اجلاس سالانه سران عرب و در نشست نمایندگان دائمی اتحادیه عرب، کرسی دولت سوریه مورد بحث و رایزنی قرار خواهد گرفت.

به گفته این منبع، برخی از طرف‌ها خواستار اعطای کرسی سوریه به معارضان شدند، ولی اکثر کشورهای عرب با این مساله مخالفت کردند.

کرسی سوریه در اتحادیه عرب از سال 2011 و بعد از تعلیق عضویت دمشق خالی است و فقط در سال 2013 "معاذ الخطیب" رئیس وقت ائتلاف ملی معارضان سوری در دوحه کرسی سوریه را به خود اختصاص داد.

حواشی اجلاس سران کشورهای عربی که این دوره در موریتانی برگزار شد زیاد بود، تا جایی که روزنامه السفیر لبنان آن را "نمایش مضحک" خواند که شبیه نمایش‌های کمدی عربی در هفتاد سال گذشته است و اکنون نیز با گذر از اصل حمایت از قضیه فلسطین به منظور عادی سازی روابط با اسرائیل به "انحطاط مطلق" رسیده است.

شاید مهمترین اتفاق این "نمایش" اجماع نیافتن طرح ضد ایرانی عربستان بود که به غیر از بیانیه پایانی کشورهای عرب حوزه خلیج فارس که آن هم از سوی چهار کشور چند روز قبل از اجلاس نواکشوت نوشته بودند، شکل و محتوای این اجلاس تکرار اجلاس های شکست خورده گذشته بود که تاکنون هیچ تصمیم آنها عملی نشده است.

دلیل دیگری که درستی مضحک بودن این نمایش را نشان می دهد، خواب عمیق سران عرب در اجلاس بوده است که تصاویر آنها را رسانه‌ها منتشر کردند.

در یک جمع بندی و ارزیابی کلی از مجموع نشست های سران اتحادیه عرب می توان گفت که بیست و هفتمین اجلاس سران عرب در سایه اختلافات بین اعضای آن و مشارکت ضعیف سران، یکی از ضعیف ‎ ترین اجلاسی بود که با مدیریت ریاض در نواکشوت برگزار شد.