پایان دوران طلایی عربستان

مهمترین مشکل کنونی و اصلی عربستان فرو رفتن در باتلاق یمن و هزینه سرسام آور تجاوز به این کشور، تامین هزینه های گروه های تروریستی در سوریه، عراق، لیبی و لبنان و مشکلات مدیریتی در این کشور است که با توجه به روی کارآمدن محمد بن سلمان در سال ۲۰۱۵ به اوج خود رسیده و کشور ثروتمند عربستان را با مشکلات زیادی مواجه کرده است.

عربستان در سال های اخیر حدود ۲۰۰ میلیارد دلار در به آشوب کشاندن کشورهای سوریه، عراق، لبنان و یمن و دیگر کشورهای منطقه با تجهیز و تسلیح گروه های تروریستی هزینه کرده است که اگر ۳۰۰ میلیارد دلار هزینه کرد جنگ یمن را به آن اضافه کنیم، می بینیم که آل سعود نزدیک به ۵۰۰ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی خود را فقط برای کشتار مردم مسلمان منطقه و توطئه چینی علیه آنها صرف کرده است.

سیاست های غلط آل سعود به ویژه ولیعهد کم تجربه آن موجب بحران اقتصادی در عربستان شده و مقامات این کشور را وادار کرده تا ریاضت اقتصادی سختی را در پیش بگیرند، سیاستی که حداقل در پنجاه سال گذشته نظیر نداشته است؛ در نتیجه این سیاست، پرداخت کمک هزینه معیشتی به مردم عربستان متوقف شده و نرخ مالیات ارزش افزوده کالاها به طور بی‌سابقه‌ای در این کشور سه برابر افزایش یافته و از ۵ درصد به ۱۵ درصد رسیده، علاوه بر اینکه مزایای مالی کارمندان و پیمانکاران نیز کاهش یافته است.

روزنامه نیویورک تایمز آمریکا در مقاله ای به بررسی شرایط کنونی عربستان سعودی در سایه کاهش قیمت جهانی نفت و شیوع ویروس کرونا پرداخته و می نویسد: عربستان امروزه با بحران‌های زیادی روبرو است. شیوع ویروس کرونا نه تنها زندگی روزمره در عربستان سعودی را تحت تاثیر قرار داده، بلکه فراتر از آن سقوط قیمت نفت این کشور را از ثروت عظیم خود محروم کرده است.

این دو بحران، همچنین باعث تهدید برنامه های اقتصادی و اجتماعی «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی شده و حتی امنیت این کشور را با خطر روبه رو کرده است.

چندی پیش بن سلمان اعتراف کرد که عربستان برای همیشه نمی تواند به درآمد نفت متکی باشد، اما وی در عین حال در کنار اصلاحات اجتماعی که در این کشور آغاز کرده بود، از ساخت پروژه ساحلی ابرشهر "نئوم" تا سال ۲۰۳۰ خبر داد، طرحی که با توجه به درآمد بسیار کم عربستان از نفت و حج انجام آن بعید به نظر می رسد.

«مایکل استیفانز»، کارشناس و تحلیلگر خاورمیانه در یک موسسه پژوهشی در لندن گفت، چشم انداز طرح ۲۰۳۰ که مورد نظر ولیعهد عربستان است، حال بسیار سخت شده و در حال حاضر عربستان با سخت‌ترین دوران خود در دوره ولیعهدی محمد بن سلمان مواجه شده است. همان طور که محمد الجدان، وزیر دارایی عربستان سعودی در مصاحبه با تلویزیون بلومبرگ گفت که اجرای طرح این پروژه به تأخیر می‌افتد.

«کریستین اسمیت دیوان» از پژوهشگران موسسه کشورهای حاشیه خلیج فارس" در واشنگتن هم در این زمینه گفت: بسیاری از چیزهای رایگان اکنون رایگان نیستند و این یک آزمایش ملی گرایی جدید است.

«کارن یانگ»، کارشناس مسایل مالی نیز اعلام کرده که با هزینه‌های فعلی دولت سعودی و قیمت فعلی نفت، سعودی ها مجبور به قرض و درخواست‌های وام بیشتری هستند و این وضعیت، آینده آل سعود را حتی از امروز نیز سخت‌تر خواهد کرد.

هم اکنون بحران اقتصادی عربستان موجب هویدا شدن شکاف طبقاتی حاکم بر این کشور شده است، شکافی که باعث واکنش برخی از رسانه های داخلی عربستان شده است. برخی از کاربران سعودی در توییتر این سوال را مطرح کرده‌اند، چرا زمانی که درآمدهای دولت روبه کاهش بوده و مقامات سیاسی به دنبال کاهش هزینه‌های خود در داخل عربستان بوده‌اند، برخی اقدامات از جمله خرید باشگاه فوتبال «نیوکاسل» انگلیس توسط مقامات حکومتی صورت گرفته است؟

شرایط امروز عربستان با گذشته بسیار تفاوت دارد؛ عربستان ثروتمند در سال های گذشته به دلیل درآمدهای کلان نفتی همواره به کشورهای دیگر وام کم بهره و یا وام بلاعوض می داد، اما هم اکنون شرایط برای آل سعود به گونه دیگری رغم خورده و حیف و میل شدن دلارهای نفتی و نامدیریتی و به ویژه جنگ یمن و حمایت از تروریست ها در سوریه، عراق و لیبی حتی سعودی ها را به سمت اخذ وام از بانک های جهانی سوق داده است.

یکی دیگر از مشکلات اساسی عربستان توقف اجرای طرح چشم انداز این کشور است که اجرای آن بیش از ۲ سال پیش شروع شده بود، توقفی که مستقیما نشان از شکست برنامه ها و رویاهای ولیعهد عربستان دارد. علت این شکست، ناگواری اوضاع اقتصادی عربستان در همه ارکان است چرا که میان سیاست‌های اقتصادی بن سلمان و آنچه در سند چشم انداز ۲۰۳۰ آمده شکاف‌های گسترده‌ای وجود دارد. گزارش‌های اقتصادی نهادهای بین المللی نیز نشان می‌دهند که طرح چشم انداز او غیر واقعی است و با توان اقتصادی عربستان و فضای اجتماعی این کشور سازگاری ندارد.

شرایط داخلی در میان شاهزادگان سعودی و دستگیری و بازداشت شمار زیادی از آنها یکی دیگر از پیامدهای مدیریتی غلط بن سلمان در عربستان به شمار می رود، اقدامی که در آینده ای نه چندان دور، آتش به دل خاندان سعودی خواهد انداخت و این کشور ثروتمند را با بحران های بی شمار مواجه خواهد کرد و عملا پایانی بر دوران طلایی عربستان خواهد بود.

«خبرگزاری ایرنا»