وزیر گمشده؛ بررسی تغییر ناگهانی وزیر امور خارجه چین

نسیم آنلاین؛ پویا جادی: بیش از یک ماه از آخرین باری که وزیر خارجه جدید چین، چین گانگ در انظار عمومی رویت شده است، می‌گذرد و پس از برکناری وی بازار شایعات در مورد سرنوشت او و چرایی این تغییر ناگهانی داغ است.

داستان صعود و سقوط ناگهانی چین گانگ

هفت ماه قبل بود که دوره وزارت وانگ یی بر وزارت خارجه چین به انتها رسید و در تصمیمی عجیب و دور از انتظار چین گانگ 57 ساله به سمت وزیر خارجه جمهوری خلق چین منصوب شد. وی که تا پیش از این به عنوان سفیر چین در ایالات متحده مشغول به کار بود در مقابل سایر گزینه‌های تصدی وزارت امور خارجه چین از تجربه کمتری برخوردار بود و شانس کمتری نیز داشت اما نزدیکی به شخص شی جینگ پینگ، رئیس جمهور و به نوعی رهبر چین باعث بالا کشیده شدن او در ساختار حزب حاکم شد و به اصطلاح پله‌های ترقی را در یک شب طی کرد. وی قبل از تصدی بر وزارت خارجه و سفارت چین در آمریکا مسئولیت‌های دیگری نیز در رزومه خود داشت. سخنگوی وزارت خارجه و مدیر کل پروتکل‌های وزارت خارجه از دیگر پست‌هایی بود که وی در آنها عملکرد موفقی از خود نشان داده بود. در زمان تصدی بر مدیرکلی پروتکل وزارت خارجه رابطه صمیمی و عمیقی با شی جینگ پینگ، رئیس جمهور چین شکل داد که در آینده او بسیار تاثیرگذار بود و وی را به درجات بالایی رساند. وی را جزو دسته دیپلمات‌هایی به حساب می‌آوردند که لقب جنگجویان گرگ را به یدک می‌کشیدند. این لقب به آن دسته از دیپلمات‌های چینی فعال می‌دهند که در دفاع از منافع و حیثیت چین در عرصه دیپلماتیک و رسانه‌های اجتماعی بسیار فعال هستند و به دفاع تمام قد از منافع کشور خود می‌پردازند.

در دوران فعالیتش به عنوان سخنگوی وزارت خارجه و سفیر چین در آمریکا نیز به همین سبک عمل کرد و در دفاع از منافع ملی کشور خود کوتاه نیامد اما با این اوصاف چین گانگ بیش از هفت ماه در سمت وزارت خارجه دوام نیاورد.

برکناری مبهم!

روز سه‌شنبه 3 مرداد 1402 مصادف با 25 جولای(ژوئیه) 2023 پس از غیبت طولانی مدت تقریبا یک ماهه از انظار عمومی وی در حکمی که بر روی سایت وزارت خارجه چین قرار گرفت از سمت خود برکنار شد و سلف او یعنی وانگ یی با حفظ سمت جدید به سمت قبلی خود بازگشت.

این تصمیم با تایید هیئت تصمیم گیر ارشد پارلمان چین صورت گرفت. کمیته دائمی کنگره خلق چین در روز سه‌شنبه در پی جلسه‌ای ناگهانی و بر خلاف رویه معمول وانگ یی را دوباره به خدمت در سمت وزارت خارجه فراخواند و وی نیز در حالی که به سمت بالاتری منصوب شده است و مشغول توسعه سیاست خارجی حزب حاکم می‌باشد این مسئولیت را پذیرفت و هم اکنون تبدیل به وزنه مهم و قابل اعتمادی در سیاست خارجی چین شده است.

آخرین حضور عمومی چین گانگ مربوط به دیدار وی با آندری روندکو، معاون وزیر خارجه روسیه بود که پس از شورش کوتاه مدت واگنر در روسیه اتفاق افتاد و وی پس از این دیدار دیگر در جایی رویت نشده است.

چین گانگ در ابتدای ماموریتش نقش کلیدی در تلاش برای بازگرداندن ارتباطات بین ایالات متحده و چین داشت. در سفر آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده به پکن در 18 ژوئن وی به ایفای این نقش پرداخت و بسیاری معتقد بودند که بنا بر سابقه سفیری گانگ در ایالات متحده، وی می‌تواند در ماموریت خود موفق ظاهر شود که خلاف آن رخ داد. تا کنون از سرنوشت چین گانگ خبر موثقی در دست نیست اما شایعاتی در مورد او و علت برکناریش در فضای مجازی چین مطرح شده است که تا کنون بی سابقه بوده است.

بازار داغ شایعات

بازار شایعات در مورد چرایی برکناری چین گانگ داغ است. عده‌ای از رابطه پنهانی وی با مجری معروف صحبت می‌کنند و ناپدید شدن همزمان مجری را بی ارتباط با ماجرای ناپدید شدن وزیر خارجه نمی‌دانند. برخی نیز شایعاتی در مورد وضعیت سلامتی وی مطرح می‌کنند که در بیانیه‌های وزارت خارجه چین در ابتدای غیبت او به آن اشاره شده بود. پس از غیبت وی در نشست مشترک وزیر خارجه چین با وزرای خارجه آ.سه.آن و همچنین نشست وزاری خارجه بریکس بود که این شایعات داغ شد و دست آخر به برکناری او از منصبش ختم شد. بدون آنکه توضیح اضافه‌ای در مورد چرایی این تصمیم و سرنوشت وزیر خارجه بیان شود.

قبل از چین گانگ نیز اینگونه برکناری‌های ناگهانی و ناپدید شدن مقامات چینی مسبوق به سابقه بوده است. این اقدامات بخشی از کمپین مبارزه با فساد شی جینگ پینگ است که در پی آن مسئولان فاسد و متخلف و خیانت کار بدون کوچکترین ملاحظه از سمت خود برکنار شده و در ادامه سر از زندان‌های مخصوص مسئولان فاسد که شامل اردوگاه‌های کار اجباری نیز می‌شود در می‌آورند یا در مواردی نیز به اعدام محکوم می‌شوند. برای چین گانگ هم باید همین سرنوشت را مدنظر داشت و یا ممکن است پس از مدتی و بدون هیچ توضیح اضافه‌ای دوباره ظاهر شود اما دیگر در دنیای سیاست چین کار خاصی برای او نخواهد بود.

برکناری چین گانگ تنها بر سرنوشت او تاثیر مخرب نداشت و در اصل ضربه اساسی و مهم شورای مرکزی حزب به شی جینگ پینگ بود که اخیرا و در اقدامی بی سابقه برای سومین بار به رهبری چین انتخاب شد. گانگ به دلیل نزدیکی به شی به این سمت منصوب شد و برکناری او لطمه جدی به حیثیت رهبر چین مدرن بود و در عرصه بین المللی نیز تا سالها آبروی چین را لکه دار کرد. و مهمتر از همه نشان از اختلافات جدی در بدنه حزب حاکم چین در حوزه سیاست خارجی داشت. اختلافاتی که می‌تواند بر سرنوشت روابط چین با بسیاری از کشورها از جمله ایالات متحده آمریکا تاثیرگذار باشد.