تقویت روابط هند و چین در سایه جنگ تجاری آمریکا | پیام محرمانه شی جین‌پینگ به دهلی‌نو
گزارش تازه بلومبرگ نشان می‌دهد روابط هند و چین پس از سال‌ها تنش، اکنون وارد مرحله‌ای تازه از تنش‌زدایی و نزدیکی تدریجی شده است. این روند از مارس گذشته و با ارسال پیام محرمانه شی جین‌پینگ به رئیس‌جمهور هند آغاز شد و اکنون با سفرهای دیپلماتیک، کاهش محدودیت‌های تجاری و توافق برای ازسرگیری پروازهای مستقیم ادامه دارد.
نسیم‌آنلاین:به گزارش بلومبرگ، چین در ماه مارس گذشته و همزمان با تشدید جنگ تجاری دونالد ترامپ با پکن، ارتباطات آرام و محرمانه‌ای را با هند آغاز کرد. بر اساس این گزارش، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، پیامی شخصی به دروپادی مورمو رئیس‌جمهور هند فرستاد؛ شخصیتی که بیشتر نقشی تشریفاتی دارد.
این پیام حاوی نگرانی چین از توافقات احتمالی هند و آمریکا بود که می‌توانست به زیان پکن تمام شود. شی در این نامه یک مقام ویژه را برای هدایت مذاکرات معرفی کرد. نامه سپس به دست نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، رسید و نقطه آغاز مسیر تازه روابط دو کشور شد.
چرا دهلی‌نو در ابتدا محتاط بود؟
با وجود ارسال پیام از سوی پکن، منابع آگاه به بلومبرگ گفته‌اند که دولت مودی تا ژوئن گذشته وارد مذاکره جدی با چین نشد. در آن مقطع، روابط تجاری دهلی و واشنگتن در حال تنش بود و ادعای ترامپ مبنی بر میانجی‌گری برای آتش‌بس میان هند و پاکستان، مقامات هندی را به شدت ناخشنود کرده بود.
تحلیلگران معتقدند که همزمان با فشارهای آمریکا و هزینه‌های بالای حضور ارتش هند در مرز ۳۴۸۸ کیلومتری با چین، دولت مودی انگیزه بیشتری برای کاهش تنش‌ها پیدا کرد.
شتاب گرفتن نزدیکی هند و چین
بلومبرگ می‌نویسد از اوت امسال روند نزدیکی دو کشور سرعت بیشتری گرفته است. قرار است مودی نخستین سفر خود به چین طی هفت سال گذشته را انجام دهد.
اشلی تیلیس، عضو ارشد موسسه کارنگی و دیپلمات سابق آمریکا در دهلی، با کنایه گفته است:
«ترامپ واقعاً صلح‌ساز بزرگی است؛ او تنها با رفتار با هند به‌عنوان دشمن، باعث شد دهلی و پکن به هم نزدیک شوند.»
"رقص اژدها و فیل"؛ نماد روابط جدید
پس از پیام شی جین‌پینگ، پکن بیانیه‌ای منتشر کرد و روابط چین و هند را "رقص اژدها و فیل" نامید. این اصطلاح به سرعت در ادبیات مقامات چینی جا افتاد و از سوی مقاماتی مانند هان چنگ، معاون رئیس‌جمهور، نیز تکرار شد.
این تغییر لحن نشان داد که پکن در پی گشودن فصلی تازه در روابط دو قدرت آسیایی است.
نقش کلیدی آجیت دوفال در مذاکرات
طبق گزارش بلومبرگ، آجیت دوفال مشاور امنیت ملی هند، هدایت این مسیر را بر عهده دارد. او یکی از معدود مقام‌های هندی است که کانال‌های مستقیم و مطمئنی با رهبران چین دارد.
دوفال به‌عنوان نماینده ویژه هند در گفت‌وگوهای مرزی فعالیت می‌کند و در دسامبر ۲۰۲۴ و ژوئن ۲۰۲۵ به چین سفر کرده است.
دیدارهای دیپلماتیک تازه و موضوع تجارت
در ژوئیه گذشته، سوبراهمانیام جایشانکار وزیر خارجه هند پس از پنج سال به پکن سفر کرد و با وانگ یی همتای چینی‌اش دیدار داشت. جایشانکار از چین خواست تا از "محدودیت‌های تجاری و موانع" بپرهیزد؛ اشاره‌ای به محدودیت‌های اخیر چین در صادرات مواد معدنی کمیاب که زنجیره تأمین جهانی را مختل کرده بود.
در مقابل، مقامات چینی در این نشست تأکید کردند که پکن همچنان کود شیمیایی و مواد معدنی کمیاب مورد نیاز دهلی را تأمین خواهد کرد.
گام‌های عملی برای بهبود روابط
بلومبرگ در ادامه گزارش می‌دهد که در هفته‌های اخیر چندین اقدام عملی در مسیر نزدیکی دو کشور انجام شده است:
-
ازسرگیری پروازهای مستقیم میان هند و چین از ماه آینده
-
کاهش محدودیت‌های صادرات اوره توسط پکن
-
ازسرگیری صدور ویزای گردشگری هند برای شهروندان چینی پس از چند سال توقف
این اقدامات نشان‌دهنده عبور تدریجی روابط از تنش‌های گذشته است.
دیدار مهم در اجلاس شانگهای
برنامه‌ریزی شده است که مودی و شی جین‌پینگ در اول سپتامبر در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای در تیانجین دیدار کنند. هرچند احتمال دستیابی به توافقی بزرگ کم است ــ به دلیل عضویت پاکستان در این سازمان ــ اما کارشناسان می‌گویند حتی توافقات کوچک نیز می‌تواند روابط دو کشور را به مسیر تازه‌ای هدایت کند.
یادآور می‌شود در سال ۲۰۱۷ نیز مودی در اجلاس گروه ۲۰ هامبورگ مستقیماً با شی درباره بحران مرزی دوکلام گفت‌وگو کرد و این اقدام به پایان تنش ۷۴ روزه منجر شد.
مسیر مثبت اما محتاطانه
کارشناسان معتقدند روابط هند و چین اکنون در مسیر مثبتی قرار دارد اما این روند همچنان محتاطانه است. تسوی هونگجیان، دیپلمات سابق چین، می‌گوید:
«شی جین‌پینگ در ابتدا تلاش کرد رابطه‌ای شخصی با مودی بسازد، اما موفق نشد. تا زمانی که مشکلات پابرجا باشند، او تمایلی به روابط نزدیک‌تر نخواهد داشت.»
از نگاه تحلیلگران گروه اوراسیا نیز، نزدیکی کنونی دو کشور بیشتر جبران خسارت‌های گذشته است تا آغاز همکاری‌های استراتژیک گسترده. آن‌ها تأکید دارند که حرکت به سمت روابط عمیق‌تر نیازمند زمان، اعتمادسازی و حل اختلافات مرزی دیرینه است.
جمع‌بندی
روابط پرتنش هند و چین پس از سال‌ها تقابل، اکنون وارد مرحله‌ای تازه از دیپلماسی تدریجی و تنش‌زدایی شده است. از پیام محرمانه شی جین‌پینگ تا دیدارهای وزرای خارجه، و از اقدامات تجاری تا نشست پیش‌روی مودی و شی، همه نشان می‌دهد که دو قدرت آسیایی در تلاشند با وجود اختلافات، راهی برای همکاری پیدا کنند.
