میرزا کوچک، الهام‌بخش جمهوری اسلامی
یازده آذر، سالگرد شهادت میرزا کوچک خان و شکست نهضت جنگل، پرده‌ای به شدت غمگین و حسرت‌بار در تاریخ معاصر ما است.
نسیم‌آنلاین؛ مجتبی دانشطلب: اولین الگوی قابل اعتنا از جمهوریِ متعهد به اسلام را میرزا کوچک جنگلی پایه گذاشته. تعبیر آیت‌الله خامنه‌ای درباره جنبش جنگل «یک حرکت صددرصد اسلامی و ایرانی» است و درباره میرزا به صراحت می‌گویند: «ایشان یک واحد مینیاتوری از نظام اسلامی، جمهوری اسلامی، را در رشت و همان محدوده خاص خودش به وجود آورد».
نمونه‌های دیگری مثل پسیان در خراسان و خیابانی در آذربایجان و آیت‌الله لاری در جنوب فارس چندان امیدبخش نبودند. خود رهبری اضافه می‌کنند که: «آن صبغه مردمی و نجابتی که در کار مرحوم میرزاکوچک خان جنگلی است در هیچ کدام از این دو کار یا دو سه کار دیگر که همزمان در آن دوره اتفاق افتاده در سرتاسر ایران نظیر ندارد».
آیت‌الله عبدالحسین لاری حدود یک سال از خلأ قدرت استفاده کرد و حکومتِ شرعی (ولایتِ فقیه سنتی) داشت منتها این نمونه هم از نظر الهام‌بخشی و اهمیت به پای جنگل نمی‌رسید. جنگل از یک شورای سیاسی مذهبی (هیئت اتحاد اسلام) شروع شد و داعیه‌اش جمهوری برای همه ایران بود؛ مهم‌ترین قیام محلی که بختِ پیروزی داشت.
دروغ حیرت‌آوری است که میرزا را به جدایی‌طلبی متهم می‌کنند، جمهوری گیلان قرار بود جمهوری ایران شود. در تأییدش همین بس که مدرس تشویق‌شان می‌کرد زودتر تهران را بگیرند اما توان کافی نداشتند و تا حوالی قزوین بیشتر پیش نیامدند. سرانجام انگلیسی‌ها اراده‌شان را با کودتای سیدضیاء و رضاخان به کرسی نشاندند.
از جدایی‌طلبی عجیب‌تر تهمتِ کمونیسم است. انقلاب روسیه امیدهایی برای رهایی از امپریالیسم انگلیس ایجاد کرد و اتحاد اولیه با بلشویک‌ها کاملا طبیعی بود. وقتی تزاحم‌ها نمودار شد و مهاجرین روس و ترک حرکاتِ غیراسلامی نشان دادند این میرزا بود که عقب نشست و مخالفت‌هایش به دودستگی در جنگل منجر شد.
میرزا اول از همه با دروغ‌سازی پهلوی‌ها مورد حمله قرار گرفته که هنوز به لجن‌پراکنی علیه دیگران برای تطهیر خودشان مشغولند. به دنبال آنها غرب‌گراها که داعیه آزادی دارند و هر تلاشی برای عدالتخواهی را به کمونیسم متهم می‌کنند درباره او ناسزا می‌گویند. جنس این دشمنان هم نشانه خوبی برای شناختِ بهتر از جنگل است.
یازده آذر سالروز شهادت سرداری است که در کوه‌های تالش گرفتار شد، سرش را بریدند و برای رضاخان بردند. ایران تنها بخت ممکن را برای یک جمهوری ملی و اسلام‌گرا از دست داد و به جایش قزاقی قدرت را گرفت که با زور می‌خواست غرب‌گرایی را به جای اسلام بنشاند. شکست جنگل پرده‌ای به شدت غمگین و حسرت‌بار در تاریخ معاصر ما است.
