بحران جمعیت در اسارت گفتمان افراط‌گرایی
لزوم انحلال کمیسیون ویژه جمعیت
اعضای کمیسیون ویژه جمعیت به جای نگارش قانونی مختصر و مفید و قابل اجرا برای تشویق و کمک به خانواده‌ها برای فرزندآوری، از فرصت پیش آمده سوءاستفاده کرده و با گنجاندن بعضی دغدغه‌های خاص خود ،مثل غربالگری، طرحی پرغلط، مبهم، پرحاشیه، شلوغ و غیرقابل اجرا روی دست مجلس گذاشتند.
نسیم‌آنلاین؛ سعید فضل زرندی: از اولین اقدامات مجلس یازدهم، تشکیل کمیسیونی ویژه برای تسریع در قانون‌گذاری برای حمایت از افزایش موالید بود. از نگاه مجلس مسئله به قدری فوریت داشت که نمی‌شد معطل روندهای عادی صحن مجلس ماند. به همین منظور کمیسیون ویژه جمعیت و تعالی خانواده در 12 آبان‌ماه تشکیل شد تا به سرعت قانونی کارآمد برای حمایت از خانواده‌ها در فرزندآوری نوشته بشود. اما امروز با گذشت هشت ماه نتیجه چیزی جز بن‌بست نیست. چرا این اتفاق افتاده است؟
سواستفاده از فرصت برای گنجاندن دغدغه‌هایی خاص
در 12 آبان، مجلس علاوه بر تصویب تشکیل "کمیسیون ویژه"، به کلیات طرح پیشنهادی شامل 52 ماده نیز رای موافق داد. کمیسیون ویژه مامور بود تا با رفع ایرادات این پیشنهاد، آن را به صورت یک قانون قوی و منطقی دربیاورد. اما در عمل یک جریان خاص فکری به جای تقویت و رفع ایرادات طرح مذکور، از فرصت به وجود آمده برای گنجاندن دغدغه‌های خود به اسم دغدغه‌های جمعیتی در بین سطور آن سوءاستفاده کرد.
دوقطبی‌سازی و حساس کردن جامعه
در روند جلسات کمیسیون به مرور کارشناسان خبره کنار گذاشته شدند و عرصه برای تفکرات خاص فراهم‌تر شد. در متن اولیه که کلیات آن به تصویب مجلس رسیده بود، اثری از مقابله با سقط جنین درمانی، پیشگیری از بارداری، سزارین و امثال اینها دیده نمی‌شود. اما در کمیسیون برای ممنوعیت و محدودیت در این زمینه‌ها مواد قانون مختلفی گنجانده شد و حتی در یک عقبگرد آشکار برخی بخش‌های مفید طرح اولیه، مثل تحت پوشش قرار گرفتن مراحل تکمیلی غربالگری، حذف گردید.
اخبار اقدامات و تصمیمات این کمیسیون هرازگاهی به بیرون درز پیدا کرده و موجی از مخالفت را برمی‌انگیخت. بارزترین مثال این جنجال‌ها در ماجرای غربالگری بود. این مسائل باعث می‌شد موضوعاتی مناقشه‌برانگیز که اثر ناچیزی بر مسئله جمعیت داشت جامعه را دوقطبی و حساس کرده و مسئله جمعیت را نیز درگیر حواشی کند.
سد محکم شورای نگهبان و ایجاد بن‌بست
سرانجام این کمیسیون کار خود را به پایان برد و مصوبه خود را برای شورای نگهبان فرستاد. شورای نگهبان اما پاسخ سختی به مصوبه پراشکال کمیسیون داد. پاسخی که در نوع خود یک رکورد محسوب شده و شامل یک نامه رسمی 17 صفحه‌ای از خلاصه ایرادات و یک مطلب تفصیلی 116 صفحه‌ای در بیان استدلال‌های حقوقی در نقد این طرح می‌شد. ایراداتی که طبیعا فقط از منظر حقوقی و قانونی بود و وارد بسیاری مباحث دیگر پیرامون مصوبه "کمیسون ویژه" نمی‌شد.
کمیسیون ویژه در پاسخ به ایرادات شورای نگهبان جلساتی تشکیل داده و تقریبا بیشتر ایرادات را حل‌نشده باقی گذاشته است. بنابراین امیدی به تایید شورای نگهبان بر این مصوبه وجود ندارد و طرح به بن‌بست رسیده است. حجم بالا و سطح ایرادات در کنار عدم تطابق بعضی بخش‌های مصوبه با سیاست‌های کلی باعث می‌شود اصرار مجلس و رفتن مصوبه به مجمع تشخیص هم منجر به روندی طولانی و بی‌نتیجه باشد.
لزوم انحلال کمیسیون ویژه و تغییر در گروه سیاستگذاری پیرامون جمعیت
تیم نگارنده طرح پراشکال فعلی و حامیان فکری ایشان، به جای اینکه یک طرح مختصر و مفید و قابل اجرا برای حمایت از خانواده و فرزندآوری بنویسند، از فرصت سواستفاده کرده و به جای رفع ایرادات اساسی مثل کمبود منابع مالی، به گنجاندن دغدغه‌های دیگر خود در طرح پرداختند. با این کار نه تنها ادبیات جمعیت را درگیر حاشیه کردند، بلکه زمان را نیز تلف نمودند. بعد از چند ماه تلاش حالا هیچ آورده‌ای در دستان مجلس نیست.
حالا چه کار باید کرد؟ قدم اول کنار گذاشتن این گروه از سیاستگذاری برای مسائل جمعیتی و خانواده است. باید گروهی متولی نگارش این قانون بشوند که معتقد به رویکرد تشویقی برای حمایت از فرزندآوری باشند نه رویکرد اجباری و قهری. از طرفی باید قانونی شسته‌رفته و قابل اجرا نوشته بشود نه به صورت فعلی پراکنده و بسیار پرهزینه.
باید دید آیا در دولت جدید عقلانیت لازم برای ارائه چنین لایحه‌ای به مجلس وجود خواهد داشت یا خیر.
