اسنپ‌بک یا مکانیسم ماشه چیست و فعال شدن آن چه پیامدهایی برای ایران دارد؟
با افزایش تنش‌های سیاسی میان ایران و غرب، بحث فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» یا همان اسنپ‌بک دوباره داغ شده است؛ سازوکاری که در صورت اجرایی شدن، می‌تواند تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به سرعت بازگرداند. اما این مکانیزم چیست و چه تبعاتی دارد؟
نسیم‌آنلاین: مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک بخشی از توافق هسته‌ای ایران (برجام) و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است که در صورت نقض تعهدات هسته‌ای، امکان بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را فراهم می‌کند. ویژگی مهم این مکانیسم، غیرقابل وتو بودن آن است؛ حتی مخالفت چین یا روسیه نمی‌تواند جلوی اجرای آن را بگیرد.
اسنپ‌بک چگونه فعال می‌شود؟
فعال‌سازی مکانیسم ماشه شامل مراحل زیر است:
-
شکایت یکی از اعضای برجام از ایران؛
-
ارجاع موضوع به کمیسیون مشترک؛
-
عدم حل اختلاف ظرف ۳۰ روز و ارسال به شورای امنیت؛
-
بازگشت خودکار تحریم‌ها در صورت عدم تصمیم‌گیری جدید.
پیامدهای احتمالی فعال شدن مکانیسم ماشه
بازگشت تحریم‌های بین‌المللی می‌تواند پیامدهایی همچون انزوای دیپلماتیک ایران، فشار سیاسی و روانی، و بازگشت تحریم‌های تسلیحاتی را به همراه داشته باشد. هرچند مقامات ایرانی تأکید دارند که تأثیر اقتصادی آن بیش از وضعیت فعلی نخواهد بود؛ چراکه تحریم‌های فعلی آمریکا بسیار گسترده‌تر از تحریم‌های شورای امنیت است.
واکنش ایران: تکذیب خبر فعال‌سازی اسنپ‌بک
وزارت خارجه ایران در واکنش به خبر منتشرشده توسط شبکه العربیه درباره تلاش کشورهای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، این خبر را جعلی دانست و تأکید کرد که چنین تصمیمی اتخاذ نشده است. ایران این اقدام را «غیرقانونی» خوانده و اعلام کرده که همچنان به برجام پایبند است.
اظهارات عراقچی: تأثیر اسنپ‌بک بیشتر روانی است
عباس عراقچی، معاون سابق وزیر امور خارجه، در گفت‌وگویی درباره وضعیت اسنپ‌بک اظهار داشت:
«اروپایی‌ها خودشان به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده از اسنپ‌بک در حال حاضر هیچ منفعتی ندارد. موضع ما روشن است: آن‌ها نه حق اجرای اسنپ‌بک را دارند و نه حق تمدید آن را.»
وی افزود:
«ممکن است در نهایت اسنپ‌بک فعال شود، اما این پایان دیپلماسی نیست. ما با چین و روسیه برنامه‌هایی برای مقابله با این سناریو طراحی کرده‌ایم.»
عراقچی با تأکید بر اینکه تبعات فعال‌سازی این مکانیزم بیشتر روانی است تا اقتصادی، گفت:
«تحریم‌های شورای امنیت در مقایسه با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا محدودتر است. نباید اسنپ‌بک را بیش از حد بزرگ کنیم. شرایط از وضعیت فعلی بدتر نخواهد شد، اما از نظر سیاسی و راهبردی اثرات مهمی خواهد داشت.»
جمع‌بندی
ایران معتقد است که فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط اروپا یا آمریکا غیرقانونی است، اما احتمال رخ دادن آن را منتفی نمی‌داند. کارشناسان تأکید دارند که این اقدام بیشتر فشار سیاسی و روانی ایجاد خواهد کرد تا اقتصادی؛ اما بدون شک، فعال شدن اسنپ‌بک می‌تواند آینده برجام را به‌طور کامل تحت‌الشعاع قرار دهد.
