گفتگوی تفصیلی تسنیم با حجت‌الاسلام رحمانی: ناگفته‌هایی از ماجرای استقبال بی‌نظیر آیت الله خویی از امام/ مخالفان نهضت امام در نجف چه کسانی بودند؟

گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم - عباس کلاهدوز و محمدعلی سافلی : خیابان نجات اللهی را که به سمت پایین می روید در یکی از کوچه ها دفتر نهادی است که زمان دفاع مقدس رفت و آمد و مراجعه بسیاری داشت: " سازمان جذب و هدایت کمک های مردمی به جبهه ها ".

حجت الاسلام و المسلمین رحمانی(نفر اول نشسته از سمت راست) در کنار مرحوم حاج احمد خمینی و آیت الله پسندیده

برای مصاحبه وارد ساختمان می شویم تا با حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی رحمانی گفت وگو کنیم. " رحمانیِ بسیج "، " رحمانیِ دفتر امام "، " رحمانیِ ستاد جذب و هدایت کمک های مردمی "، " رحمانیِ مجمع روحانیون "، " رحمانیِ ناجا " اینها عناوینی است که در کشور حجت الاسلام رحمانی را با آن می شناسند اما خودش هنوز خود را یک بسیجی می داند و به فرمانده کل بسیج بودن در زمان جنگ افتخار می کند.

حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی رحمانی متولد 1332 در شهر قوچان است. وی در خانواده ای مبارز و مذهبی از کسبه سرشناس قوچان پرورش یافت و پس از پایان تحصیلات مقدماتی وارد حوزه علمیه مشهد شد. پدر وی که از کسبه سرشنای قوچان بود به دلیل همراهی با نهضت امام به گنبد تبعید می شود و برای آنکه فرزندش در حوزه ای بزرگ رشد کند، وی را به نجف فرستاد. حجت الاسلام رحمانی در سال 1344 پیش از هجرت امام به نجف، وارد حوزه علمیه این شهر شد و از محضر آیات عظام و علمای اعلام خویی، میرزا باقر زنجانی، محمد صادقی تهرانی کسب فیض کرد.

امام خمینی در حکمی که برای وی در ابتدای انقلاب می نویسد و او را مسئول ستاد جذب و هدایت کمکهای مردمی به جبهه ها منصوب می کنند، رحمانی را " از مبارزین با سابقه و از دوستان خوب " معرفی می نماید. این دوستی و انس وی با حضرت امام که همیشه خود را مرید ایشان می داند از همان سالهای تحصیل و مبارزه در نجف شروع شد و تا پایان عمر مبارک امام خمینی ادامه داشت.

حجت الاسلام رحمانی در سالهای پیش از پیروزی انقلاب از مبارزین فعال بود که همراه با مرحوم حاج آقا مصطفی خمینی و حاج سیداحمد خمینی و شهید محمد منتظری فعالیت تشکیلاتی می کرد. وی تا پیروزی انقلاب اسلامی تحت تعقیب ساواک قرار داشت و بارها دستگیر شد.

با پیروزی انقلاب اسلامی وی مسئولیت های مختلفی را برعهده داشت از جمله عضویت در دفتر حضرت امام، رسیدگی به مشکلات شهرستان قوچان از طرف امام، فرماندهی بسیج مستضعفین در دوران جنگ هشت جنگ تحمیلی و مسئولیت ستاد جذب و هدایت کمکهای مردمی به جبهه ها بخشی از سوابق درخشان وی است.

پس از پایان جنگ تحمیلی و در سال 1370 با ادغام نیروی های شهربانی، ژاندارمری و کمیته انقلاب اسلامی از سمت رهبر معظم انقلاب به عنوان رئیس سازمان عقیدتی سیاسی نیروی انتظامی منصوب شد و تا سال 86 این مسئولیت را برعهده داشت. سابقه آشنایی وی با رهبر معظم انقلاب آیت الله خامنه ای به پیش از انقلاب و سالهای طلبگی وی در مشهد برمی گردد و آیت الله خامنه ای در حکم انتصاب حجت الاسلام رحمانی چنین می نویسند " با اطلاع از شایستگی و سوابق علمی و عملی جناب عالی و خدمات مأجوری که در طول سالیان گذشته به انجام رسانیده اید و با توجه به نیاز نیروی انتظامی جدیدالتأسیس جمهوری اسلامی، جناب عالی را به ریاست سازمان عقیدتی،سیاسی آن نیرو منصوب می کنم. "

حجت الاسلام و المسلمین رحمانی در حال دریافت نشان "نصر" از فرمانده معظم کل قوا

حجت الاسلام و المسلمین رحمانی از اعضای ارشد مجمع روحانیون مبارز ازجمله تشکل های اصلاح طلب به شمار می رود هرچند که می گوید بعد از حوادث سال 88 دیگر در جلسات این تشکل شرکت نکرده است. این شاگرد امام راحل هم در دوران مسئولیت در ناجا و هم اکنون نیز، درس خارج فقه و اصول دارد.

خبرنگاران سیاسی تسنیم در سلسله گفت وگوهایی با شاگردان مرحوم بروجردی و امام خمینی(ره) و علمای اعلام کاوشی نو در نهضت بنیان گذار انقلاب اسلامی خواهند داشت و در این بین به بیان ناگفته ها و کمترگفته شده هایی از تاریخ انقلاب اسلامی می پردازند. تاکنون 21 بخش از این گفت وگوها شامل مصاحبه با آیات سید جواد علم الهدی، فیض گیلانی، علوی گرگانی، قافی یزدی، سیدجعفر کریمی، مرحوم صابری همدانی، سیدرضا بنی طبا، طباطبایی نژاد، مبشر کاشانی، واحدی جهرمی، شبیری زنجانی، منتظری قمی، لنگرودی و مطهری یزدی، دین پرور، وحیدی گلپایگانی، سیدمهدی طباطبایی، میردامادی، میرسجادی، جعفری اراکی و مقدم قوچانی منتشر شده که می توانید آرشیو این مصاحبه ها را اینجا ببینید.

• چکیده گفتگوی حجت الاسلام روحانی با تسنیم

- سال1341 آغاز این تحرکات بود، من از سال 1342 به مشهد رفتم و در مدرسه نواب که یکی از کانون های نهضت بود به ادامه تحصیل پرداختم. آیت الله حاج آقا حسن قمی هم آن وقت در مشهدبه عنوان محور مبارزات مطرح بود، آن وقتها آیت الله خامنه ای، آیت الله واعظ طبسی و آیت الله هاشمی نژاد چهره های برجسته ای بودند که در مشهد حضور داشتند.

- آقای انواری که 14 سال در زندان بود از امام خمینی پرسیده بود که اگر خدای نکرده شما را کشتند ما چه کار کنیم؟ امام مخفیانه به آقای انواری گفته بودند که اگر اتفاقی افتاد بدون هیچ کاری به مشهد رفته و از آیت الله میلانی هر حرکتی را سوال کنید.

- وقتی اسم امام خمینی را می آوردند به پهنای صورت اشک می ریختند اما طرفدارها و نماینده های ایشان در ایران برای اینکه می خواستند مشکل پیدا نکنند و با آن ها برخورد نشود، می گفتند که آیت الله خویی با این مسائل کاری ندارد، که اصلا اینطوری نبود. حضرت آیت الله خویی به آقای مدنی به زبان ترکی می گفت که شما اعلامیه بنویسید من امضاء کنم. تلگراف های ایشان هم وجود دارد.

- آیت الله حکیم با این ملاقاتها با حضرت امام علاقه ویژه به حضرت امام پیدا کردند و حضرت امام بازدید آیت الله حکیم رفتند. امام که به بازدید آیت الله حکیم رفتند به ایشان گفتند "آقا به هر حال ما از شما انتظار بیشتری داشتیم من می دانم که شما چه قدرت بالایی دارید، آیا شما می دانید که در ایران چه تعداد مقلد دارید؟ ای کاش به ایران می آمدید تا ببینید چه جایگاه قوی دارید."

- یکی از شاگردان برجسته آیت الله خویی، آقای آیت الله سید محمد روحانی بود که آدم ملایی بود. ایشان به هر دلیل حاضر نبود همراهی کند و وقتی که امام وارد نجف شد تا بنا به دعوت و طلاب و فضلا درس دادن را شروع کنند، من از شاگردان مشارالیه(آقای روحانی) شنیدم که ایشان گفته بود اینجا نجف است و جا برای حرف های انقلابی آقای خمینی نیست.

متن زیر بخش اول گفتگوی ده ساعته تسنیم با حجت الاسلام والمسلمین رحمانی درباره نحوه ورودش به مبارزه و همراهی با امام خمینی در نجف است که از منظرتان می گذرد. بخش دوم این مصاحبه نیز رهبری ویژگی های شخصیتی آیت الله خامنه ای در روزهای آینده منتشر می شود.

تسنیم: با تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید، حضرت عالی از شاگردان و همراهان امام خمینی(ره) در نجف و سپس در ایران بودید. بفرمایید مبدأ آشنایی شما با امام خمینی(ره) از چه تاریخی بود و ورود شما به نهضت اسلامی از چه زمانی شکل گرفت؟

حجت الاسلام والمسلمین رحمانی : بسم الله الرحمن الرحیم، قبل از اینکه ورود خودم را به نهضت اسلامی بیان کنم لازم می دانم فضایی که امام خمینی (ره) به وجود آوردند و باعث شد توجه همه به انقلاب جلب شود را بیان کنم. تقریبا در اواخر سال 1341 یعنی در دی ماه اتفاق مخفیانه ای در هئیت دولت افتاد. آنهایی که در جریان اتفاقات دولت نبودند، متوجه نشدند اما از جمله کسانی که خودش و اطرافیانش بیدار بودند، امام خمینی (ره) بود.

** شاه زمان آیت الله بروجردی نمی توانست هرکاری دوست دارد انجام دهد

آن چیزی که حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه را به مردم ایران و جهان اسلام به عنوان یک مرجع رشید، شجاع، زمان شناس، فقیهی عدالتخواه و احیاگر شریعت ناب محمدی(ص) معرفی کرد و کم کم در میان همه مجامع ملی، مذهبی، سیاسی و اقشار مختلف از جمله روحانیت، مردم متدین، احزاب و گروه های دانشگاهی، غیردانشگاهی و عموم طبقات، امام را ممتاز کرد این بود که ایشان آگاه و بیدار نسبت به مسائل اطرافش بود. زمانی که آیت الله بروجردی زنده بودند شاه نمی توانست هرکاری که دوست دارد انجام بدهد و به همین دلیل نسبت به آینده خود نگران بود و نمی توانست خواسته های خود را اجرا کند چون قدرت مرجعیت را می دانستند و می دانست که این قدرت از کجا ناشی شده است.

آن چیزی که دولت بعد از فوت آیت الله بروجردی(ره) مخفیانه انجام داد و بعد از کناره گیری امینی شاه به اجرای طرح کندی همت گماشت و در هیئت دولت اسدالله علم برای اجرا بوجود آمد و تصویب کرد، لایحه ای به نام انجمن های ایالتی و ولایتی بود. این لایحه دو مسئله داشت که افراد آگاه نسبت به آن واکنش نشان دادند، که مورد اول حذف سوگند به قرآن مجید در قانون اساسی مشروطه که زحمت های زیادی برای آن کشیده بودند که شرط سوگند -از شاه گرفته تا بقیه افراد- سوگند به قرآن کریم بود اما این لایحه به دنبال به نتیجه رساندن اهداف آمریکا بود لذا سوگند به قران را حذف کردند.

** شاه برای انجمن های ایالتی و ولایتی خواب ها دیده بود

مسئله دوم هم این بود که در این لایحه برای تشکیل انجمن های ایالتی و ولایتی قهرا باید رفراندوم برگزار می شد و نمایندگان دو مجلس یعنی سنا و شورای ملی مشخص می شدند که برای این موضوع خوابها دیده بودند چون علاوه بر حذف سوگند به قرآن کریم، سوگند به کتابهای مقدس -نه کتاب های مقدس آسمانی- را جایگزین کنند. بودایی ها کتاب مقدس دارند، بهائیت هم که از شیعه جدا شده است توسط محمد علی باب و حسینعلی بهاء مذهب جدیدی را درست کردند و کتابی به نام های اقدس و ایقان دارند که مخفی هم می باشد و به کسی نشان داده نمی شود. همچنین کتاب قادیانه در هند که این فرقه همانند سایر فرق جعلی دست ساز استعمارگران است. همین فرقه به وسیله سیاست انگلستان در هند بوجود آورده شد. اول هم بعنوان دفاع از اسلام بود. کتابهایی بنام "براهین احمدیه" دارند و در دنیا پیروانی دارند و شبکه ماهواره ای مثل بهائی ها دارند و جامعه احمدیه درست کرده اند.

غلام احمد قادیانی، شریعتی جعلی را را برای خود درست کرده و گفت چه کسی گفته است که پیامبر اسلام پیامبر خاتم است من برای قرآن مکمل آورده ام و بر من هم وحی می شود و من آنچه می گویم مستند به وحی الهی است و من خاتم الاوصیا می باشم! وی بسیاری از محرمات قران را مباح کرده است که هدف اصلی استعمار از ایجاد اینگونه ادیان است.

دومین موضوع حذف شرط مسلمانان بودن در مورد انتخاب شوندگان بود، یعنی هر کسی که می خواهد بیاید، مسلمان باشد یا غیر مسلمان فرقی نمی کند، یکی از پیامدهای عمیق اش این بود که هر کسی متعلق به هر مذهبی بود به مجلس می آمد و چون این موضوع هدایت شده بود مسلمانان شیعه در اقلیت قرار می گرفتند و کسانی به مجلس راه پیدا می کردند و به کتاب خود سوگند می خوردند، کسی هم نمی توانست حرفی به آنها بزند دوم اینکه زمانی که شرط مسلمان بودن برداشته شود مشکل یهودی، مسیحی و زرتشتی که الان هم وجود دارد نبود بلکه مذهب های ساختگی وارد مجلس می شدند.

یهودی ها به تورات و مسیحیان به انجیل قسم می خورند پس مسلمانان باید به قرآن قسم بخورند. نتیجه این بود که می خواستند با یک قیام و قعود مثل مردم ترکیه که 98 درصد مسلمان هستند اما در حال حاضر قرآن تعطیل است بشویم که آنجا شریعت اسلامی هم دیگر وجود ندارد و حاکمیت لائیک است و اگر همه ی حاکمیت هم مسلمان باشند، نمی توانند بر خلاف قانون اساسی مصوب آتاتورک عمل کنند و تا زمانی که در مجلسین مصوبه آن لغو نشود، نمی توانند مثلا منع حضور با حجاب ها در مراکز آموزشی را لغو بکنند چون در دنیا پشت این مسائل ریشه استعماری دارد.

امام خمینی به عمق این فاجعه توجه داشتند، لذا از پیشگامانی بودند که بلافاصله اطلاعیه دادند و خیلی باتدبیر مراجع را جمع کردند، گفتند: نباید در مقابل این موضوع ساکت باشیم، همه هم قبول کردند. به دنبال اطلاعیه امام همه مراجع مانند آیات عظام گلپایگانی، شریعتمداری، مرعشی نجفی و بزرگان دیگر در جلسه ای که در خانه حضرت آیت الله شیخ مرتضی حائری فرزند موسس حوزه علمیه قم(حضرت آیت الله العظمی حائری یزدی اعلی الله مقامه که حضرت امام فوق العاده متاثر از سیره و افکار آن حضرت بودند) برگزار شد جمع شدند و اعلامیه ای را همه امضاء کردند و به نجف فرستادند. بعد از اینکه همه بر این مسئله به اتفاق نظر رسیدند امام خودش اطلاعیه های روشنگرانه ای را در شرح آثار این قضیه منتشر کرد.

امام خمینی به عمق این فاجعه توجه داشتند، لذا از پیشگامانی بودند که بلافاصله اطلاعیه دادند و خیلی باتدبیر مراجع را جمع کردند، گفتند: نباید در مقابل این موضوع ساکت باشیم، همه هم قبول کردند. به دنبال اطلاعیه امام همه مراجع مانند آیات عظام گلپایگانی، شریعتمداری، مرعشی نجفی و بزرگان دیگر در جلسه ای که در خانه حضرت آیت الله شیخ مرتضی حائری فرزند موسس حوزه علمیه قم برگزار شد، جمع شدند و اعلامیه ای را همه امضاء کردند...

در این شرایط دولت دید که نمی تواند کاری بکند، تظاهرات مردمی هم شروع شده بود و امام به همه علمای تهران، حوزه علمیه قم، دیگر حوزه های علمیه و تمام علمای سراسر کشور اعلامیه داد و وظیفه سنگین روحانیت را به آن ها گوش زد کرد و حدیث پیامبر اکرم که می فرمایند "إِذَا ظَهَرَتِ اَلْبِدَعُ فِی أُمَّتِی فَلْیُظْهِرِ اَلْعَالِمُ عِلْمَهُ فَمَنْ لَمْ یَفْعَلْ فَعَلَیْهِ لَعْنَةُ اَللَّهِ‏" و بدعت بودن این لایحه را متذکر شد.

** امام با دیدار خصوصی "عَلم" مخالفت کرد

ملت ایران مسلمان بودند و هستند، چون اسلام دین فطری است. هرکسی اگر یک ذره ای اهل خرد باشد می فهمد که باید از دین خودش دفاع بکند و وقتی که همه مراجع در این موضوع اجماع و اعلام مخالفت کردند جوری شد که رژیم شاه مانده بود چه کار کند لذا به علما پیغام دادند. امام به شخص شاه و دولت وقت تلگراف زد و دربار دید نمی تواند کاری بکند، لذا آقای علم را به قم فرستادند و به همه علما پاسخ دادند. آقای علم به منزل امام هم برای دیدار خصوصی آمد. امام گفت: من با کسی دیدار خصوصی ندارم. بعد از تظاهرات و اعتراضاتی که مردم در شهرهای مختلف از جمله، تهران، قم و دیگر شهرها برگزار کردند و همچنین طومارهای که مردم برای حمایت از امام می فرستادند، دولت اعلام کرد که لایحه لغو شده است.

هیچ مسلمانی نباید به این موضوع لغو سوگند به قران و حذف شرط مسلمان بودن، بی تفاوت می ماند و شخص شاخصی که دست بر روی این موضوع گذاشت حضرت امام خمینی بود و بقیه مراجع نیز تایید کردند لذا دولت هم بر روی حضرت امام تمرکز کرد. البته اول خواست اعتنا نکند بعد دید فایده ندارد و همه متوجه شدند که باید از ایشان تبعیت بکنند. لذا فشارها بر امام و گرفتن افراد و مسئله سربازی طلاب و بقیه مسائل مطرح شد ولی علمای اصیل در تمام مسائل به این ندا پاسخ دادند و مقلدین آن ها نیز حمایتشان کردند. مردم متدین شهرها و روستاها گفتند "شاه چه کاره است که برای ما تعیین تکلیف کند، آیت الله خمینی راست می گوید. شما چرا مخفی کاری می کنید." بعد به امام اطلاع دادند که لایحه لغو شد اما امام گفت باید در مطبوعات و رسانه های عمومی اعلام کنید که به خاطر مخالفت علما در تاریخ 16 دی ماه این لایحه لغو شده است که این موضوع برای دولت بسیار سخت تمام شد و در نتیجه به دستگیری امام منجر شد چون امام خیلی پافشاری می کرد.

این خبرها سریع در کشور پخش شد. من هم که خدا را شکر در یک خانواده مذهبی بودم از این موضوع آگاه شدم. من از 10 سالگی طلبه شده بودم مشغول به تحصیلات حوزه شدم، پدرم از متدینین و بازاری های معتبر شهرستان قوچان بودند. یک عده از شاه دوستان راه افتادند با موتور در قوچان دور زدند و شعار جاوید شاه می دادند و به آقای خمینی و دیگر علما جسارت کردند. به یاد دارم که طومار هم جمع کردند. پدرم و دوستانشان گفتند هرکس این طومار را امضاء کند از اصحاب عمر ابن سعد است. دولت هم افرادی را می فرستاد که منبر بروند که منبری های قوی هم بودند بعضی روحانی و بعضی دیگر شخصی بودند مردم را می ترساندند. من آن وقت که تازه طلبه شده بودم با پدرم به مسجد می رفتم که پدرم می گفت نباید بگذاریم منبر این آدم ها اینجا پا بگیرد، پدرم به هر بهانه ای که می توانست مردم را از پای منبر این آدم ها بلند می کرد که شب دوم و سوم جمعیت از 2000 نفر به 50 نفر رسیده بود.

** آیات خامنه ای، هاشمی نژاد و طبسی چهره های شاخص نهضت در مشهد بودند

سال1341 آغاز این تحرکات بود، من از سال 1342 به مشهد رفتم و در مدرسه نواب که یکی از کانون های نهضت بود به ادامه تحصیل پرداختم. آیت الله حاج آقا حسن قمی هم آن وقت در مشهدبه عنوان محور مبارزات مطرح بود، آن وقتها آیت الله خامنه ای، آیت الله واعظ طبسی و آیت الله هاشمی نژاد چهره های برجسته ای بودند که در مشهد حضور داشتند، مخصوصا آیت الله طبسی با آن سخنرانی های پرشوری که داشت. آقای هاشمی نژاد هم در مسجد فیل سخنرانی های قوی داشت که ماموران رژیم برای اظهار قدرت بی دلیل به آنجا حمله کردند و مردم را کشتند که جلسات بعدی با جمعیت بیشتری برگزار می شد.

** توهین شاه به مراجع و تلگراف شدید اللحن امام خمینی

داستان مسجد فیل خود زمینه فراگیری نهضت و موضع ضد اسلامی ضد رژیم شاه بود. البته سایر مراجع عالیقدر مخصوصا حضرت آیت الله العظمی میلانی که یکی از حامیان حضرت امام و انقلاب بود و سایر بزرگان در مشهد مقدس از جمله آیت الله حاج مجتبی قزوینی و... که بهرحال باید برای تفصیل این ماجراها باید به نهضت در خراسان مراجعه شود. اجمالاً حضرت امام و سایر مراجع به شاه و نخست وزیر تلگراف زدند و شاه بی اعتنا، با خطاب "حجت الاسلام" به مراجع اهانت کرد و حضرت امام در 15 آبان 1341 تلگراف شدید اللحنی مخابره کرد که حضرت امام فرمودند معلوم می شود شاه بنا ندارید به نصیحت علمای اعلام که ناصح دولت و مشفق ملت اند توجه کنید.

روز به روز مبارزه در سطح کشور گسترش یافت و تبعید امام به ترکیه و رژیم بعد از تبعید حضرت امام دست به جنایتهای گسترده از ضرب و شتم مردم تا زندانها و تبعیدهای طولانی مدت از همه اقشار که همراه نهضت بودند از جمله در شهرها عناصر فعال را می گرفتند. در شهر ما پدرم که کاسب متدین و طرفدار حضرت امام بود، با خانواده به گنبد تبعید شد.

بالای پیت حلبی رفتم و اعلامیه را خواندم و مردم گوش می کردند. ماموران شهربانی آمدند و آشوبی برپا شد، زد و خورد که شروع شد آقایی به من گفت پسر بیا پایین، من پایین آمدم و به مدرسه نواب رفتم. وقتی در خود مدرسه نواب هم اعلامیه می آمد خیلی از دوستان بودند که فداکاری می کردند

من چون سن کمتری داشتم نسبت به دیگران مصونیت داشتم، وقتی مراجع و علما اعلامیه ای می دادند چون همه مردم باسواد نبودند اعلامیه هایی که روی تیر برق می زدند را یک نفر از بالای پیت حلبی می خواند یکبار خود من در خیابانی که به "بالا خیابان" معروف بود و نزدیک مدرسه نواب بود بالای پیت حلبی رفتم و اعلامیه را خواندم و مردم گوش می کردند. ماموران شهربانی آمدند و آشوبی برپا شد، زد و خورد که شروع شد آقایی به من گفت پسر بیا پایین، من پایین آمدم و به مدرسه نواب رفتم. وقتی در خود مدرسه نواب هم اعلامیه می آمد خیلی از دوستان بودند که فداکاری می کردند، یا زمانی که آیت الله واعظ طبسی از زندان آزاد می شدند مردم به خاطر دین مداری که داشتند استقبال عظیمی از ایشان می کردند.

چندین مدرسه علمیه خوب در مشهد زیر نظر آیت الله میرزا احمد کفایی پسر مرحوم آخوند خراسانی که از دوستان امام در سابق هم بود و برادر بزرگش هم در دوران رضا شاه شهید شده بود، اداره می شد. در سر در مدرسه نواب یک عکس زیبا از امام خمینی نصب شده بود. به مرحوم مبین که متصدی مدرسه نواب بود گفته بودند که عکس امام را بردارید. آیت الله واعظ طبسی در مدرسه نواب در همان سر در مدرسه کلاس برگزار می کرد چون جاهای دیگر اذیت می شدند ولی در سردر که دسترسی به آن سخت بود مزاحمتی ایجاد نمی شد. این اتاق حجره حضرت آقای طاووسی بجنوردی از دوستان بنده بود. یک شب عناصر شهربانی تصمیم گرفتند که با لباس شخصی و با همکاری خادم مدرسه از بیرون با نردبان های دو طبقه به سر در برسند و از آنجا هم باید یک نردبان دیگر عکس امام خمینی را بردارند. یکی از دوستان ما که آدم بسیار انقلابی بود آن شب گفت: امشب من می میرم اما نخواهم گذاشت که عکس امام را بردارند.

فلفل سیاه، قرمز و نمک را با ماسه قاطی کرد در دو کیسه به من داد گفت من متصدی مدرسه را فراری می دهم. کسانی که می خواهند عکس را بردارند با چوب میزنم و وقتی که مأموران به داخل آمدند تو از پشت شمشادها این ها را به صورتشان بپاش. همین اتفاق هم افتاد

بعد فلفل سیاه، قرمز و نمک را با ماسه قاطی کرد در دو کیسه به من داد گفت من متصدی مدرسه را فراری می دهم. کسانی که می خواهند عکس را بردارند با چوب میزنم و وقتی که مأموران به داخل آمدند تو از پشت شمشادها این ها را به صورتشان بپاش. همین اتفاق هم افتاد، ساعت 11 شب سکوت کامل بود همه در حال مطالعه بودند. وقتی که ماموران آمدند یکی از افرادی که فریاد زد فردی مبارز بود که بعدها به دام منافقین افتاد. وقتی که متصدی آمد این طلبه مبارز و استاد مقدمات ما با چوب به جانش افتاد که با التماس از دستش فرار کرد، ده یا دوازده مامور وارد شدند من هم محتویات کیسه را به هوا پاشیدم همشهری ما هم جایی پنهان شد و من هم به حرم رفتم. ساعت دوازده بود که از حرم برگشتم متوجه شدم ایشان را پیدا کردند و به کلانتری بردند یکی از مدرسین محترم وقت مرحوم آقای عبادی از سخنوران متبحر بود، از من پرسید که چرا حجت الاسلام شعبانی را دستگیر کردند، برایش توضیح دادم و همراه او به شهربانی رفتیم. به ماموران شهربانی گفت شما می دانید چه کسی را گرفته اید؟ الان به آقای کفایی خبر می دهیم. ماموران ترسیدند و آن طلبه آن شب آزاد شد و خلاصه اینکه عکس امام جای خودش باقی ماند. بعد این اتفافات جریان فیضیه پیش آمد و مسائل عمومی تر شد.

تسنیم: معروف است که بعد از جریان فیضیه، امام اعلامیه دادند و عید آن سال را عزای عمومی اعلام کردند و گفتند امسال عید نداریم.

حجت الاسلام و المسلمین رحمانی : من به یاد دارم که پدران ما دید و بازدید های عید را انجام ندادند یعنی تحریم حضرت امام آنقدر بر مردم اثر گذاشته بود. حادثه فیضیه هم حادثه کوچکی نبود، پرت کردن طلاب از پشت بام، شهید کردن نفراتی از طلاب مظلوم، آتش زدن لباس روحانیون و کتابها حتی قرآن و مفاتیح و کتاب های دینی بسیار حادثه بزرگی بود.

من با آن سن وسالم به یاد ندارم که کسی به این نهضت ایرادی گرفته باشد، بعد از اتمام این جریانات، دستگیری امام و فشارهای زیادی که برای آزادی ایشان به رژیم شد و بالاخره آزادی امام و استقبالی که خبرش همه جا پخش شد همچنین سخنرانی امام که در همه جا پخش شد، نشان از این داشت که مردم و روحانیت به خوبی رسالت خود را انجام دادند و رهبری نهضت هم بصورت طبیعی در نظر عموم اقشار، حضرت امام بود.

هیچکس به اندازه امام به راه واقف نبود.امام به تمام علما نامه زد و کسی را پیدا نمی کنید که امام به او نامه نزده باشد. وقتی به آن ها نامه می فرستاد، می گفت: شما باید به بقیه این را بگویید. محرم که شد امام گفتند برنامه این است و برای همه برنامه مشخص کردند. امام برای آیت الله العظمی حسینی میلانی نامه نوشتند. یکی از کسانی که پیک نامه های امام برای مشهد بود به غیر از مقام معظم رهبری، آیت الله حاج سید جواد علم الهدی ، از شاگردان امام بود.

** نامه امام به آیت الله میلانی با خطاب "حجت الاسلام"!

ایشان(آیت الله علم الهدی) تعریف می کردند که به امام گفتم، می خواهم به مشهد بروم فرمایشی دارید. امام فرمودند یک نامه دارم، آن را به من داد، وقتی پشت نامه را دیدم، نوشته است حجت الاسلام و المسلمین آقای سید محمد هادی میلانی. دست هایم شل شد، در دلم گفتم که آقای میلانی خودش مرجع تقلید است شاید خودش را از امام خمینی هم بالاتر بداند، من چگونه این نامه را به او بدهم؟ امام متوجه شد و گفت اگر تردید دارید نامه را به من بدهید گفتم خیر؛ گفتند شما ببرید نامه را بدهید. آقای سید جواد علم الهدی شخصاً این موضوع را برای من تعریف می کردند که در فکر بودم که چگونه نامه را به آیت الله میلانی بدهم، به مشهد رسیدم وقتی به دم در خانه آیت الله میلانی رسیدم مامور جلوی من را گرفت پرسید چه همراه داری؟ گفتم: هیچ، گفت: ببینم. گفتم: یک نامه دارم، نامه را که دید پشتش نوشته شده حجت الاسلام و المسلمین میلانی فکر کرد نامه برای پسر آیت الله میلانی است. از من پرسید نامه برای چه شخصی است. گفتم: برای یکی از آقایانی که در این منزل ساکن است. آنجا فهمیدم که حضرت استاد حاج آقا روح الله خمینی کجاها را می دید و ایشان با دیگران فرق دارد. وقتی نامه را به آقای میلانی دادم یک نگاهی به نام انداخت و باز کرد، تنم به لرزه افتاده بود، امام چه نوشته است اما امام خمینی در نامه نوشته بود " محضر مبارک حضرت حجت الاسلام و المسلمین سید علمای اعلام آیت الله آقای سید محمد هادی میلانی " و این را با خط زیبا نوشته بود.

دیدم که اشک های آیت الله میلانی جاری شد. امضای امام را بوسید و گفت دستورالعمل بزرگی برای ما آورده است. کل علما را جمع کرد و گفت هر که هر کجا می روید برای تبلیغ وظیفه دارید این اصول نهضت را برای مردم توضیح دهید. اینها کارهایی بود(یعنی ارتباط با علما و روحانیت و مردم) که امام رستاخیز به پا کرد. وقتی دریای خروشان نهضت شروع به حرکت کرد، می دیدید که همه دارند با موج حرکت می کنند در نتیجه دستگاه ها به حوزه ها ریختند و بعد نیز امام را تبعید کردند. اقدامات امام آنقدر بر نوجوانی مثل من و دیگر مردم تاثیرگذاشته بود که در تمامی کشور، مراکز استانها و شهرستانها و حتی روستاها تمثال مبارک حضرت امام و برخی مراجع عالیقدر دیگر در منازل و مغازه ها بود و موضع گیری عموم مردم علیه رژیم شاهنشاهی از همه اقشار، رژیم را وادار به عکس العمل تند کرد. ما در آن زمان هم شهید، هم جانباز و هم تبعیدی از همه اقشار بویژه علما، روحانیون، دانشگاهیان، دانشجویان و متدینین و بازاریها داشتیم.

وقتی هم امام را تبعید کردند، رژیم شروع به تسویه حساب کرد، از جمله این تسویه حساب ها پدر من بود که همراه خانواده محکوم به تبعید به شهر گنبد شدیم. بعد از این موضوع بود که پدرم به من گفت تو باید یک روحانی انقلابی بشوی، وقتی بحث تبعید خانواده ما به گنبد شد، پدرم باید خانه و مغازه را می فروخت و یا باید به کسی واگذار می کرد، چون ماموران دولتی دستور دادند که باید بروی من هم اگر قرار بود به گنبد بروم دیگر نمی توانستم طلبه حوزه علمیه مشهد باشم و در گنبد امکان تحصیل طلبگی نبود.

** پدرم می گفت "طلبه مثل ماهی سیاه کوچولو است"

پدرم به خاطر همین موضوع بسیار متاثر بود. با اینکه کتاب صمد بهرنگی را نخوانده بود همواره مشوق فرزندان و دوستانش برای طلبه شدن بود و می گفت " بچه طلبه مثل ماهی سیاه است وقتی به حوزه می رود رشد می کند اما وقتی به حوزه های بزرگ مثل قم و نجف برود مانند نهنگ خواهد شد. " پدرم به خاطر تبعید برای خودش ناراحت نبود می گفت اشکالی ندارد کارگری هم می کنم اما به خاطر تو ناراحت هستم. یکی از روحانیون از نجف آمده بود، پدرم برای طلبه شدن ایشان تلاشهایی کرده بود، آمده بود تا از پدرم تشکر کند و برود پیش خانواده اش که در یکی از روستای قوچان بودند چون تازه ازدواج کرده بود، پدرم از او پرسید چه زمانی به نجف برمی گردی که او گفت: 10 روز دیگر. پدرم گفت پسر من را هم با خود به نجف ببر و به عمویش ملحق کن. (عموی من یکی از علمای نجف بود) اگر این پسر در ایران بماند از درس طلبگی خواهد ماند، البته من هم کمی ترسیده بودم چون مامورین به مدرسه نواب آمده بودند و طلبه های جوان را به سربازی بردند و ضرب و جرح زیادی برای دستگیری عده ای صورت گرفت.

** بعد از تبعید امام بسیاری از مبارزان به زندان افتادند

بعد از تبعید امام به ترکیه فضا خیلی برای رژیم باز شده بود معلوم بود که تبعید امام حساب شده بود که امام از ایران برود و راحت تر بتوانند کارهای خود را انجام بدهند. وقتی امام به ترکیه تبعید شد بقیه نگران شدند که مراجع را به کشورهای دیگر تبعید کنند، لذا با این اقدامات جریان نهضت فروکش کرد. غیر از بعضی بزرگان، خیلی ها ترسیدند، خیلی از کسبه ها زندگیشان متلاشی شد، بعد از 15 خرداد و جریان ترور حسنعلی منصور، حاج مهدی آقای عراقی و جمعیت موتلفه و آیت الله انواری در زندان بودند. در مجموع بزرگانی مانند آقای بازرگان، آیت الله طالقانی و اساتید بزرگ حوزه را نیز زندانی کردند. بعد از تبعید امام، شاه دست به یک تسویه حساب قوی زد.

حالا متوجه می شویم که چه کار بزرگی شده است. بعد از 10 روز خدا خواست که من همراه آن طلبه به نجف بروم و به عمویم ملحق شوم. اواخر سال 1343 بود که به نجف رفتم البته به خاطر اینکه پاسپورت نداشتم مدتی را در خرمشهر منتظر ماندم، یک ماه و نیم در خرمشهر منزل آیت الله شیخ سلمان خاقانی ماندم. وقتی خبری از رفتن به نجف نبود ایشان به من گفتند که پیش خانواده ات برگرد تا اوضاع برای رفتن آماده بشود.

آنجا بود که متوسل به حضرت امیرالمومنین علی ابن ابی طالب(ع) شدم و در رویا دیدم که در نجف اشرف هستم. در اتاقی بودم که حضرت امیر نشسته بودند و به کاتبی گفتند این آقا هم نام من است، اسمش را در دفتر بنویسید و آن فرد اسم من را نوشت. صبح که ازخواب بیدار شدم آقای خاقانی به من گفت که من برای شما بلیط گرفتم.

آنجا بود که متوسل به حضرت امیرالمومنین علی ابن ابی طالب(ع) شدم و در رویا دیدم که در نجف اشرف هستم. در اتاقی بودم که حضرت امیر نشسته بودند و به کاتبی گفتند این آقا همنام من است، اسمش را در دفتر بنویسید و آن فرد اسم من را نوشت. صبح که ازخواب بیدار شدم آقای خاقانی به من گفت که من برای شما بلیط گرفتم. برو 10 روز در مشهد بمان به خانواده تان هم سر بزن که من به ایشان گفتم نه من امروز حتما به نجف خواهم رفت. نیم ساعت یک ساعت نشد که آقایی آمد و گفت که من می خواهم به عراق بروم. آقای خاقانی گفت این پسر را هم با خود ببر. او گفت 2 هزار تومن می گیرم تا اینکه با 500 تومان راضی شد من را به نجف ببرد.

بنابراین اصل آشنایی من با نهضت اول خانواده بود و دوم نیز فضایی که امام خمینی ایجاد کرده بود. واقعاً در زمان ما هر کسی که در حوزه بود من نشنیده ام که با امام مخالف باشد، چون کلام حضرت امام احیای قرآن و اسلام و مکتب اهل بیت بود و نهضت امام یک نهضت سیاسی مذهبی است. ایشان از همان اول می گفت من به دنبال استقلال این کشور و ملت هستم.

وقتی شاه به قم آمده بود به مردم توهین کرد امام هم گفته بود که کسی به استقبالش نرود مردم هم نرفتند. وقتی شاه آمد دید هیچ کس نیامده است و به زیارت رفت و بعد با زور مردم روستاهای اطراف را برای استقبال بردند. امام در سخنرانی خویش در جواب توهین های شاه گفت حرف اضافه نزن وگرنه به مردم می گویم گوشت را بگیرند بیاندازند بیرون که همین طور هم شد. من که به نجف رفتم، دیدم که حوزه علمیه نجف نسبت به آنچه که تعریف می کردند بسیار متفاوت است . علما و شاگردان امام و فضلای که از ایران به نجف رفته بودند مانند آیت الله صادقی تهرانی رحمت الله علیه از مجاهدین بزرگ، که 5 بار به اعدام محکوم شده بود. جمعی از بزرگان و روحانیون فاضل پیگیر نهضت مثل آیت الله مدنی تبریزی را زیارت کردم.

** ماجرای سخنرانی که امام (ره) در خانه اش به وی پناه داد

این مسئله که می گویم مربوط به استاد ما مرحوم آیت الله صادقی تهرانی است. آیت الله حاج حسن صانعی تعریف می کرد، سالگرد آیت الله بروجردی، امام خمینی گفتند برای خواندن فاتحه سر قبر ایشان برویم، چون امام خیلی با آیت الله بروجردی ارتباط خوبی داشت و مشاور عالی ایشان بودند. وقتی به مجلس ختم رفتیم، امام به دور و اطراف نگاهی انداخت و پرسید چه کسی می خواهد منبر برود، در حالی قرار بر این بود که فقط قرائت فاتحه صورت بگیرد. مرحوم آیت الله آقای محمد صادقی تهرانی گفت من قرار است منبر بروم و مطالبی را امروز خواهم گفت که شما هم نگفتید. جمعیتی که درمسجد اعظم قم هم بودند نظرشان جلب شد که در سخنرانی اش گفت تمام جنایتی که در حال حاضر علیه اسلام و قرآن و مکتب می شود، مسئول آن شخص اول مملکت است. مردم هم فریاد می زدند و بغض های که در درون دلشان از این خاندان حبس بود را یکدفعه خالی کردند. سخنرانی که تمام شد امام به آقای صانعی گفت که بروید ایشان را از میان جمعیت بیاورید که اگر اینجا بماند یا دستگیر می شود یا همین جا کشته خواهد شد.

"مرحوم آیت الله آقای محمد صادقی تهرانی گفت من قرار است منبر بروم و مطالبی را امروز خواهم گفت که شما هم نگفتید. جمعیتی که درمسجد اعظم قم هم بودند نظرشان جلب شد که در سخنرانی اش گفت تمام جنایتی که در حال حاضر علیه اسلام و قرآن و مکتب می شود، مسئول آن شخص اول مملکت است"

با تلاش فراوان بالاخره از جمعیت جدا شده و بهمراه ایشان به منزل امام رفتند و بعد از 2 یا 3 روز به حضرت امام عرض کرد آقا وضع بد است ممکن است به خانه شما بریزند. از امام عمامه سیاهی گرفت و با راهنمایی که امام به ایشان کرد از خانه خارج شد. به تهران رفت و از طریق فامیلی که در شهربانی داشت متوجه شد هنوز ممنوع الخروج نشده است. اگر می ماند به خاطر اینکه قانون این بود اگر به شخص اول مملکت توهین بکنید اعدام می شوید، او را شهید می کردند.

آن زمان ایام حج بود و به عربستان رفت و در مسجد الحرام و مسجد النبی منبر می رفت و زبان عربی اش هم خوب بود. با جرات بود و هیچ ترسی نداشت. در آنجا دستگیر شدند و حتی اعمال حج را با دست و پای زنجیر شده انجام می دادند. مرحوم علامه عسکری در خاطراتش نوشته است که دیدم که یک نفر دارد با غل و زنجیر اعمال حج را انجام می دهد و می گفتند که از انقلابیون و از یاران آیت الله خمینی هستند که آقای حکیم در آن سال در مکه بود و با وساطت ایشان آقای صادقی تهرانی را به ایران نفرستادند و ملک سعود به احترام آقای حکیم گفت که بعد از انجام اعمال اینجا توقف نکند که با مساعدت آیت الله العظمی حکیم نجات یافت و به اردن و بعد به نجف رفت.

** امام گفت اگر اتفاقی برای من افتاد از آیت الله میلانی هر حرکتی را سوال کنید

حمایت از نهضت ساده نبود که اگر ساده بود آنقدر زندانی و تبعید و شکنجه نداشتیم و آنقدر خون ها در 15 خرداد ریخته نمی شد و بعد از تبعید امام نیز افرادی مانند شهید عراقی به مبارزه در راه نهضت ادامه دادند. آقای انواری که 14 سال در زندان بود از امام خمینی پرسیده بود که اگر خدای نکرده شما را کشتند ما چه کار کنیم؟ امام مخفیانه به آقای انواری گفته بودند که اگر اتفاقی افتاد بدون هیچ کاری به مشهد رفته و از آیت الله میلانی هر حرکتی را سوال کنید، این موضوعات در هیچ جا گفته نشده است. کسانی که درباره اختلاف آیت الله میلانی با امام خمینی می نویسند خلاف می نویسند. آیت الله میلانی نسبت به امام ارادت ویژه ای داشت. وقتی که امام خمینی را در تهران و در زندان قصر زندانی کردند آیت الله میلانی مخفیانه سوار هواپیما شدند تا به تهران بیایند که در راه و از آسمان شاهرود هواپیما را بازگرداندد.

وقتی هواپیما در فرودگاه مشهد نشست استاندار آمد و گفت "چرا بدون هماهنگی ما می خواستید بروید تهران؟ چرا می خواستید آشوب بکنید؟ من شما را خیلی دوست دارم شما مرجع تقلید هستید. شما در مسجد گوهرشاد درس می دهید شما در صحن امام رضا نماز می خوانید. از آقای خمینی بزرگ تر هستید چرا شما این کار کردید؟ شما را با احترام به منزل می بریم" که ایشان را به خانه بردند ولی به یکی از دوستانشان گفتند شب من را از در پشتی با ماشین به تهران ببر که با یک جیپ به سبزوار رفت و در آنجا ماشینشان خراب شد و از آنجا با ماشین دیگری به تهران رفتند. زمینه برای اجتماع علمای بزرگ برای نجات حضرت امام و برقراری جلساتی در تهران که شرح مفصل دارد و مکتوب است.

آیت الله سید احمد خوانساری و آیت الله حائری و آیت الله دستغیب از شیراز و آیت الله محلاتی و دیگر علمای بزرگ شهرها جمع شدند در تهران و حتی آیت الله شریعتمداری که اطرافیانش نمی گذاشتند به تهران بیاید به تهران آمد. آیت الله میلانی یک تنه ایستاد و گفت: یا ما اینجا می مانیم یا باید آیت الله خمینی آزاد بشود. بزرگان آن عصر در نجف آیت الله حکیم، آیت الله شاهرودی، بعد از این ها هم آیت الله خویی که همه این ها آیات اعاظم و بزرگان شیعه هستند، هرکدام به نحوی در حمایت از حضرت امام و علما و بزرگان و مجاهدان عالی مقام و نهضت همراهی می کردند ویژه مرحوم آیت الله العظمی خویی رحمةالله علیه.

** مبارزی که 2 ماه در خانه آیت الله خویی پنهان می شود

تسنیم: بعد از رحلت آیت الله بروجردی رژیم شاه قصد داشت به نحوی زعامت شیعیان از قم به نجف منتقل شود. چرا این اتفاق نیفتاد و اقدامات مراجع قم و علی الخصوص حضرت امام برای جلوگیری از این مسئله چه بود؟

حجت الاسلام و المسلمین رحمانی : شاه خواست مرجعیت در ایران قوی نشود به همین خاطر به آیت الله حکیم تلگراف زد و تسلیت گفت. سفارت ایران در بغداد فعال شد و به خانه آیت الله حکیم رفته و می گفتند که اعلی حضرت به شما علاقه مند است و الا آیت الله حکیم از مجاهدینی است که در ثورة العشرین آدم اسلحه به دوشی بود. آیت الله صادقی تهرانی که در نجف بود، دو ماه سخنرانی پرشور درباره حوادث قم داشتند. سفارت دست به کار می شود تا توسط کنسولگری در کربلا، آقای صادقی را پیدا بکنند و به ایران ببرند و محاکمه و اعدام کنند که آیت الله العظمی خویی ایشان را 2 ماه در خانه اش مخفی می کند که حتی غیر از خودش نزدیکترین شاگردانش نیز با خبر نمی شوند. من وقتی به نجف رفتم همان زمانی بود که آقای صادقی تهرانی در منزل آیت الله خویی مخفی بود، یکی از همشهری های ما که از انقلابی ها هم بود، آیت الله شیخ محسن غروی مرد شجاعی بود و با عموی من هم بحث بود و جزو سخنران های قوی در 15 خرداد 1342 در نجف بود.

** چرا فضای نجف آمادگی نهضت امام خمینی را نداشت؟

فضای نجف به دو دلیل آمادگی نهضت را نداشت، اول اینکه می گفتند این نهضت شکست می خورد. کدام نهضت به پیروزی رسیده است که این دومیش باشد و این از طرف عده ای خیلی تبلیغ می شد، ثانیا اینکه ایرانی ها باید هر 6 ماه یا سالی یکبار به ایران می آمدند اما وقتی به ایران می آمدند پاسپورتشان ضبط می شد و نمی توانستند به نجف باز گردند. این موضوع هم ترس داشت چون زندگی داشتند لذا خبرهای تلخی هم می رسید. یک قشری هم بود که می گفتند که هر جا سلطنت رفته جایش را کمونیست ها گرفته است. نمونه بارزش هم عراق بود. من قبلا ه

منبع: تسنیم

مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاع‌رسانی خود را در این رابطه انجام می‌دهد.