باید به نظام اقتصادی قانون اساسی برگردیم

«حسن سبحانی» روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا درمورد شرایط اقتصادی پیش رو کشور افزود: ما نظام سیاسی به نام «جمهوری اسلامی» تعبیه کرده ایم که به لحاظ نوع رویکرد در جهان امروز با مقاومت هایی روبروست. منطق حکم می کند که یک نظام اقتصادی متناسب و پشتیبان این نظام سیاسی انتخاب شود. وی با بیان این که «نظام اقتصادی قانون اساسی»، تا حد زیادی می تواند متناسب با نظام سیاسی منتخب باشد، یادآور شد: کاری که کردیم این است نظام اقتصادی را برگزیدیم و ادامه دادیم که نه تنها پشتیبان نظام سیاسی جدید نبود، بلکه همان نظام اقتصادی سیستم های سیاسی مخالف ما یعنی سرمایه داری بود و به اشتباه آن را پشتیبان نظام سیاسی منتخب در جمهوری اسلامی کردیم. عضو پیشین ناظر در شورای پول و اعتبار با تاکید بر این که این ناسازگاری منطقی ما را از اهداف دور کرده است، تصریح کرد: دست کم باید به اقتصاد قانون اساسی برگردیم که 98 درصد مردم به آن رای داده اند و قابل دفاع هم است. سبحانی ادامه داد: نظام اقتصادی قانون اساسی ویژگی هایی دارد و با سیاست هایی مانند آزادسازی اقتصاد و بازار، خصوصی سازی های وسیع در اقتصادی که بخش خصوصی اش به شدت غیرمولد است، فرق دارد. وی اضافه کرد: «نظام اقتصادی قانون اساسی با پول اجازه تجارت نمی دهد یعنی ربوی نیست.» اقتصاد فعلی ما اقتصادی است که همه کارهای مولد خود را تعطیل کرده و همه برای گرفتن بهره هایی تا 25 درصد سرمایه خود را در بانک ها گذاشته اند چون ریسک و حتی مالیات ندارد. **سیاست های اصل 44 ناموفق بود نماینده پیشین مجلس هچنین در پاسخ به این سوال که آیا در نظام اقتصادی قانون اساسی اصلاحات اصل 44 قانون اساسی را هم مد نظر دارید، گفت: دلیل ناموفق بودن اصلاحات این اصل نامتناسب بودن آن با شرایط اقتصادی ایران است. سبحانی یادآور شد: در آن زمان با این موضوع در مجلس مخالفت کردم، خصوصی سازی به این معنا نیست که انحصار دولتی را تبدیل به انحصار بخش خصوصی کنیم. در خصوصی سازی باید رقابت ایجاد کنیم و بخش مولد داشته باشیم. دعا می کنم همه ایران مولد باشد، ولی به دعای ما کار درست نمی شود. وی افزود: درحال حاضر بخش خصوصی ایران به هر دلیلی مولد نیست، به موجب بند «الف» اصل 44 قانون اساسی قرار بود بخش خصوصی درمواردی که تاکنون نتوانسته بود، تولید کند وارد شود و پتروشیمی و پالایشگاه و ... بسازد ، شما می بینید بند«الف» اصلا عملکردی ندارد همه دنبال بند «ج» یعنی خرید سهام دولت هستند. استاد اقتصاد دانشگاه تهران یادآور شد: هیچ کس نمی آید که از صفر شروع کند، همه می گویند آنچه ساخته شده، یعنی صنایع سودآور پتروشیمی که با ارز هفت تومانی درست کردید را به ما بدهید. این روحیه یک واقعیت است ای کاش این گونه نبود . سبحانی همچنین اظهار داشت: میل به خصوصی سازی یک مساله است و ظرفیت و قابلیت خصوصی شدن مساله دیگر. تا زیربنا را درست نکنیم خصوصی سازی سر از بیراهه در می آورد. وی تاکید کرد: آنچه از مسیرش منحرف شود می تواند فساد در آن رخنه کند. نباید از این حرف ها گذشت. ما در خصوصی سازی، تولید کننده ای نداریم که بخواهد از صفر شروع کند، مگر در بانک و بیمه که تا دلتان بخواهد از صفر شروع کردند برای آن که در بانک و بیمه با پول می شود تجارت کرد. **پشتیبانی سیستم سیاسی علت مولد بودن برخی نظام اقتصادی است این کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به سوال دیگری درمورد علت مولد بودن نظام های اقتصادی لیبرال، گفت: علت این امر پشتیبانی سیستم سیاسی از نظام اقتصادی بوده و مساله اختلافات ایدئولوژی نیست تا شما را تحریم کنند و نگذارند از پول خودتان استفاده کنید. سبحانی با بیان این که کشورهای پیشرفته عدم تعادلی در اقتصاد خود ندارند، افزود: در نظام اقتصاد سرمایه داری گفته می شود باید رقابت حاکم باشد و میان کشورها به لحاظ اقتصادی مرزی نباشد یا هرجا ارزان تر است همانجا فعالیت کنید، حتی اگر بهره ای هست نیم یا 25 صدم درصد است، در حالی که ما عدم تعادل های وسیعی داریم مانند نرخ بهره در برخی موارد تا 25 درصد هم رسیده است. وی با بیان این که آیا به توطئه آمریکا برای فروپاشی نظام اقتصادی ایران باور ندارید، گفت: اگر آمریکایی ها اوایل نمی خواستند اما اکنون بدشان نمی آید ساختار اقتصادی ما را دچار اضمحلال کنند. اما در چگونگی این مساله می توان بحث کرد. وی یادآور شد: کارشکنی آمریکایی ها فقط مساله ما نیست دولت آمریکا با پیمان های بین المللی هم دچار چالش شده است. من با تعارض دیگران با نظام سیاسی خودمان موافقم ولی آن را توطئه نمی دانم. استاد دانشگاه تهران با بیان این که چند سالی بود که شرایط اقتصادی بهتر شده بود،افزود: آثار روانی اقدامات ترامپ می تواند از زمینه سازان وضعیت موجود تلقی شود. اقداماتی چون خروج ترامپ از برجام و مبهم بودن آینده اقتصادی کشور، سرمایه گذاران را برای تصمیم گیری دچار سردرگمی می کند و این احساس که وضعیت در حال بدتر شدن است به این شرایط دامن می زند. سبحانی در بخش دیگری از این گفت و گو به مساله رباخواری در اقتصاد اشاره و تصریح کرد: اگر به شکل عقلی به رباخواری توجه کنیم جامعه ای که تولید ندارد، فقیر می شود و اگر هم شرعی فکر کنیم جامعه ربا خوار هلاک می شود، هلاکت همین است که می بینیم. وی با بیان این که برای برون رفت از وضعیت فعلی باید فرهنگ کار و تولید ترویج شود، اظهارداشت: مهار وضعیت مخرب فعلی به سال ها زمان نیاز دارد و به عمر یک دولت، یک سال و 2 سال قد نمی دهد این مساله زوایای مختلف دارد. وی ادامه داد:جامعه ای که عادت دارد بدون این که کار کند 20 الی 25 درصد بهره بگیرد کشاندن آن به سمت درآمد متناسب با کار و زحمت خیلی سخت است. اگر امروز دهها کارخانه هم راه بیفتد کسی حاضر نیست درآمد سهل الوصول را از دست بدهد و بیاید در کشاورزی صنعت و غیره، زحمت بکشد و کار کند. **علت افزایش نرخ دلار ساختاری است عضو پیشین کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در پاسخ به این سوال که مشکلات کنونی در بازار ارز چه میزان ساختاری و چه میزان ناشی از سیاست گذاری های اقتصادی دولت است، گفت: هر کسی که اقتصاد ایران را بشناسد، می داند که از گذشته به خصوص از طرف دولتی ها به نحوی به جامعه القا شده است که دارایی، قیمت ها و قدرت خرید خود با دیگران را با دلار مقایسه کند، مثلا دستمزد کارگران را با حقوق کارگران در آلمان یا کشور دیگر مقایسه می کنند. سبحانی افزود: دولت دوست دارد به جای این که براساس شرایط داخلی قیمت حامل های انرژی را افزایش دهد، این قیمت ها را با کشورهای دیگر مقایسه کند. در نتیجه خودآگاه یا ناخودآگاه مردم را به مقایسه درآمد و هزینه های خود را با دلار سوق داده ایم. وی درمورد نفتی بودن درآمدهای دولت نیز گفت: با این که از اوایل انقلاب تاکنون 30 درصد وابستگی دولت به نفت کم شده اما بازهم تا 55 درصد عملکرد بودجه به نفت بر می گردد. زمان تقدیم لایحه بودجه به مجلس ممکن است این درصد کمتر باشد ولی در عمل این 55 درصد، سهم خیلی بالایی در بودجه دولت دارد. دولت علاقمند است این منبع درآمدهای خود را تا جایی که می تواند گران تر بفروشد که این دلیلی می شود برای این که قیمت ارز را بالا ببرد. وی با یادآوری این که در مبنا و ساختار، همه دولت ها در پی افزایش نرخ ارز بودند، گفت: از این سیاست، بخش صاحب ارز غیردولتی یا بازرگانان و تجار حمایت می کنند. از دهه های پیش شرایط همواره آماده بوده است که نرخ دلار برای اقتصاد ایران مهم و تعیین کننده باشد حتی در بخش هایی که هیچ ارتباطی با ارز ندارد، مثلا سبزی فروش با استناد به افزایش نرخ دلار قیمت سبزی را بالا می برد. عضو هیات علمی دانشگاه تهران تاکید کرد: مساله افزایش نرخ ارز ساختاری است و ما خود را به این وضعیت عادت داده ایم سیاست های غلطی که همین منویات را دنبال می کند مانند «یکسان سازی نرخ ارز»، زمینه را برای این شرایط فراهم می کند. سبحانی درخصوص سیاست یکسان سازی ارز توسط بانک مرکزی یادآور شد: بانک مرکزی بیش از همه مطلع است که موجودی ارزی چه میزان است و تا چه اندازه می تواند یکسان سازی نرخ ارز را اجرا کند. آنها به انگیزه دریافت ریال با فروش دلار گران تر، کار را شروع می کنند ولی در مواردی کار از دستشان درمی رود. وی اقتصاد ایران را اقتصادی 80 میلیون نفری توصیف کرد و افزود: وقتی از قیمت کالایی مثل دلار صحبت می کنیم باید مردم با آن کالا که دلار یا ارزهای دیگر است فارغ از هر نوع تبانی، به شکل گسترده داد و ستد کنند تا بازار شکل بگیرد. عضو ناظر پیشین مجلس در شورای پول و اعتبار ادامه داد: کافی است شما خودتان به تنهایی در یک کانال تلگرامی بگویید ارز را به این قیمت خریدم و آن را برای 10 نفر بفرستید، چون جامعه به این مقوله حساس است آنها خودشان سربازان بی جیره و مواجب می شوند که همین خبر را منتشر کنند. کجا ثابت می شود این حرف درست یا نادرست است؟ ممکن است عده کمی به هر دلیل خرید و فروش کنند و آنرا بازار ارز بنامند اما بازار ما 80 میلیون نفری است. سبحانی در مورد نقش رسانه ها در افزایش نرخ ارز نیز اظهارداشت: متاسفانه رسانه ها همین اخبار جعلی یا خبرهایی که در محدوده کوچک اتفاق افتاده را مساله اقتصاد کشور می کنند و نمایندگان مجلس و دولت هم روی همین داده ها، تحلیل و تصمیم گیری می کنند و آنرا به مساله ملی تبدیل می کنند.نمی گویم باید این مسائل را ندید بلکه در نحوه مواجهه با این مساله باید دانش کافی داشت. وی در ادامه درباره روانی بودن افزایش قیمت ها، گفت: دولتمردان در مقاطع مختلف زمانی حرف های مختلفی در مورد یک موضوع می زنند اگر حرف های آنها با هم ناسازگار نباشد، می شود تایید کرد اما اگر متناقض باشد، متوجه می شویم این موضوع را برای پاسخگویی به افکار عمومی مطرح می کنند. **تولید پیش نیاز پیمان های ارزی دوجانبه است نماینده پیشین مجلس در پاسخ به سوال دیگری درباره انعقاد پیمان های پولی دوجانبه و این که این سیاست چه میزان می تواند آثار تحریم ها را کاهش دهد، یادآور شد: حذف دلار ممکن هست ولی در میان مدت عملی نمی شود. سبحانی ادامه داد: ما باید کالایی را تولید کنیم تا پشتیبان ما در پیمان های دوجانبه ارزی باشد در حالی که کشور ما در بی رونقی کامل تولید به سر می برد و اصولا کالایی تولید نمی کنیم که بتوانیم صادر کرده و آن رابه ارز تبدیل کنیم. وی افزود: در واقع شرایط پشتیبان این تفکر، تولید است، روش های مشخص برای رونق تولید وجود دارد و می تواند پشتیبان خوبی در پیمان های دوجانبه باشد. **ریل گذاری اقتصاد باید تغییر کند سبحانی درباره عملکرد تیم اقتصادی دولت هم گفت: این پرسش را نمی توان بدون توجه به گذشته اقتصاد ایران پاسخ داد. کسانی که به طور ویژه در تیم اقتصادی دولت هستند مانند رییس کل بانک مرکزی، وزیر اقتصاد، رییس سازمان برنامه و بودجه و تاحدودی هم معاون اول رییس جمهوری، هر کدام رزومه کاری در جمهوری اسلامی ایران دارند و عمدتا هم مقامات مهمی بوده اند. تفکر این افراد از گذشته آمده یا از خودشان یا دانشگاهیان و مشاورانشان است. نماینده سه دوره مجلس شورای اسلامی با بیان این که نقطه شروع این تفکر پایان جنگ تحمیلی بود، افزود: روش آنها هیچ موقع متناسب با شرایط ایران نبوده است و شرایط اقتصادی که هم اکنون بر کشور حاکم است، دلیل این امر است. سبحانی خاطرنشان کرد: بارها گفته ام که دولت ها صرف نظر اینکه «سازندگی»، «اصلاحات»، «مهرورزی» یا «تدبیر» باشند، همه به طور واحد، یک سیاست اقتصادی را دنبال می کردند. این افراد از کارگزاران عمده آن دولت ها یا مجالس همزمان با آنها دولت ها بوده اند و سیاستی که در سی سال گذشته در ایران حاکم شده، «نهادی» آنها شده است. وی علت نامتناسب خواندن سیاست های اقتصادی دولت های گذشته را علت شرایط فعلی شاخص های اقتصادی کشور دانست و تاکید کرد: اگر این افراد را جابجا کنید ولی آن سیاست و ریل گذاری گذشته ادامه داشته باشد هیچ اتفاقی نمی افتد، چون وقتی روی ریل مشخص حرکت می کنید آدم ها لزوما باید خود را با شرایط حاکم همراه بکنند. **تغییر افراد لازم هست اما کافی نیست عضو ناظر پیشین مجلس در شورای پول و اعتبار با بیان این که می توان سیاست های اقتصادی گذشته را عوض کرد، افزود: درحال حاضر تغییر سیاست نسبت به 10 یا 20 سال پیش، هزینه و سختی و زمان بیشتری می طلبد ولی امکان پذیر است. سبحانی یادآور شد: لذا تغییر افرادی که در بخش اقتصاد هستند «لازم هست، ولی کافی نیست» بلکه باید سیاست ها عوض شود. «اگر سیاست ها عوض شود این افراد، مردان آن سیاست نیستند، چون گذشته آنها نشان می دهد که نبودند.» وی ادامه داد: برای اصلاح وضعیت اقتصادی کشور باید به سمت تغییرات بنیادی برویم و برای این کار باید آدم های این تغییرات را پیدا کنیم. من اعتراف می کنم به خاطر حاکمیت 30 ساله یک تفکر اقتصادی، تعداد کسانی که به این تفکر عادت کرده اند، بیشتر است اما به این معنا نیست، راهکار نداشته باشیم. وضعیت نسبت به گذشته سخت تر شده است ولی غیر ممکن نیست. **سرمایه اجتماعی در کشور آسیب دیده است نماینده پیشین مجلس همچنین در پاسخ به سوال دیگری درباره نقش و جایگاه اعتماد و سرمایه اجتماعی در علم اقتصاد گفت: در اقتصاد توسعه به سرمایه اجتماعی توجه می کنند اما ممکن است برخی از اقتصاددانان که خیلی ریاضی مابانه فکر می کنند به این مسائل توجه نکنند. به هرحال «گذشته چراغ راه آینده است» تردیدی نیست که سرمایه اجتماعی در کشور آسیب دیده است دلیل آن هم انحرافاتی است که وجود دارد. سبحانی افزود: چون قوای کشور کمتر با مردم صحبت می کنند، افراد نمی توانند سره از ناسره را تشخیص دهند لذا این مسائل را به حساب این می گذارند که برخی موضوعات و مسائل که در جامعه مطرح می شود درست است، مثلا می گویند چندمورد اختلاس رخ داده است حتی برای کسانی که در بخش هایی از حاکمیت هستند معلوم نمی شود با اختلاس گران برخورد شده یا نشده است. وی تصریح کرد: جامعه به این گونه مسائل حساس است و چون روشنگری نمی شود فکر می کنند این موضوع درست است. در نتیجه سرمایه اجتماعی درمواردی به ناحق لطمه خورده است. وی ادامه داد: من همیشه امیدوار هستم چون در جامعه ما اعتقادات مذهبی دارد باز هم اگر رگه هایی از صداقت و شفافیت را بببیند به نظر من کمک می کند.ولی اینکه در این شرایط افراد سرمایه شان را بیاورند، انتظار زیادی است، همانطور که اعتماد به تدریج ریزش کرد باید به تدریج هم ساخته شود. **باید ساده انگاری ها را کنار بگذاریم استاد اقتصاد دانشگاه تهران افزود: با توجه به ظرفیت جمعیتی و نیروهای تحصیلکرده، احتمال اینکه مشکلات بیرونی را به حداقل برسانیم در ایران وجود دارد ولی اگر انتظار داشته باشیم برای حل مشکلات مجلس یا دولت طرح دوفوریتی بدهند این ساده انگاری ها باید کنار گذاشته شود. یک چشم انداز 10 ساله در نظر بگیریم و هماهنگ کار کنیم تا نرخ رشد تخریب در اقتصاد ایران کم شود. سبحانی تشکیل جلسه سران قوا را موجب هماهنگی بیشتر و اضطراب کمتر دانست و افزود: این جلسات نشان می دهد مشکلات بیرونی جدی است. در هر حال باید به جامعه برگردیم و خیلی شفاف با مردم صحبت کنیم و بگوییم «همه آنها که راه به جایی بردند کار کردند...کار کردند...کار کردند.» سیام**3202**2021**1336

منبع: ایرنا

مسئولیت صحت اخبار ارائه شده به عهده منبع خبر بوده و این رسانه صرفاً رسالت اطلاع‌رسانی خود را در این رابطه انجام می‌دهد.