معنای تعامل مجلس انقلابی با دولت روحانی چیست؟

نسیم آنلاین؛ جعفر برزگر: مجلس یازدهم از ۱۷ خرداد شروع به کار کرده و با انگیزه بالا و پر انرژی به دنبال ایفای نقش خود در حل مشکلات کشور و کمک به محموعه های دیگر از جمله قوه مجریه است. نقطه قوتی که رهبر معظم انقلاب اسلامی هم در دیدار ویدیو کنفرانسی به آن اشاره کردند. «خوشبختانه مجلسِ تشکیل‌شده یکی از قوی‌ترین و انقلابی‌ترین مجالس دوران انقلاب هم هست. بحمدالله سرشار است از نیروهای پُر‌انگیزه و پُر‌ایمان،‌ نیروهای پُر‌توان، نیروهای جوان. هم جوانان تحصیل‌کرده و انقلابی در بین شماها زیاد هستند -جوانان کاربلد، نه دور از مسائل اجرائی؛ در بین مجموعه‌ی شما جوانانی هستند که هم پُر‌انگیزه هستند، پُر‌توانند، هم کاربلدند- هم مدیران انقلابی دوره‌های گذشته؛ تعدادی از مدیرانی که کار اجرائی کرده‌اند، اجرا را می‌شناسند، عرصه‌ی عمل را کاملاً می‌شناسند، در بین شماها جمعی از اینها هستند که وجودشان مغتنم است؛ و هم بالاخره سابقه‌داران در قوّه‌ی مقنّنه؛ [یعنی] عدّه‌ای که قبلاً در مجلس بودند و شیوه‌های کار مجلس را می‌شناسند.» «مجموعه‌ی این سه گروه -آن جوانان، و آن مدیران، و این پیشکسوتان و سابقه‌داران- مجموعه‌ی بسیار خوب و کارآمد و به‌دردبخوری را بحمدالله در این مجلس به وجود آورده. بنابر‌این، مجلس، مجلس بسیار خوبی است. خوشبختانه به مسائل انقلاب هم این مجلس حسّاس است. در همین یک ماه و اندی که گذشته، انسان احساس میکند به مسائل انقلاب حسّاسند.» رهبری در همین دیدار، مجلس یازدهم را مجلس امید نامیدند و و در تشریح این تعبیر بیان داشتند «یک نکته‌ی مهم این است که این مجلس -مجلس یازدهم- مجلس امید و انتظار مردم است، نقطه‌ی امید مردم و مظهر امید مردم است؛ چرا؟ چون مردم در شرایط سخت اقتصادی پای صندوقها آمدند و به شما نمایندگان محترم رأی دادند؛ در شرایط سخت اقتصادی. علاوه‌ی بر این، امواج تبلیغات گوناگون از اطراف از سوی دشمنان خارجی، بعضاً هم عدّه‌ی قلیلی در داخل [بود]، حرفهایی زده میشد، تبلیغاتی میشد که مأیوس‌کننده بود، ناامیدکننده بود و به طور طبیعی بایستی مردم را از آمدن به عرصه‌ی انتخابات مانع میشد. با همه‌ی این شرایط، مردم با یک درصد قابل قبولی -که باز در دنیا جزو درصدهای خوب است- پای صندوقها آمدند و نمایندگان خودشان را انتخاب کردند و به شماها رأی دادند؛ چرا؟ چون امیدوار بودند.» مجلس انقلابی، باانگیزه و از همه مهم تر مجلسی که مظهر امید است باید نکات و توصیه هایی را هم رعایت کند تا این تعابیر در آخر دوره مجلس یازدهم مجددا تکرار شود. در همین زمینه رهبری هم در دیدار با نمایندگان توصیه هایی به آنان کردند که قصد تکرار آن موارد در این نوشته نیست و در تحلیل ها به آن پرداخته شده اما یکی از توصیه ها که کمتر مورد توجه گرفته و به نطر می رسد اهمیتی کمتر نسبت به مابقی توصیه ها ندارد دست مایه این نوشته است. توصیه ای که یکی از مولفه های موفقیت مجلس و ایفای نقش موثر در حل مشکلات کشور است. از سوی دیگر مسئله تعامل دولت و مجلس این روز ها زیاد در رسانه ها و در مصاحبه شخصیت های سیاسی و اجرایی کشور شنیده می شود. در حالی معنایی از تعامل به جامعه و افکار عمومی ارائه می شود که رهبری هم در این زمینه توضیحات روشنی را بیان کرده اند. تعاملی که نه از قانون عدول می شود و نه باعث بر زمین ماندن مشکلات کشور و نارضایتی مردم می شود. الزامات ریل گذاری مجلس مجلس شورای اسلامی ریل گذار و قانون گذار در کشور است و طبق این ریل و قانون باید بر عملکرد قوه مجریه نظارت کند که آیا این قوه مطابق این ریل حرکت کرده یا از این ریل خارج شده است. همه ابعاد نظارتی مجلس هم برای تشخیص این امر طراحی شده است. اما آیا خود این ریل گذاری دارای الزامات و شاخص نیست و مجلس و نمایندگان می تواند به هر نحوی که خواستند ریل گذاری کنند و بعد از دولت و قوه مجریه بخواهند که مطابق این ریل حرکت کند؟ به عنوان مثال در شرایط فعلی اگر مجلس ریل گذاشت و قانون تصویب کرد که مثلا حقوق کارکنان دولت پنج برابر شود و بعد دولت این مصوبه را رعایت نکرد آیا مجلس می تواند دولت را مواخذه کند؟ پرسش قطعا از منظر حمکرانی و با دیده عقل منفی است هر چند از لحاظ حقوقی شاید مجلس امکان مواخذه داشته باشد اما این ریل گذاری مطابق با شاخص هایی ریل گذاری نبوده است. البته در زمینه مسائل مالی قانون اساسی پیش بینی هایی در این زمینه انجام داده است. طبق اصل 75 قانون اساسی طرح‌های قانونی و پیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان در خصوص لوایح قانونی عنوان می‌کنند و به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه عمومی می‌انجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن طریق جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید نیز معلوم شده باشد. در واقع وقتی از قانون گذاری و ریل گذاری و سپس نظارت سخن می گوییم به این معنی نیست که مجلس هر طرحی خواست تصویب کند و سپس از نهادهای دیگر مطالبه کند که آن طرح و ایده را عملیاتی کنند. قطعا در این صورت اولین پیامد پوپولیستی شدن اقدامات مجلس به جای اقدامات منطقی و واقعی برای حل مشکلات است. توجه به ظرفیت ها، توانمندیها و شرایط فعلی کشور مولفه مهمی در قانون گذاری و اقدامات مجلس پرانگیزه و انقلابی یازدهم است که باید مورد توجه قرار گیرد چرا که عدول از این توصیه باعث آسیلب هایی خواهد شد که جبران آن ها به راحتی امکان پذیر نیست. رهبری در این زمینه به نمایندگان توصیه کردند «توجّه کنید دچار حاشیه‌ها نشوید، دچار مسائل فرعی و بی‌اولویّت نشوید. یک توصیه‌ی دیگر مسئله‌ی تعامل و هم‌افزایی با بقیّه‌ی قوا است. نقشه‌ی کلّی تعامل به نظر حقیر این است: از طرف دو قوّه‌ی مجریه و قضائیّه تعاملشان به این است که بایستی موبه‌مو مصوّبات شما را عمل کنند؛ یعنی تعلّل در اجرای مصوّبات مجلس جایز نیست و تعطیل مصوّبات مجلس، و بی‌اعتنائی به آنها، جایز نیست؛ آن دو قوّه موظّفند که مصوّبات شما را عمل کنند. از طرف شما هم تعامل به این است که مصوّبه را با توجّه به ظرفیّت‌های کشور تصویب کنید، ایجاد کنید. خیلی چیزها هست که انسان دلش میخواهد تصویب کند، این چیز خیلی خوبی است، امّا ظرفیّت کشور، توانایی کشور، واقعیّتهای کشور پاسخگو نیست. توجّه بشود به ظرفیّتهای قوّه‌ی مجریه و قوّه‌ی قضائیّه و ظرفیّتهای کشور و واقعیّتهای موجود، با توجّه به اینها مصوّبه تولید کنید و این به نظر من می‌تواند یک تعامل خوبی از دو طرف به وجود بیاورد. رهبر انقلاب در این فراز از فرمایشات خود معنای تعامل با دولت که همواره در توصیه به نمایندگان معظم له مورد تاکید قرار می دهند را هم تشریح می کنند تعامل از نگاه آقا به این معنا است که مجلس در تصویب قوانین و درخواست از دولت توانمندی و وضعیت کشور را در نظر بگیرد و متناسب این مولفه از دولت مطالبه کند در این جا است که تعامل شکل می گیرد وگرنه با تعارف، انفعال و بی عملی تعاملی شکل نخواهد گرفت و نهادها دچار رخوت خواهند شد. در سطح جامعه هم چه آن ها که به مجلس فعلی رای داده اند و چه آن ها که رای نداده اند با سخنان و طرح هایی که ارائه می شود امیدوار می وشند که مثلا مشکلی در حوزه ای رفع شود به عنوان مثال با ارائه طرح ساخت مسکن در مجلس بخشی از جامعه امیداور شده که مشکل مسکن تا حدی حل شود و آرزوی دست نیافتی خرید مسکن دست یافتی شود. اما اگر این طرح متناسب با توان مالی و عملیاتی کشور طراحی نشود امید کاذبی در مردم ایجاد خواهد کرد که با عملیاتی نشدن یاس را به مردم تزریق خواهد کرد و این باعث نارضایتی بیشتر مردم خواهدشد که خلاف توصیه رهبری به نمایندگان مبنی بر امید افرینی در مردم و افزایش مشارکت در انتخابات بعدی است. پرهیز از اقدامات شعاری و هیجانی، ارائه طرح های کارشناسی و متناسب با توانمندی کشور و دولت و عدم بیان وعده های غیر قابل تحقق به مردم از جمله مولفه هایی است که می تواند مجلس امید را در عرصه امید آفرینی موفق کند و همچنین این موارد باعث شکل گیری تعامل سازنده با دولت و پرهیز از مناقشات و پرداختن به موار حاشیه ای خواهد شد.