اخبار آرشیوی

«سر به مهر» فیلمی مذهبی و شاید درباره تنهایی آدمها و گسترش مدرنیته در جوامع امروزی است. گرچه تیم خوبی را در تولید همراه داشته و توانست نظر مخاطب و منتقد را به خود جلب کند. هادی مقدم دوست همکاری موفقی با حمید نعمت الله در نگارش فیلمهایی مثل «بی پولی»، «بوتیک» و سریال «وضعیت سفید» داشته و حالا در «سربه مهر» نخستین تجربه کارگردانی مستقل خود را پی گرفته است. گفتگوی «نسیم» با این کارگردان را در ادامه می‌خوانید: * شما در این فیلم برای پرداخت شخصیت «صبا» که با بازی لیلا حاتمی همراه است، به سراغ ویژگی های روان شناسانه رفتید به نظر من. خود شما چقدر این نکته مدنظرت بود؟ به طور دقیق اصطلاحات علمی روان شناسی را نمی دانم و اینکه «صبا» می تواند دختری مبتلا به جنبه های روانی باشد و یا نه را هم نمی دانم اما عمل فعالیت های هنری احتیاج به مواد اولیه ای دارد که روان شناسی همان مواد اولیه را می گیرد برای کار کلینکی. فعالیت سینمایی باز هم همان مواد اولیه را برای انجام فعالیت هنری دریافت می کند. نه اینکه درباره شخصیت «صبا» مطالعات روان شناسانه انجام نشده باشد، اما روان شناسی خروجیش، کار کلینکی است ولی آن مواد اولیه ای که یک روانشناس در اختیار دارد ما هم سعی کردیم در اختیار داشته باشیم تا بتوانیم کار هنریمان را درست انجام بدهیم. * بنابراین برای ایجاد جذابیت درام به جنبه های روان شناختی شخصیت «صبا» پرداختید؟ نه، صرفا برای ایجاد جذابیت در درام به این موضوع نپرداختیم. این مقوله به این دلیل مورد استفاده قرار گرفت که از این آدم شناخت پیدا کنیم و از طرز احوالات و از گوشه و کنار زوایای شخصیتش اطلاع پیدا کنیم و بتوانیم تصویر بکنیم احوالات مختلفش را؛ این رویه به خودی خود دارای جذابیت است. مقدمه جذابیت، شناخت است. *و در مورد این نقش چطور؟ موقعی که راجع به «صبا» شناخت پیدا می کنیم و شناخت در ساختار فیلم تزریق می شود جذابیت به وجود خواهد آمد و تماشاگر مدام با زوایای شخصیتی این آدم آشنا می شود و دیدن فیلم برایش مهم می شود. معمولا برای مخاطب، شخصیت شناسی در فیلمها دارای جذابیت است. در گفتگوی ساده و روزمره ای که درباره شناخت آدمها داریم بحثها جذاب و حائز اهمیت می شود. تلاش کردم شناخت رفتاری و کرداری «صبا» را در فیلم به صورت پررنگی ارائه کنم. * چقدر در استفاده از لوکیشن ها به بحث سنت و مدرنیته پرداختید؟ لوکیشن هایی که در فیلم به آنها پرداخته می شود مرتبط با شخصیت «صبا» و آدم های اطرافش بود. مکان و لوکیشن این استعداد را دارد که مخاطب در مواجه با آن ویژگی هایش را به نمایش دربیاورد. موقعی که شخصیتی را در برابر کوه قرار می دهید و قرار است شخصیت از کوه بالا برود این آدم باید توانایی خودش را در بالا رفتن از کوه نشان بدهد بدین صورت که کوه باعث می شود آدم یک سری از ویژگی های شخصیتی خودش را آشکار کند. برای من لوکیشن های «سربه مهر» هم چنین خاصیتی داشت و هم آدم ها با این لوکیشنها شناخته می شدند و هم موضوع جذابیت تصویری مطرح بود و در عین حال جنبه های معاصر بودن به فیلم می داد. *همینطور هم که فیلم دارای مشخصات تکنولوژی امروز جامعه است. برایم این اولویت وجود داشت که بخشی از لوکیشن ها یعنی برج میلاد و فضای داخلش مرتبط با تهران امروز باشد بنابراین «سر به مهر» حاوی مشخصات تکنولوژیکی امروز ارتباطات است. * در برخی از مواقع این تکنولوژی ها زندگی آدمها را تحت تاثیر قرار می دهند. بله موقعی که فیلم حاوی چنین مسائلی است باید هماهنگی میان تمام نقاط فیلم و لوکیشن هایی که مورد استفاده قرار می گیرد با بقیه عناصر وجود داشته باشد. وبلاگ به عنوان یک عنصر روز در کنار فضای شغلی مدرن وشیک (کار کردن در برج میلاد در بخش روابط عمومی) این هماهنگی را به وجود می آورد. اگر برای «صبا» شغلی سنتی و قدیمی استفاده می کردیم ابن هماهنگی به وجود نمی آمد. * خودتان به شخصه چقدر درگیر این فضاهای مجازی و وبلاگ نویسی هستید؟ در طول سالهای طولانی در اینترنت، وبلاگ ها و فضاهای مجازی که در آنها دیالوگ و گفتگو برقرار است به عنوان خواننده و تماشاچی حضور جدی دارم و آدمهایی که در این حوزه فعالیت جدی دارند را می شناسم. در این حوزه حمید نعمت الله با من ارتباط نزدیکی دارد. * در مورد نوع روایت؛ به چه دلیل بخش عمده ای از روایت فیلم توسط اول شخص و مونولوگ های درونی «صبا» انجام می شود؟ «سر به مهر» یک فیلم تک نگارانه است ونوع روایت سوم شخص و اول شخص در آن مدنظرم بود که این دو نوع را تلفیق کردم. بخش هایی که «صبا» مشغول وبلاگ گردی و وبلاگ نویسی است نریشن های «صبا» با زبان اول شخص است. شما صفحه وبلاگی را که به نظر می رسد بعدا نوشته شده باشد را همزمان با رویدادی که در فیلم می بینید پشت سر هم می چینید. بنابراین بخش وبلاگ، اول شخص و ماجراهای زندگی «صبا» سوم شخص است. * اینکه هیچ علاقه ای نداشتید درباره رابطه «حامد» و «صبا» قطعیتی ارائه کنید از کجا ناشی شده؟ قصه اصلی فیلم راجع به ترس دختری از ابراز نماز خواندنش است. این سر داستان است و ته داستان باید به صورت منطقی بر این منوال باشد که ترسش از بین رفته است. به همین خاطر پایان داستان ، پایان ترسش است. من در روایت داستان «صبا» به دنبال پرداخت قصه یک عشق کلیشه شده نبودم بنابراین اهمیتی ندارد که «صبا» با حامد ازدواج کند. فیلم درباره واهمه از نماز خواندن در برابر جمع است و ازدواج کاراکتر اصلی اهمیت ندارد. * فیلم «سربه مهر» فیلم شخصیت محوری است، اگر بنا به هر دلیلی لیلا حاتمی در فیلم بازی نمی کرد آیا باز هم «سربه مهر» را می ساختید؟ خوشحالم که لیلا حاتمی در فیلم بازی کرد. قبل از شکل گیری نهایی ساخت «سربه مهر» لیلا حاتمی موافقتش را برای بازی در فیلم ابراز کرد. البته اگر لیلا حاتمی در فیلم بازی نمی کرد به سایر گزینه ها فکر می کردیم. * «سر به مهر» تاکید زیادی بر مقوله تنهایی دارد. آیا این نوع تنهایی ویژه آدمهای ساکن درکلانشهرها است؟ نه ، در هر جامعه ای این مسئله وجود دارد. حتی در یک ده کوچک با جمعیت محدود و یا جمع چهار نفره به طور طبیعی آدمها هم فردیت خودشان را دارند و هم زندگی اجتماعی دارند. به هر حال موقعی که آدم از فردیت خارج می شود زیست جمعی اش آغاز می شود و طبیعتا هم فردیتش، فعال است و هم برای زندگی جمعیش اهمیت قائل است. موقعی که در فیلمی مجموعه ای از آدمها را نشان می دهیم سوای یکدیگر نمی توانند رفتاری داشته باشند و قاعدتا باید به یکدیگر مربوط بشوند. در فیلمنامه نویسی بعد از اینکه فیلمنامه ای نوشته می شود و شخصیت طراحی می شود در مرحله بعدی رابطه این شخصیت با سایر شخصیتهای فیلمنامه است که اهمیت می یابد و اینجاست که دیگر تعداد رابطه ها خیلی بیشتر از تعداد آدمهای فیلمنامه است. بنابراین در نگارش فیلمنامه طراحی شخصیت یک امر جداگانه و طراحی روابط یک رویه دیگری دارد. طراحی رابطه جدا از اینکه یک انتخاب بر اساس سلیقه است و انعکاس یک واقعیت انسان شناسانه و جامعه شناسانه است یک مبحث فنی فیلمنامه نویسی هم محسوب می شود. شما همان انداره که موظف هستید طراحی شخصیت انجام بدهید موظف هستید طراحی رابطه را هم انجام بدهید. * از اکران فیلم در این موقعیت زمانی احساس رضایت دارید؟ آن هم در شرایطی که همه در تب و تاب جشنواره هستند. نتیجه نهایی معلوم نیست و فروش و یا نفروختن مربوط به بحث اقتصادی فیلم است. مهم، محتوای فیلم است که باید اثرگذاری لازم را داشته باشد. * بنابراین عدم فروش فیلم برایتان مهم نیست؟ مهم است. باید بررسی کرد و راجع به این موضوع گفت وگو، بحث جدی و همه جانبه انجام داد و در این فرصت محدود نمی توان به این پرسش نظر قطعی داد. اگر فروش فیلم جوابگوی هزینه های تولیدش باشد برایم راضی کننده است. تمام درآمدهای فیلم هم متکی به گیشه نیست و بخشی از فروش و در ادامه واگذاری حق رایت فیلم به شبکه نمایش خانگی و البته اکران شهرستانها بخشی از هزینه های تولید را تامین می کند. *تهیه و تنظیم گفتگو؛ احمد محمداسماعیلی خبرنگار «نسیم»