در جشنواره سینماحقیقت چه خبر است؟
تلویزیون هم برای جشنواره تدارک برنامه دید؛ گروه مستند شبکه چهار سیما هر شب ساعت ۲۲:۱۵، هشتمین دوره جشنواره سینمای مستند ایران را روی آنتن می‌برد + تازه‌ترین خبرها
به گزارش خبرنگار «نسیم»، شبکه چهار سیما رویداد های مهم این جشنواره را روزانه پوشش تصویری می دهد. این برنامه در طول پخش تلویزیونی میزبان بنام ترین مستند سازان، منتقدان و کارشناسان و عوامل سینما است تا درباره برگزاری جشنواره سینمای حقیقت گفتگو نمایند و تاثیرات برگزاری این قبیل جشنواره ها را در سطح بین المللی بررسی و تبیین کنند.
روز جمعه ( 14 آذر) بهترین مستند بین المللی جشنواره سینما حقیقت روی آنتن خواهد رفت.
در عین حال طبق اعلام هشتمین دوره جشنواره سینماحقیقت:
*بازار فیلم مستند جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت افتتاح شد
از ظهر امروز (سه‌شنبه 11 آذرماه) بازار فیلم مستند هشتمین دوره جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» در موسسه فرهنگی- هنری صبا افتتاح شد.
این بازار با سرفصل‌های عرضه و پخش فیلم مستند، جایگاه مستندهای سینمایی و حضور در جشنواره‌ها و تاثیر بر فروش و پخش، از ساعت 12:30 تا 18 روزهای 11 تا 13 آذزماه به این شرح برگزار می‌شود.
برنامه امروز بازار فیلم مستند به این شرح است:
- ساعت 13:30 تا 14:30 میزگرد تخصصی با موضوع کسب سرمایه در فیلم مستند؛ با حضور آقای راد از شبکه پرس تی وی، آدام پویلینسکی و کاترینا شارکا
- ساعت: 14:30 تا 15:30 میزگرد تخصصی با موضوع چگونگی انتخاب فیلم در جشنواره های مستند، با حضور آن تومه (برنامه‌ریز جشنواره مونیخ)، ریچارد پتیگرو (مدیر جشنواره تاک)، دکتر حسن دزواره (مشاور بین‌المللی انجمن سینمای جوانان ایران)
- ساعت: 17 تا 18 نشست و سخنرانی با میهمانان خارجی جشنواره و بازار فیلم، با حضور فاطمه کریمه سونیول (تهیه‌کننده ارشد شبکه تی آر تی)، محمدمهدی یادگاری (کارشناس تامین برنامه خارجی سیما)
گفتنی است: حضور در بازار فیلم مستند جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت با ارائه کارت بازار میسر است.
*رکورد آفریده در روز دوم سینماحقیقت
هادی آفریده با مستند بلند «چنارستان» رکورددار جذب تماشاگر هشتمین دوره جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت تا پایان روز دوم شد .
این فیلم مستند 70 دقیقه‌ای درباره‌ی «خیابان ولیعصر تهران» طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه است و قصه‌ی شگل‌گیری طولانی‌ترین چنارستان جهان را با ساختاری تاریخی به روایت بیش از صد سال مواد آرشیوی در بیش از 50 لوکیشن به تصویر می‌کشد .
تصویربرداری این مستند توسط «محمد عاشقی» در سه مرحله انجام شد و اردیبهشت امسال نیز بخش مربوط به تصاویر هوایی فیلم، با هلی‌شات بر فراز چنارهای کهنسال خیابان ولیعصر تهران تصویربرداری شد و سپس تدوین این اثر در تابستان 93 توسط حمید نجفی‌راد و صداگذاری هم توسط مهرشاد ملکوتی به پایان رسید تا آماده نمایش عمومی در جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت شود .
مرتضی احمدی، کامران عدل، علی دهباشی، احمد نادعلیان، اسکندر مختاری، نوا توکلی‌مهر، حوری اعتصام، امیر انوش‌فر، سینا رسولیان، عین‌الله کیوان‌شکوه، سعید سادات‌نیا، ایرج حسابی، حسن میرزاعلی و... از چهره‌هایی هستند که در این فیلم حضور دارند .
نمایش مستند «چنارستان» در سالن شماره یک سینما فلسطین، با استقبال گسترده دوستداران سینمای مستند همراه شد، به گونه ای که جمعی از حضار، ایستاده به تماشای این فیلم پرداختند .
*رونمایی از مستندهای کلارا، سخت مثل آب، گوریا
یکی از جذابیت‌های هشتمین دوره جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت، برنامه نمایش افتتاحیه یا Opening فیلم‌های مستندی است که برای اولین بار روی پرده سینماحقیقت می‌روند.
فیلم‌های سخت مثل آب، کلارا، گوریا از جمله آثاری بودند که برنامه افتتاحیه آنها با حضور مازیار فکری‌ارشاد و کارگردانان این آثار، در دومین روز برپایی جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» در سینما فلسطین برگزار شد.
-فیلمی که به روحیات شمس لنگرودی نزدیک است
قبل از نمایش فیلم مستند «سخت مثل آب» در سالن شماره 1 سینما فلسطین، مازیار فکری ارشاد از آرش سنجابی (کارگردان) و محمد شمس لنگرودی (شاعر) دعوت کرد تا روی سن حاضر شوند. این منتقد سینما درباره مستندهای ساخته شده از شمس گفت: «فکر می‌کنم تا به حال سه، چهار مستند از آقای لنگرودی ساخته شده باشد. ساخت مستند پرتره شعرا همیشه برای مخاطبان آنها جذابیت دارد، چرا که از نزدیک با روحیات و خلقیات شاعر آشنا می‌شوند . » شمس لنگرودی هم در صحبت‌های کوتاهی گفت: «به جز یکی از مستندها، باقی فیلم‌هایی که درباره من ساخته شده است را ندیدم. مستندی هم که دیدم، دوست نداشتم. ظاهراً کارگردان‌های این مستندها نیازی ندیدند فیلمشان را به من نشان دهند. «سخت مثل آب» را قبلا دیدم و از آن راضی هستم. این مستند به سلیقه و روحیات من نزدیک است . » آرش سنجابی نیز در این مراسم بیان کرد: «هیچ کدام از مستندهایی که درباره آقای لنگرودی ساخته شده را ندیدم. با این همه سعی کردم نگاه متفاوتی به زندگی و آثار این شاعر داشته باشم و امیدوارم تماشاگران از دیدن آن لذت ببرند . »
-مستندی که با یک دوربین عکاسی ساخته شد
مستند «کلارا» به کارگردانی پویان وزیری نیز در اولین نمایش خود، در جشنواره سینماحقیقت روی پرده رفت .
در برنامه افتتاحیه این فیلم، وزیری پیرامون نحوه آشنا شدن با موضوع فیلمش گفت: «ما مدت‌ها در خانه این خانم زندگی می‌کردیم و از آنجایی که خودش حضور نداشت، شناختی نسبت به او نداشتیم. بعد از آشنایی با او متوجه شدیم مدت‌هاست تلاش می‌کند دو کودک زیمباوه‌ای را به فرزندی بگیرد. طولانی شدن این پروسه انگیزه اصلی من برای ساخت این مستند بود . » او ادامه داد: «خیلی زود به زندگی کلارا وارد شدم و حتی فرصت نکردم خودم را از نظر فنی تجهیز کنم. بیشتر اتفاقات فیلم در همان دو، سه روز اول و مابقی هم در دو مرحله و با یک وقفه سه ساله ضبط شد. در واقع من با کمک یک دوربین عکاسی توانستم فیلم را بسازم. شاید این جزء نقاط ضعف فیلم باشد اما با همه این‌ها از نظر خودم «کلارا» فیلم یکدست و دیدنی‌ای شده است . »
-تصاویر ناب از پرندگان مهاجر
مستند «گوریا» به کارگردانی لیلا فولادوند و محمدحسین نظری هم از جمله آثاری بود که افتتاحیه آن در دومین روز برگزاری جشنواره سینماحقیقت در سالن شماره ۳ سینما فلسطین برگزار شد .
محمدحسین نظری قبل از نمایش این فیلم روی سن حاضر شد و درباره عنوان این مستند توضیح داد: «در لرستان به برکه و تالاب گوری می‌گویند. از آنجایی که در منطقه ما ۱۱ تالاب وجود دارند و این مستند نیز زیست محیطی است، عنوان «گوریا» را برای آن انتخاب کردیم . » مستند «گوریا» همکاری مشترک نظری و همسرش لیلا فولادوند است. او درباره آسیب‌های زیست محیطی منطقه لرستان، گفت: «لرستان در منطقه زاگرس مرکزی است و تالاب‌های ثبت نشده زیادی دارد. با وجود مهاجرت پرندگان در فصل‌های مختلف به این منطقه، متاسفانه محیط زیست بر این تالاب‌ها نظارتی ندارد .» نظری درباره تصاویر ناب و دیدنی این فیلم که یک سال و نیم زمان برده است نیز گفت: «در این مستند علاوه بر تصاویر ناب و زیبا، شاهد گونه‌های مختلف پرندگان کمتر دیده شده هستیم. تلاش کردیم این مستند علاوه بر ساختار درست، معیارهای زیبایی‌شناسی نیز داشته باشد. به نظر می‌رسد در این سال‌ها مستندهای زیست محیطی جان تازه‌ای گرفته و این جای خوشحالی دارد . »
* فرمول مستندسازی «محمد شهبا» در دومین کارگاه تخصصی
در دومین روز از برپایی کارگاه‌های تخصصی هشتمین جشنواره بین المللی «سینماحقیقت»، دکتر محمد شهبا در جمع مستندسازان به مقوله نشانه‌شناسی فیلم مستند پرداخت. وی فارغ التحصیل دکترای روانشناسی از دانشگاه انگلیا انگلستان است و سال‌ها فعالیت‌هایش بر مطالعات سینمایی متمرکز بوده است.
دکتر محمد شهبا در ابتدای صحبت‌های خود در کارگاهی که به مباحث نشانه‌شناسی می‌پرداخت گفت: نشانه‌شناسی که موضوع آن چگونگی تولید معنا در جامعه انسانی است، به ابزاری برای تحلیل آثار هنری بدل شده است. برخی از نشانه‌شناسی به عنوان نقد آثار مستند استفاده می‌کنند که اگر نگاهی به تاریخ بیاندازیم متوجه خواهیم شد که با این روش به نتایج مطلوبی نرسیده ایم. باید با توجه به نشانه‌شناسی یا رمزگانه‌هایی که در فیلم وجود دارد نه به نقد بلکه به تحلیل اثر بپردازیم. باید بدانیم که تمام نماهای یک فیلم می‌تواند برای ما یک رمزگانه و یا نشانه باشند، اما باید دقت کرد که مهم‌ترین آنها را پیدا و بررسی کنیم. البته نکته دیگری که در اینجا حائز اهمیت است این است که نماهای مهم از دیدگاه افراد متفاوت است و هر کسی با توجه به نوع نگاه و تفکرش این کار را انجام می‌دهد.
درباره رمزگانه هرمنوتیک
شهبا در ادامه افزود: یکی از رمزگانه‌های دیگر که مهم است رمزگانه هرمنوتیک است. هرمنوتیک به این معنا که در اثر سوال‌هایی از راهای مختلف برای مخاطب به وجود می‌آید که در همان اثر به آن باید پاسخ داده می‌شود. ایجاد رمزگانه هرمنوتیک از اسم یک فیلم می‌تواند شروع شود. مثلاً مستندی با نام «آن شب که باران آمد» توانسته در درون خود پرسش ایجاد کند که در کجا و کدام شب باران آمد؟
این مدرس دانشگاه در ادامه با اشاره به اینکه اطلاعات در فیلم مستند باید به درستی در کنار هم قرار بگیرند گفت: رمزگانه کشش روایتی نیز یکی دیگر از رمزگانه‌ها و نشانه‌شناسی‌های مهم در فیلم مستند است. باید در این مسیر دقت کرد که کدام رمزگانه‌ها اطلاعات را تکمیل می‌کنند. یکی از ضعف‌های ما نیز در همین زمینه است. مستندهای بسیاری را شاهد هستیم که از مطالبی استفاده می‌کنند که بار‌ها گفته شده است. رمزگانه‌های فرهنگی نیز بسیار مهم هستند. این رمزگانه‌ها در فیلم‌های داستانی هم وجود دارند. به عنوان مثال نشان دادن میدان آزادی در یک تصویر نشان می‌دهد که اینجا تهران است این نوع رمزگانه‌ها در فیلم بسیار نیاز هستند تا مخاطب فیلم را بهتر بشناسد و در راستای هدف آن پیش رود.
مستندسازی فرمول دارد
دکتر شهبا در ادامه گفت: رمزگانه‌های اعتباری در تاکید رمزگانه‌های فرهنگی دیده می‌شوند. اگر بر روی تصویر میدان آزادی یک رادیو عنوان کند که «اینجا تهران است صدای رادیو پیام» ما به واسطه آن به مخاطب عنوان را واضح‌تر و با تاکید بیشتر منتقل کرده‌ایم. رمزگانه‌های معنایی مفاهیمی هستند که برخلاف ظاهرشان می‌توان در باطن و لایه‌های زیرین به دنبال حرف اصلی گشت.
وی در پایان با کنایه اظهار داشت: مستندسازی فرمول دارد همانند ساخت فیلم‌های داستانی، اما در تلویزیون ما یک فرمول مشخص دارد؛ مستندسازی در تلویزیون یعنی پیدا کردن هر شخصی که حاضر به گفت‌وگو است و هر فردی که قبول می‌کند این فیلم را تدوین کند و فرستاندن آن برای هر شبکه‌ای که خواهان پخش آن شود.
*گزارش جلسه نقد و بررسی فیلم ها در روز دوم جشنواره
در دومین روز از برپایی جشنواره بین المللی سینماحقیقت، فیلم های مستند سخت مثل آب، امپراطور هسته‌ای، مالکیه و ملاقات با داعش، با حضور شاهین امین و مازیار فکری ارشاد مورد نقد و بررسی قرار گرفتند.
سخت مثل آب: از شعر تا سیاست
در اولین نشست، آرش سنجابی کارگردان مستند «سخت مثل آب» اظهار داشت: آثار شمس لنگرودی را دنبال می‌کردم و در سایر فیلم‌هایی که ساخته بودم با او برخورد داشته ام. در آن شرایط صحبت‌هایی که با هم داشتیم هر دوی ما را به این نتیجه رساند که از لحاظ دیدگاه بسیار به هم نزدیک هستیم. لنگرودی در شرایط سخت کاری همیشه پر انرژی بود و این انرژی را به گروه نیز منتقل می‌کرد.
شمس لنگرودی نیز در این نشست گفت: به نظرم نباید مستند پرتره را دست کم گرفت. شخصاً قبل از این فیلم گمان می‌کردم که ساخت این فیلم‌ها ساده باشد، اما ساخت پرتره کاری است بسیار حساس، برای این که باید تلاش زیادی کرد تا آنچه را که خودمان هستیم در فیلم ببینیم.
وی تاکید کرد: در فیلم پرتره قبلی که از من توسط کارگردان‌های جوان ساخته شد، آن چیزی که در پایان کار دیدم با شخص من بسیار متفاوت بود. در یکی از این فیلم‌ها به سازنده اش گفتم که این من نیستم و شما آل کاپون را نشان داده اید!
مازیار فکری ارشاد منتقد این نشست نیر طی سخنانی عنوان کرد: متاسفانه برخی فکر می‌کنند که ساخت مستند پرتره کاری سهل و ممتنع است، اما کارگردان «سخت مثل آب» خیلی خوب سعی کرده در برخی از صحنه‌ها به سوژه نزدیک شود. فیلم بسیار دوستانه پیش رفته است و ما لحظات و دقایقی را شاهد هستیم که شاید در شرایط عادی خیلی جذاب نباشد، اما به دلیل پرداخت خوب و کاراکتر جذاب شمس لنگرودی با آن خاطره‌های جذابی که تعریف می‌کند، فیلم جذاب شده است.
-روایتی از سونامی ژاپن
امپراطوری هسته‌ای ساخته پاتریشا نه‌وس از بلغارستان، دیگر مستندی بود که جلسه نقد و بررسی آن برگزار شد.
وی طی سخنانی اظهار داشت: من یک ژورنالیست هستم که برای ساخت فیلم به ژاپن رفتم و علاقه داشتم بدانم بعد از سونامی که به وجود آمد و همچنین اتفاق هسته‌ای که باعث شد نیروگاه‌های شان تعطیل شود برخورد آنها را ببینیم. همه مردم ژاپن به دلیل خاطره تلخی که در این رابطه داشتند، به گونه ای شوکه شده بودند. بعد به هیروشیما رفتم تا عکس العمل مردم را بعد از 60 سال در مورد این اتفاق ببینم.
وی افزود: این فیلم را در مدت یک ماه ساختم و تلاش داشتم تا پرسپکتیو ژورنالیستی خودم را در فیلم رعایت کنم و نظرم این بود که تنها با همین قالب میدانی می‌توانم این فیلم را بسازم. هنوز عده زیادی از مردم ژاپن علاقه ندارند تا نیروگاه‌های هسته‌ای شان به راه بیافتد و آن افرادی که در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند، موافق این موضوع هستند. نشان دادن این دو نظر به گونه ای که هر دو طرف نظراتشان دیده شود، کار آسانی نیست.
مازیار فکری ارشاد درباره این فیلم گفت: زمانی که فیلم را دیدم متوجه شدم که یک روزنامه نگار و کسی که در فضاهای خبری فعالیت دارد این فیلم را ساخته است و خوشحال هستم که درست حدس زده بودم. اگر قرار بود این فیلم در کشور ما ساخته شود، بالای یک سال زمان می‌برد! این مدت زمان کم برای ساخت فیلم نشان از برنامه ریزی آنها دارد.
این منتقد سینما ادامه داد: این یک مستند از گونه گزارش میدانی بود که به خوبی فضای کار را پرداخت کرده بود. در این فیلم دانشمندان و پزشکان و همه افراد از قشر‌های مختلف به خوبی حرفشان در راستای موضوع فیلم شنیده می‌شود که از کنار هم قرار دادن آنها می‌توانیم به نتیجه خوبی برسیم. اطلاعات این فیلم هم به دلیل این که گزارش‌های میدانی آن به درستی انجام شده است به خوبی به مخاطب منتقل می‌شود.
- مستندی شاعرانه از سوریه
فیلم سوم شب نقد سینماحقیقت، مستند کوتاه «مالکیه» بود. محمدباقر شاهین (کارگردان) درباره فیلمش گفت: این فیلم در مورد روستایی در جنوب سوریه است که در یک شب به طور ناگهانی مردان شان را آتش زدند و کشتند. زمانی که از این حادثه مطلع شدم تصمیم گرفتم که به سوریه بروم و علی رغم خطرهایی که وجود داشت، این کار را انجام دادم. تقریباً بیش از یک ماه این مسیر طول کشید و وقتی به آن جا رسیدم سه هفته کنار آنها ماندم و اصلاً شروع به فیلمبرداری نکردم. یک هفته شرایط را بررسی کردم و زمان را مناسب دیدم تا دوربین خودم را برای فیلمبرداری تنظیم کنم. زمانی که بچه‌ها و کودکان به سمت من آمدند تا در مقابل دوربین حرف بزنند، دوربین را روی سه پایه گذاشتم و شخصاً به حرف‌های شان همانند یک مخاطب گوش دادم تا جایی که با گریه دختربچه ای که از اتفاقات تلخش حرف می‌زد، من نیز پا به پایش اشک می‌ریختم و فراموش نخواهم کرد دستمال سیاهی را که آن دختر برای پاک کردم اشک‌هایم به من داد. با یک عکاس آمریکایی در سوریه حرف می‌زدم که در ده جنگ دنیا حضور داشته و عکاسی کمی کرده و اعتراف می‌کرد تا به این لحظه شاهد چنین جنایاتی نبوده است. به شما قول می‌دهم جنایاتی در سوریه شکل گرفته که هیچ کس فکرش را نخواهد کرد و در 10 سال آینده شاید در موردشان رسانه‌ها حرف بزنند.
مازیار فکری ارشاد نیر در نقد این فیلم گفت: فیلم مستند مالکیه یک نگاه شاعرانه به موضوعات موجود در فیلم دارد. البته باید شهامت سازندگان این اثر را ستود و امیدوارم در شرایط بهتری در ارتباط با این فیلم حرف زده شود و بتوانیم وجوهات مختلف آن را مورد بررسی قرار دهیم. در این مستند به خوبی به غم فقدان اشاره شده است. دختر هشت ساله ای که در مقابل دوربین قرار می‌گیرد به خوبی به لحاظ درامتیک شرایط فقدان را به مخاطب منتقل می‌کند.
-ملاقات با داعش!
ملاقات با داعش دیگر اثر مرتبط با حوادث تلخ سوریه بود که جلسه نقد آن با حضور مهدی مطهر تهیه‌کننده این فیلم برگزار شد. وی خطاب به حضار گفت: درست است که این فیلم شجاعانه و جسورانه است اما لحظات بسیار تلخی هم در فیلم وجود دارد. ما در این فیلم به داعش نزدیک شدیم تا حدی که با آنها نفس به نفس حرکت می‌کردیم و توانستیم تصاویر نابی را ضبط کنیم.
وی ادامه داد: آنها در ابتدا می‌گفتند که فیلمبردار پروژه هم باید از خودمان باشد، اما با پیگیری فیلمبردارمان خودش توانست تصاویر را ضبط کند که در نهایت ما توانستیم به تصویر‌های با کیفیت همراه با زاویه نگاه مدنظرمان برسیم. نکته ای که بسیار مهم است و رسانه‌های ما باید بدانند این است که گروه داعش بسیار با برنامه ریزی عمل می‌کند و ما نباید فقط تصویر‌هایی که مرتبط به کشتار آن‌هاست را ببینیم، بلکه باید بدانیم آنها به خوبی رسانه را می‌شناسند و به محض این که مکانی را اشغال می‌کنند از نانوایی بگیرید تا سایر ارگان‌ها همه را راه می‌اندازند. آنها به راحتی آدم می‌کشند و در عرض یک الی دو ساعت آن را در اینترنت قرار می‌دهند.
منتقد جلسه نیز پیرامون تولید ملاقات با داعش گفت: این فیلم هم بسیار شجاعانه ساخته شده آن هم در قلمرو گروه داعش. برای نقد این فیلم نمی‌توان به این جلسه که ساعات پایانی است اکتفا کرد، بلکه باید مفصل تر در مورد آن حرف زد.
گفتنی است: در روزهای برگزاری جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت، میهمانانی نظیر رضا کیانیان، مرتضی ندایی، اکبر عالمی، محمد آفریده، ارد عطارپور، ابراهیم مختاری، احمد ضابطی‌جهرمی، محمد شمس‌لنگرودی، منصور ضابطیان، احمد محیط‌طباطبایی، محسن یزدی، پدرام خسرو‌نژاد، محمد شهبا، علیرضا رضاداد، رضا فرهمند، محسن استادعلی، غلامرضا نعمت‌پور، سهیلا گلستانی، لیلی رشیدی و ... به سینما فلسطین آمدند و از نزدیک به تماشای فیلم های مستند نشستند.
مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی سازمان امور سینمایی، هشتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» را با شعار «حقیقت بهترین راهنماست» که از فرمایشات حضرت علی(ع) است، در سینما فلسطین و سینما سپیده شهر تهران برگزار می‌کند. این جشنواره تا روز 16 آذرماه ادامه خواهد داشت.
