رودخانه‌های گیلان تبدیل به کانال فاضلاب شده‌اند
گزارش «نسیم»، از معضل مدیریت زباله در گیلان/ تولید روزانه ۲۵۰۰ تن زباله در استان/ مرکز دفن زباله‌های شهری آستارا و تالش در حاشیه دریاست/ سقوط تالاب انزلی به لیست سیاه مونترآل/ نفوذ روزانه ۲۰۰ متر مکعب شیرابه به آب و خاک گیلان
به گزارش خبرنگار «نسیم»، معضل زباله و عدم مدیریت صحیح آن گویا گریبان همه استان‌های شمالی را گرفته است، مناطقی که طبیعت سرسبزش روزی آرامش بخش ساکنان شهرهای کویری کشور بود امروز میزبان زباله‌هاست، چهره جنگل، ساحل و حتی تالاب زیبای انزلی امروز به یک زبال دانی تبدیل شده است .
شاید این معضل در تمامی استان‌ها کم و بیش وجود دارد اما شدت آن در استان‌های شمالی به ویژه در گیلان بیشتر است. تولید زباله در کل استان گیلان حدود دوهزار تن زباله در روز است که در زمان اوج حضور گردشگران در این استان تولید زباله به ۲۵۰۰ تن هم می‌رسد. مرکز استان یعنی رشت روزانه ۶۰۰ تن زباله تولید می‌کند، در واقع میزان تولید زباله در این شهر دو برابر میانگین تولید زباله در کشور است .
دلیل این تولید بالای زباله در رشت چیست؟
فرهنگ مصرف گرایی حاکم در این استان و بقیه استان‌های شمالی باعث ایجاد چنین حجم عظیمی از تولید زباله شده است. این پایانی تلخی بر سفره‌های رنگین گیلانی و محصولات رنگین زراعی و باقی استان است .
احسان الله شکری، مدیر پایش محیط زیست گیلان در این باره می‌گوید: میزان زباله تولیدی استان چیزی حدود دو هزار تن است که در ۲۵ مرکز دفن پسماند دفن می‌شود، علاوه بر این دو کارخانه کمپوست در رشت و انزلی در حال فعالیت‌اند و در سراوان هم یک کارخانه وجود دارد که هنوز به بهره‌برداری نرسیده است .
جالب است بدانید زباله‌هایی کمپوست یا ورمی کمپوست شده در این استان به دلیل غنای بالای خاک مورد استقبال نیستند .
به همین دلیل برای کارخانه‌ها به صرفه نیست که با تمام ظرفیتشان کار کنند و به گفته احسان الله شکری تنها ۲۰۰ تن از زباله‌های رشت و ۱۰۰ تن از زباله‌های انزلی مدیریت می‌شوند، یعنی از دو هزار تن ۱۷۰۰ تن در ۲۵ مرکز دفن زباله دپو می‌شوند .
وی معتقد است از ۶۰۰ تن زباله تولید شده ۷۰ درصد زباله‌ها قابل بازیافتند و می‌توانیم این حجم را تبدیل به کود آلی و ورمی کمپوست کنیم، و ۲۰ تا ۳۰ درصد مابقی که پسماندهای خشک را تشکیل می‌دهند و قابل بازیافت هستند که خوشبختانه در سال‌های اخیر تفکیک می‌شوند .
اما این ۲۲ مرکز زباله‌ها در کجا قرار گرفته‌اند؟
۲۲ مرکز دفن زباله گیلانی‌ها در حاشیه رودخانه و دریای مازندارن قرار گرفته‌اند. یکی از مراکز دفن زباله در این استان، در دره سراوان نزدیکی دو رودخانه زرجوب و گوهر رود است، رودخانه‌های زردجوب و گوهررود که از جنوب شهر رشت و ارتفاعات سراوان سرچشمه می‌گیرند پس از طی ۴۲ کیلومتردر منطقه پیر بازار به هم متصل شده و وارد تالاب انزلی می‌شود .
بنابر اظهارات عظیم احدی فر، معاون نظارت و پایش محیط زیست گیلان، از ۶۰۰ تن زباله دفن شده در سراوان در هر ثانیه حدود۲۰ لیتر شیرابه وارد رودخانه زرد جوب می‌شود و در واقع این رودخانه به کانال فاضلاب تبدیل شده است .
وی به نمونه گیری‌های انجام شده از آب این رودخانه اشاره می‌کند و می‌گوید: این نمونه گیری‌ها حاکی از آن است که آلایندگی این رودخانه ۲. ۵ برابر استاندارد‌ها و گاهی میزان فسفات موجود سه برابر استانداردهای موجود است .
البته این پایان راه آلودگی پسماندهای مدیریت نشده نیست، احسان الله شکری معتقد است آلودگی ناشی از فاضلاب‌های صنعتی گوهر رود بیش از آلودگی زردجوب است، اما در رودخانه زردجوب علاوه بر معضل شیرابه‌ها با معضل فاضلاب‌های خانگی نیز مواجهیم و این حجم آلودگی به تالاب انزلی ختم می‌شود .
دریا هم از زباله‌ها در امان نمانده است
مراکز دپو و دفن زباله تنها در جنگل و دور از چشم‌ها نیستند در نزدیکی دریا هم می‌توان انبوهی از زباله‌های دپو شده را دید، احدی‌فر می‌گوید: در استان گیلان هشت مرکز دفن پسماند ساحلی وجود دارد که در این می‌ان، مرکز دفن زباله‌های شهری آستارا تنها ۵٠٠ متر با دریا فاصله دارد و مرکز دفن پسماندهای شهری در تالش به دریا چسبیده است .
این در حالیست که باید کمترین فاصله این مراکز از دریا سه کیلومتر باشد حال آن‌که این هشت مرکز کمتر از یک تا دو کیلومتر از دریا فاصله دارند .
محمد رضا برجی، مدیر کل محیط زیست استان، عملیات دفن زباله را درهیچ یک از ۳۰ جایگاه دفن زباله استان اصولی و استاندارد نمی‌داند و می‌گوید: متاسفانه استانداردهایی از جمله زیرسازی و ایزوله کردن محل دفن و نصب سیستم تصفیه شیرابه، رعایت نشده که این امر سبب پراکنده شدن زباله به اطراف، ایجاد منظره ناخوشایند و بوی نامطبوع تا شعاع چند کیلومتری و نیز نـشت شیرابه‌های زباله به منابع آبی با هر بار بارندگی، شده است .
وی با بیان اینکه روزانه۲۰۰متر مکعب شیرابه فقط از طریق زباله‌های انباشته شده در مراکز دفن، به آب و خاک گیلان نفوذ می‌کند گفت: هر لیتر شیرابه می‌تواند دست کم دو هزار لیتر آب را آلوده کند براین اساس بخش عمده‌ای از منابع آبی زیر زمینی و رودخانه‌های گیلان آلوده به شیرابه‌های زباله است .
تالابی که حال ناخوشش موجب سقوط به لیست مونترال شد
گیلان با عدم مدیریت صحیح زباله‌ها علاوه بر از دست دادن ماهیان سفیدش در رودخانه سفید رود، در حال از دست دادن تالاب بی‌نظیر انزلی نیز هست .
چراکه وضعیت تالاب انزلی در لیست کنوانسیون رامسر با آلودگی‌های فراوان ناشی از زباله‌های گیلانی‌ها و همچنین عدم مدیریت فاضلاب و سرازیر شدنش به سمت رودخانه‌های منتهی به تالاب، قرمز شد و موجب سقوطش به لیست پایین‌تر مونترال شد .
این وضعیت برای دریای خزر هم اتفاق افتاده تا حدی که مسافران شمال از شنا کردن در چندین شهر ساحلی به دلیل آلودگی میکروبی بالا منع شده‌اند .
گزارش از سمیرا خباز
