انتزاع مشکل آفرین پتروشیمی از وزارت نفت

چندی است که طرحی در مجلس شورای اسلامی مطرح شده که به موجب آن ، صنعت نفت از صنعت پتروشیمی جدا می شود . بر اساس این طرح ، پتروشیمی به وزارت صمت ملحق می شود و در مقابل ، صنعت برق و سایر انرژی های غیر فسیلی از وزارت نیرو به وزارت نفت منتقل می شوند و وزارتخانه ای تحت عنوان "وزارت انرژی" تشکیل می شود. این طرح مدتهاست مورد بحث کارشناسان حوزه انرژی است و مخالفان جدی دارد .

در همین رابطه به همت دفتر مطالعات راهبردی رونق تولید دانشگاه امام صادق(ع) نشستی تحت عنوان " انتزاع حکمرانی صنعت پتروشیمی از وزارت نفت به صمت " برگزار شد که در آن مهندس عبدالحسین بیات؛ معاون وزیر سابق نفت و محمد ابراهیمی؛ مدیر عامل سابق شرکت نفت سپاهان ، دیدگاه ها و علل مخالفت خود با تفکیک دو صنعت نفت و پتروشیمی ، تشریح کردند.

 در این نشست ، مهندس بیات با ارائۀ آماری از وضعیت منابع نفت و گاز کشور گفت :  کشور ایران دارای منابع عظیمی از نفت و گاز است. منابع قابل برداشت نفت حدود 160 میلیارد بشکه و گاز حدود 34 تریلیون مترمکعب است. این منابع قادرند تا 110 سال نیازهای کشور را تامین نمایند. ولی آیا طرح جامع انرژی و سند چشم‌انداز 20 یا 50 ساله‌ای برای آن طراحی شده است؟ اگر این نقشه راه طراحی می‌شد می‌توانست به راحتی به ما بگوید که آیا تشکیل وزارت انرژی ضروری است یا خیر.

وی علت اصلی ارائه طرح تشکیل وزارت انرژی را ایجاد تمرکز ، هماهنگی و یکپارچگی در صنعت انرژی برشمرد ، اما با برشمردن دلایل خود ، انتزاع صنعت پتروشیمی از وزارت نفت را کاری نادرست خواند .

 معاون سابق وزارت نفت ابتدا به این نکته اشاره کرد که به طور کلی ، کشورها به سوی استفاده بیشتر از سوخت های پاک و کاهش وابسگی به سوخت های فسیلی چون نفت و بنزین ، پیش می روند ، و تاکید کرد: ما نیز باید از صدور نفت و مشتقات آن کاسته و آنها را در خدمت تولید محصولات پتروشیمی که ارزش افزوده بسیار بیشتری دارند ، قرار دهیم.

بیات در ادامه ، ارتباط صنعت نفت و پتروشیمی را تنگاتنگ و فرآیند محور خواند و در توضیح آن گفت : اینکه نفت یک پالایش اولیه‌ای شود و بعد به پتروشیمی‌ها برسد و در نهایت در پایین دست پتروشیمی به محصول نهایی تبدیل شود، یک فرآیند جامع و کامل است. بنا بر این تفکیک و جداسازی بخش‌های مختلف یک فرآیند از همدیگر اشتباه است.

وی همچنین با اشاره به وابستگی کامل و مستمر صنعت پتروشیمی به نفت ، در کنار هم قرار داشتن آنها را باعث ایجاد ارزش افزوده بیشتر و کاهش قیمت تمام شدۀ محصولات پتروشیمی ، دانست. علاوه بر این ، زیرساخت های صنعت نفت و پتروشیمی نیز بسیار مشابه و گاه مشترک هستند و حتی فناوری و استانداردهای هر دو ، یکسان است.

بر اساس این دلایل ، این کارشناس حوزه انرژی جدا کردن بخش پتروشیمی از وزارت نفت و افزودن آن به وزارت صمت را مشکل آفرین دانست.

بیات در دفاع از تمرکز صنعت نفت و پتروشیمی در وزارت نفت گفت : اکثر حوزه‌های کاری و کارشناسان دو صنعت نفت و گاز و پتروشیمی کاملا یکسان هستند ، لذا تربیت نیروهای متخصص و جابجایی این نیروها بین بخش‌های مختلف می‌تواند تحت نظارت وزارت نفت به راحتی صورت گیرد. ولی چنانچه بخش پتروشیمی تحت کنترل وزرت صمت قرار بگیرد این نقل و انتقالات به راحتی ممکن نخواهد بود.

وی در تکمیل این بحث ، ساختارهای سازمانی مالی، بهره برداری، مهندسی، حقوقی، قراردادها، ایمنی، اداری، ‌مدیریتی، بازرگانی و ... در دو صنعت را نیز کاملا مشابه و غیر قابل انتزاع دانست .

بیات ادامه داد : عمده شرکت‌های پتروشیمی در نزیکی منابع تامین خوراک قرار داشته و جزئی از یک فرآیند بزرگ و غیر قابل تجزیه و تفکیک محسوب می‌شوند. علاوه بر این ، خدمات عمومی ، امکانات رفاهی ، حمل و نقل، هتلینگ، اسکان، بهداری و بهداشت صنعت نفت و پتروشیمی نیز مشترک و یکسان است.

معاون وزیر نفت سابق ، استراتژی و چشم اندازهای مشترک این دو صنعت را نیز دلیلی بر نادرستی طرح تفکیک صنعت پتروشیمی از وزارت نفت خواند و گفت : یک ‌سری موارد همچون تنوع تولید و محصولات، فناوری‌های پیشرفته ویژه، وجود رقبای جدی همیشه در صحنه، بازدهی مناسب سرمایه‌گذاری‌ها، انجام سرمایه‌گذاری‌ها و .... ایجاب می‌کنند تا مدیریتی واحد هدایت هر دو مجموعه را با هم در دست بگیرد تا بتواند پویایی میان این دو صنعت را حفظ کرده و در هر زمان استراتژی مناسب را اتخاذ کند. لذا از این منظر هم انتزاع این دو صنعت.