«هنر» بهترین بستر برای پول‌شویی است!

وحید عزیزی کارشناس حوزه مالیاتی درباره فرار مالیاتی و بحث پول‌شویی از طریق هنر و کالاهای فرهنگی گفت: حوزه هنر یکی از حوزه‌های معاف از مالیات است، اما پیش از هر چیز باید بگویم که تفاوت معافیت مالیاتی با مالیات ندادن این است که در بسیاری از مواقع برای این نوع از فعالیت‌ها حسابرسی انجام نمی‌شود و در واقع می‌توان گفت که هیچ سند مالیاتی از حوزه مربوطه گرفته نمی‌شود، چرا که کاملاً معاف بوده و تحت تسلط سازمان امور مالیاتی قرار ندارد.

وی ادامه داد: مساله دیگر این است که سازمان امور مالیاتی پیش از اینکه به بحث دریافت مالیات توجه ویژه نشان دهد، به بحث رصد اطلاعات اقتصادی افراد می‌پردازد. با توجه به اینکه حوزه هنر به نوعی از مالیات معاف بوده، تحت تسلط سازمان نیست و کسی با آن کاری ندارد، به همین دلیل مانند برخی از فضاها تبدیل به فضای مناسبی برای بحث پول‌شویی شده است.

این کارشناس حوزه مالیاتی با اشاره به اینکه می‌توان گفت چند نوع فعالیت به عنوان فعالیت‌های هنری انجام می‌شود که بخشی از آن شامل فعالیت‌های غیرقانونی است، بیان کرد: بخشی از پول برخی از تخلفات اقتصادی وارد هنر شده و براساس آن چندین بار خرید و فروش آثار هنری و یا سرمایه گذاری در تولید آثار سینمایی صورت می‌گیرد که منشأ پول مشخص نشود. بخشی دیگر از این فعالیت‌ها لزوماً غیرقانونی و جرم نیست اما این فعالیت‌ها در حوزه‌های دیگر مشمول مالیات است و اگر به صورت عادی این فعالیت‌ها صورت می‌گرفت شامل پرداخت مالیات می‌شد، به همین دلیل این بخش از فعالیت‌های قانونی به عنوان فعالیت هنری انجام می‌شود تا برای آن مالیاتی پرداخت نشود.

عزیزی گفت: در واقع از این بستر به راحتی برای پول‌شویی و فرار مالیاتی استفاده می‌شود، همچنین وقتی چنین فضایی ایجاد شود کسانی هم که می‌خواهند مثلاً فعالیت‌های هنری انجام دهند چنین جوی را تشدید می‌کنند، به این معنا که در حراجی‌هایی که برای آثار هنری انجام می‌شود، قیمت آثار به صورت غیررقابتی افزایش پیدا می‌کند که این می‌تواند نشان دهنده مابه‌التفاوت پولی باشد که منشأ آن نامشخص باشد. به خاطر داشته باشیم که یکی از ویژگی‌های فضایی که در آن پول‌شویی انجام می‌شود این است که باید مبلغ معاملات بالا باشد تا بتوان رد پول مورد نظر را گم کرد.

وی ادامه داد: پروژه‌های سینمایی و آثار مشهور هنری با توجه به قیمت‌های بالای آن‌ها این ظرفیت را دارند که در قالب آن کارهایی انجام شود. می‌توان گفت این مساله یک قاعده کلی است که هر بخشی که از نظارت مالی حاکمیت یا همان بحث مالیات خارج شود به این سمت می‌رود که با توجه به گفته‌های فعالان عرصه هنر، در حال حاضر به سمت چنین فضایی رفته‌ایم.

این کارشناس حوزه مالیاتی با توضیح اینکه باید به این مساله نیز توجه کرد که هرچند بسیاری افراد از چنین بستری برای فرار مالیاتی و یا پول‌شویی استفاده می‌کنند، اما ضعف امور مالیاتی هم تأثیرگذار است، تاکید کرد: در واقع اگر سازمان امور مالیاتی وارد میدان شود با بررسی تراکنش‌هایی که انجام می‌شود و با توجه به مشاهدات سیستمی و شخصی، همه موارد مورد نظر قابل رصد و پیگیری است، این در حالی است که بحث فرار مالیاتی و پول‌شویی در حوزه هنر سال‌ها است که مطرح است اما هیچ پیگیری دقیقی در این مورد صورت نگرفته است.

وی توضیح داد: لازم است این را هم بگویم که امسال در قانون بودجه بحث معافیت مطلق محدودتر شده است. اما با توجه به اینکه قانون بودجه برای یک سال است و تا بسترهای لازم برای اجرایی شدن قانون فراهم شود و سازمان امور مالیاتی یاد بگیرد که با آن حوزه چگونه تعامل کند، عملاً اتفاقی رخ نمی‌دهد. به همین دلیل باید در قوانین دائمی قانون مالیات‌های مستقیم اصلاح شود، به عنوان مثال معتقدم عدالت این است که معافیت کسانی که فعالیت هنری انجام می‌دهند با کارمندان و کارگران تفاوت نداشته باشد. اما با توجه به تفاوت در کسب درآمد هنرمندان مثلاً خوب است که هنرمندان ۲ برابر افراد عادی معافیت مالیاتی داشته باشند اما بیشتر از آن نباید چه برای مؤسسه‌های هنری و چه اشخاص، معافیت وجود داشته باشد. به همین دلیل باید قوانین معافیت مالیاتی اصلاح شده و جاهایی نیز که باید معافیت داشته باشند به جای معافیت از نرخ صفر استفاده شود، به این معنا که حسابرسی انجام شود و اظهارنامه‌های مالیاتی دریافت شود اما مالیات یا اخذ نمی‌شود و یا به فرد بازگردانده می‌شود.

عزیزی در پایان در پاسخ به این پرسش که آیا تا امروز آماری مبنی بر بحث فرار مالیاتی از طریق هنر صورت گرفته یا خیر، گفت: تا امروز چنین آماری منتشر نشده است و می‌توان گفت که سازمان امور مالیاتی در کشور چندان به این مساله توجه نمی‌کند، در حالی که این مساله در بسیاری از کشورها مورد توجه و پیگیری قرار گرفته است.