بررسی آثار کشورهای پارسی‌زبان در نمایشگاه کتاب/ آنچه "کالوینو" از ایران آموخت
چهار نشست تخصصی با محوریت "بررسی ترجمه آثار کشورهای پارسی‌زبان همچون هند و تاجیکستان" در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار میشود.
به گزارش « نسیم آنلاین »؛ نشست «معرفی طرح حمایت از ترجمه (گرنت)» روز گذشته 17 اردیبهشت در پنجمین روز از نمایشگاه کتاب تهران، در سالن ناشران خارجی سرای اهل قلم با حضور ایوب دهقان‌کار و عامریان از اساتید دانشگاه علامه طباطبایی و دکتر بیرانوند استاد دانشگاه زنجان برگزار شد. در ابتدای نشست ایوب دهقان‌کار با مطرح کردن بحث دیپلماسی فرهنگی به عنوان قدرتی که در اختیار کشورهاست و برای پیشبرد اهداف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به کار می‌‌رود، اظهار داشت: یکی از این ابزارهای مهم زبان است.
دهقان‌کار با اشاره به تاریخچه‌ای مختصر درخصوص سیر تحول اهمیت زبان در کشورهای مختلف، بیان کرد: پس از دوران جنگ سرد، کشورهای مختلف دنیا به دنبال یک زبان واحد به جهت افزایش تعامل خود با کشورهای قدرتمند بودند.
زبان، یکی از بارزترین جلوه‌های فرهنگی یک کشوروی با ذکر این نکته که در آن دوران، زبان انگلیسی زبان قدرت بود، گفت: تبدیل شدن زبان انگلیسی به زبان بین‌المللی دنیا نه به دلایل زبان شناسی و زبان‌شناختی بلکه نتیجه قدرت علمی، سیاسی و نظامی کشورهای انگلیسی زبان بود. وی در ادامه با تاکید بر این نکته که یکی از بارزترین جلوه‌های فرهنگی یک کشور، زبان آن کشور است خاطرنشان کرد: یک نگرش تا زمانی که در تفکر مستتر قابل شناسایی نیست بلکه اندیشه‌های یک جامعه تنها در زبان است که متجلی میشود. استاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به مفهوم امپرالیسم زبانی به این نکته اشاره کرد و گفت: ظرف دو سه دهه، دولت‌ها خواه‌ناخواه نقش خود را در زمینه پُربار کردن هرچه بیشتر زبان ایفا کرد‌ه‌اند. وی در همین راستا افزود: پس از بودجه‌ی نظامی بیشترین بودجه‌ی تعریف شده مربوط به سهم آموزش زبان بود که نتیجه‌ی این فعالیت‌ها، صادر کردن ایدئولوژی و فرهنگ از طریق زبان است.
در حوزه آموزش زبان انگلیسی با نوعی ولنگاری آموزشی مواجه هستیمدر ادامه این نشست، دکتر عامریان درخصوص پراکندگی استفاده از زبان انگلیسی در کشورهای جهان به این نکته پرداخت که کشورهای نظیر ایران استفاده‌ی زیادی از زبان انگلیسی دارند که باید متوجه باشیم اگر این یک تهدید است چگونه می‌‌توانیم به فرصت تبدیلش کنیم. وی با ارایه آمارهایی در موضوعات مختلف با محوریت زبان انگلیسی و نقش آن در کشورهای دیگر جهان عنوان کرد: براساس آمار رسمی سازمان ملل، زبان مادری بیش از چهارصد میلیون نفر در جهان، انگلیسی است. عامریان با انتقاد از شیوه‌های آموزش فعلی مطرح کرد: در نهایت باید برای ما مشخص شود آیا زبان انگلیسی یک فرصت است یا تهدید. وی در بخشی دیگر از سخنان خود افزود: ما در حوزه آموزش زبان انگلیسی با نوعی ولنگاری آموزشی مواجه هستیم. براساس این گزارش در بخش دیگری از نشست، دکتر بیرانوند با ذکر ریشه‌های برخی واژه‌ها در زبان فارسی به ویژگی‌های مشترک زبان‌های قدرتمند در تحقیقات خود اشاره کرد و گفت: زبان فارسی زبانی است که بشدت خاصیت طنز دارد و متاسفانه به هیچ عنوان نه در دانشگاه‌ها و نه در بنیاد‌های فرهنگی، این ظرفیت مورد توجه قرار نمی‌‌گیرد. استاد دانشگاه زنجان در بخش پایانی سخنان خود، با تاکید بر اینکه زبان فارسی در کنار سه زبان دیگر از زبان‌های کلاسیک دنیا به شمار می‌‌رود اظهار داشت: ما همیشه در مواقع ضروری دیر عمل می‌‌کنیم. وی در پایان خاطر نشان کرد: این خطر وجود دارد که در آینده، زبان فارسی دیگر تنها در موزه‌ها قابل مطالعه باشد.
بررسی آثار کشورهای پارسی‌زبان در نمایشگاه کتاب تهرانچهار نشست تخصصی با محوریت «بررسی ترجمه آثار کشورهای پارسی‌زبان همچون هند و تاجیکستان» روز سه‌شنبه (19 اردیبهشت) در محل سرای اهل قلم ناشران خارجی نمایشگاه کتاب تهران برگزار میشود.
نشست اول سرای اهل قلم ناشران خارجی در روز سه‌شنبه ساعت 10:30 به موضوع آسیب‌شناسی ترجمه (تولد تاگور) می‌پردازد و سفیر و کاردان فرهنگی هند از سخنرانان آن خواهند بود. نشست دوم سرای اهل قلم ناشران خارجی که ساعت 14 برگزار میشود، «شاه میرزا و دو سفیر از تاجیکستان» به ارزیابی چاپ‌های مختلف دیوان رودکی خواهند پرداخت. نشست سوم سرای اهل قلم ناشران خارجی ساعت 15:30 با موضوع «آموزش زبان فارسی در جهان» برگزار میشود و یافتیان به همراه مسئولان بنیاد سعدی طی آن سخنرانی خواهند کرد. همچنین نشست چهارم این سرا ساعت 17 با سخنرانی مجتبایی، نائینی و زیبا جلالی تشکیل میشود و طی آن از کتاب «هند در یک نگاه» رونمایی خواهد شد.
آنچه کالوینو از ایران آموختمارکو بلپولیتی و آنتونیو شرکا استادان ادبیات ایتالیایی در نشستی که روز یکشنبه (17 اردیبهشت) در غرفه‌ی ایتالیا مهمان ویژه نمایشگاه امسال برگزار شد، به بررسی ابعاد مختلف کتاب‌ها و مجموعه آثار ایتالو کالوینو پرداختند. آنتونیو شرکا استاد ادبیات ایتالیایی در ایران و از منتقدان آثار کالوینو با بیان اینکه کالوینو جزو معدود نویسندگانی در ایران است که تقریبا تمام آثارش به فارسی ترجمه شده است با تقسیم تاثیر کالوینو بر جامعه‌ی ایرانی به سه دوره‌ی اصلی گفت: با مطالعه این سیر میتوان به تغییر و تحولات جامعه ایران نیز پی برد. به گفته شرکا ترجمه آثار کالوینو در ایران پیش از انقلاب اسلامی با اثر «ویکنت دونیم شده» از سوی بهمن محصص آغاز شد و پس از رکود چندساله در سال‌های پس از انقلاب، دوباره جامعه ادبی ایران به این نویسنده روی آورد. شرکا، مرحله دوم و سوم حضور کالوینو در ایران را به ترتیب شامل دهه‌های شصت و هفتاد و پس از آن دهه هشتاد تاکنون برشمرد و افزود: پس از انقلاب «بارون درخت‌نشین» توسط مهدی سحابی به عنوان اولین اثر از کالوینو در این دوره ترجمه شد که در چهار هزار نسخه به فروش رسید. پس از آن نیز داستان‌های «شهرهای نامرئی»، «شبی از شب‌های زمستان» و «گزیده‌ای از افسانه‌های کهن ایتالیایی»، «پینوکیو اثر فراموش نشدنی کودکان»، «مال بزرگ‌ها، مال کوچک‌ها»، «مرد خواجستان»، «آخرین فاجعه هرگز وجود ندارد» و «قارچ‌ها در شهر» و چند اثر دیگر از سوی مترجمان مختلف ترجمه شده‌اند. این استاد ادبیات ایتالیایی با اشاره به چاپ برخی از این ترجمه‌ها تا هفت هزار نسخه، این رقم را در مقایسه با تیراژ کتاب در دهه کنونی حیرت‌انگیز عنوان کرد و گفت: در شرایطی که تیراژ کتاب‌ها گاهی حتی به 500 نسخه هم نمی‌‌رسد می‌‌توانیم نتیجه بگیریم که در دهه‌های 60 و 70 شور آگاهی و کتابخوانی در مردم بسیار بالا بود. شرکا این روند را متأثر از انقلاب اسلامی و پس از آن آرامش و نوسازی پس از 8 سال جنگ تحمیلی دانست و تاکید کرد: با این حال در دهه 80 پس از چند سال وقفه دوباره شاهد این هستیم که برخی ناشران کمر همت را بسته‌اند تا کالوینو را دوباره به مردم معرفی کنند. وی همچنین با اشاره به کتاب «یک روز ناظر انتخاباتی» اثر کالوینو به اندیشه‌های ژرف سیاسی و اجتماعی این نویسنده اشاره کرد و گفت: بررسی سیر کتاب‌های کالوینو نشان می‌‌دهد که این نویسنده توانسته در زندگی خود جریان‌های مختلف اجتماعی را تجربه کند. مارکو بلپولیتی در این نشست به تاثیر سفری که کالوینو 50 سال پیش به ایران داشته، در آثارش پرداخت و گفت: در آن سفر کالوینو از سه شهر اصفهان، یزد و شیراز دیدن کرد که در اصفهان تحت تاثیر مسجد جامع شهر یا به گفته او مسجد روزهای جمعه، در یزد تحت تاثیر معبدهای زرتشتی و در شیراز تحت تاثیر تخت جمشید قرار گرفت. وی با بیان اینکه در این سه شهر، کالوینو به ترتیب روی فضاهای خالی، آتش و نقش برجسته تفکر کرد، افزود: این نویسنده با الهام از این آثار مکان و زمان را تجزیه و تحلیل کرد. به گفته مارکو بلپولیتی، کالوینو که در سال‌های آخر عمرش بیشتر به مسایل ماورالطبیعه یا متافیزیک می‌‌پرداخت. تمام این سال‌ها را تنها به نوشتن پرداخت و در سیر تحولی که از سفر به ایران طی کرد در نهایت با مطالعه‌ی عشایر و فرش ایرانی و تفکر در این دو موضوع به این نقطه رسید که در نوشتن نیز میتوان در نهایت به یک بازتولید و ترکیب تار و پودهای نوشته‌های قبلی و تولید اثری جاودانه کرد. این استاد ادبیات ایتالیایی با این توضیح و در داستانی که با عنوان «کفش‌های تابه‌تا» نوشته است به این نتیجه می‌‌رسد که هر اقدامی که در جهت برهم زدن نظم جهان شود غیرقابل بازگشت است. سی‌اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «یک کتاب بیشتر بخوانیم» از 13 تا 23 اردیبهشت در مجموعه‌ی نمایشگاهی شهر آفتاب برگزار میشود. مجموعه شهر آفتاب در اتوبان خلیج فارس، روبه روی حرم مطهر امام خمینی (ره) قرار دارد.
