امنیت غذایی زیر سایه وابستگی ژنتیکی؛ روایت ۲۶ سال تولید مرغ در ایران
نتایج گزارش آسیب‌شناسی صنعت مرغ کشور نشان می‌دهد که با وجود رشد پایدار تولید و تحقق اغلب اهداف برنامه‌های توسعه، اتکای لاین مرغ به واردات همچنان نقطه‌ضعفی استراتژیک محسوب می‌شود.
به گزارش نسیم‌آنلاین، تازه‌ترین گزارش «آسیب‌شناسی و تحلیل گوشت مرغ کشور از منظر تولید، تجارت و عرضه در بازه ۱۳۷۵ تا ۱۴۰۰ با نگاهی به لاین آرین» نشان می‌دهد که با وجود رشد قابل توجه تولید گوشت مرغ در کشور طی ۲۶ سال گذشته، وابستگی ایران به واردات لاین مرغ همچنان یکی از اصلی‌ترین چالش‌های امنیت غذایی به شمار می‌رود.
بر اساس این گزارش، لاین مرغ به عنوان پایه اصلی تولید نژادهای اجداد، مادر و جوجه یک‌روزه، نقشی راهبردی در پایداری زنجیره تأمین پروتئین کشور دارد. اگرچه ایران در کنار معدود کشورهایی همچون آمریکا، انگلستان، هلند، آلمان و فرانسه به فناوری تولید لاین دست یافته، اما وابستگی فعلی به واردات ژنتیک طیور، کشور را در برابر تحریم‌ها، محدودیت‌های انتقال ژنتیک و نوسانات جهانی آسیب‌پذیر می‌کند.
رشد ۲۷۴ درصدی تولید مرغ در بازه ۱۳۷۵ تا ۱۴۰۰
بررسی روند تولید نشان می‌دهد متوسط سالانه تولید گوشت مرغ از ۶۹۶ هزار تن در دوره پایه به ۲ میلیون و ۶۰۲ هزار تن در دوره نهایی رسیده که حاکی از رشد ۲۷۴ درصدی و میانگین رشد سالانه ۲.۶ درصد است. سهم مرغ از کل تولیدات دامی نیز از ۹.۴ درصد به ۱۵.۴ درصد افزایش یافته و جایگاه آن در سبد مصرفی خانوارهای شهری و روستایی را تقویت کرده است.
در ارزیابی میزان تحقق اهداف برنامه‌های توسعه، نتایج نشان می‌دهد که برنامه سوم و ششم عملکردی فراتر از اهداف تعیین‌شده داشته‌اند؛ درحالی‌که برنامه‌های چهارم و پنجم کمترین میزان تحقق را به دلیل بازنگری آمارهای تولیدی ثبت کرده‌اند.
خوداتکایی ۱۰۰ درصدی در مصرف مرغ
طبق آمار مرکز آمار ایران، کشور طی سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۹ در تأمین گوشت مرغ مورد نیاز جامعه به سطح ۱۰۰ درصد خوداتکایی رسیده و در سال‌های قبل از آن نیز این شاخص بین ۹۷ تا ۹۹ درصد در نوسان بوده است.
چالش‌های لاین آرین و هزینه‌های اقتصادی
گزارش خاطرنشان می‌کند که لاین آرین – نژاد موجود در کشور – با وجود حمایت‌های دولتی، از نظر عملکرد ژنتیکی نسبت به نژادهای خارجی در سطح پایین‌تری قرار دارد. عدم انجام اصلاحات ژنتیکی طی سال‌های اخیر و ضعف در شاخص‌هایی همچون ضریب تبدیل دان، موجب کاهش استقبال مرغداران از این نژاد شده است.
برآوردهای انجام‌شده نشان می‌دهد که استفاده از لاین آرین بدون اصلاح ژنتیکی، سالانه هزینه‌ای معادل ۴۷۹ هزار میلیارد ریال بر اقتصاد صنعت مرغداری تحمیل می‌کند که معادل ۱.۶۸ میلیارد دلار است.
تنگناها و توصیه‌های سیاستی
این گزارش در بخش پایانی به مجموعه‌ای از چالش‌های مزمن صنعت مرغ کشور اشاره می‌کند؛ از جمله مداخلات سیاستی دولت، کمبود سرمایه‌گذاری، مشکلات تأمین نهاده‌های دامی، ضعف در دسترسی به فناوری‌های نوین، نارسایی‌های بهداشتی و عدم برنامه‌ریزی برای صادرات پایدار.
در جمع‌بندی، گزارش بر ضرورت توسعه لاین داخلی، اصلاح ژنتیکی نژاد آرین، تقویت نظام تحقیق و توسعه، ثبات در سیاست‌گذاری و کاهش وابستگی نهاده‌ای تأکید می‌کند؛ مسیری که به گفته کارشناسان می‌تواند پایداری تولید و امنیت غذایی کشور را ارتقا دهد.
