تله‌ی مذاکره

نسیم‌آنلاین؛ محمد کاظمی: برخی ابراز تمایل‌های ضمنی مقامات دولتی ایران به ورود هرچه سریع‌تر به تعامل با آمریکا به‌منظور حل‌وفصل کردن معضل برجام، به رغم تعیین سیاست‌های قطعیِ اعلامی از سوی رهبر معظم انقلاب، واشینگتن را همچنان برای کشاندن ایران پای میز مذاکره امیدوار نگه داشته است.

در همین راستا، در هفته‌های اخیر پیشنهادات متعددی نظیر برگزاری «جلسه‌ی غیررسمی» با حضور مقامات ایرانی و آمریکایی مطرح شده است.[1] به‌علاوه، محمدجواد ظریف در تاریخ ۱۵ اسفند ۱۳۹۹، در اظهارنظری مبهم، از ارائه‌ی قریب‌الوقوع «طرح اقدام سازنده‌ی ایران» در روزهای آتی خبر داد.[2] هم‌زمان با این اتفاق، رسانه‌ها و کارشناسان غربی مدعی شدند که از سوی ایران پیام‌هایی سازنده برای تعامل با غرب درباره‌ی برجام ارسال شده است. به‌عنوان مثال، رویترز به نقل از دو دیپلمات ناشناس فرانسوی و آمریکایی نوشت: «ایران در روزهای اخیر درباره‌ی باز شدن باب مذاکرات غیررسمی با قدرت‌های جهانی و آمریکا نشانه‌های امیدوارکننده‌ای ارسال کرده است.»[3]

رونمایی پالیتیکو از طرح جدید آمریکا

آخرین مورد از این پیشنهادها، طرحی است که نشریه‌ی «پالیتیکو» در تاریخ نهم فروردین‌ماه از آن رونمایی کرد. به گزارش این نشریه‌ی متمایل به طیف چپ در آمریکا[4]، مقامات رسمی دولت بایدن با توجه کامل به این‌که گذر زمان کار را دشوار خواهد کرد، برنامه دارند تا در همین هفته (نهم الی شانزدهم فروردین ۱۴۰۰) طرحی را برای آغاز هرچه‌سریع‌تر مذاکرات ایران و آمریکا ارائه دهند.[5] پالیتیکو به نقل از یک مقام آگاه می‌نویسد: «این طرح از ایران می‌خواهد تا برخی از فعالیت‌های هسته‌ای خود ازجمله کار روی سانتریفیوژهای پیشرفته و غنی‌سازی اورانیوم تا غنای ۲۰ درصد را در عوض برخی تخفیف‌های تحریمی آمریکا متوقف سازد.»[6]

هدف آمریکا، نشستن پشت یک میز مشترک با ایران

هدف آمریکا از فضاسازی‌های این‌چنینی و ارائه‌ی گاه‌وبی‌گاه برخی پیشنهادات در این زمینه، صرفاً کشاندن ایران پای میز مذاکره و «نشستن پشت یک میز مشترک» است و بس؛ از هیچ‌کدام از مواضع و سخنان مقامات آمریکایی بر نمی‌آید که دولت بایدن قصد برداشتن تحریم‌ها و بازگشت واقعی به برجام را داشته باشد. اخیراً «رابرت مالی» رئیس میز ایران در وزارت خارجه‌ی آمریکا در مصاحبه با بی.بی.سی گفت: «مهم این است که دوطرف بتوانند بایک‌دیگر مستقیم و دور یک میز صحبت کنند. اگر ایران نمی‌تواند این کار را انجام دهد، می‌توان این کار را از طریق شخص ثالث انجام داد.»[7]

این همان چیزی است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا نیز با تمام توان به دنبال تحقق آن بود: قرار دادن کشور در موضع ضعف از طریق اعمال فشارهای سنگین اقتصادی و سیاسی و سپس مجبور ساختن ایران به آمدن پای میز مذاکره و تحمیل خواسته‌های خود به ایران.

در دوره‌ی بایدن، به‌خصوص در هفته‌های اخیر، آمریکایی‌ها تلاش کرده‌اند تا با اتخاذ موضعی به‌ظاهر منطقی و جهان‌پسند، این‌گونه نشان دهند که آماده‌ی تعامل با ایران برای بازگشت به برجام هستند. این در حالی است که به اذعان مقامات ایرانی و به حکم عقل، بازگشت آمریکا به برجام نیازمند هیچ‌گونه مذاکره یا گفت‌وگو نیست.

خطرِ بازگرداندن بی‌هزینه‌ی آمریکا به نقطه‌ی صفر

آمریکا مدت‌هاست که به هیچ‌یک از تعهدات برجامی خود متعهد نیست اما ایران تا یک سال پس از بدعهدی آمریکا، به‌طور کامل به تعهدات برجامی خود پایبند ماند و سپس، تدریجاً اجرای برخی تعهدات را متوقف کرد. حتی همین امروز نیز ایران به برخی از تعهدات برجامی خود پایبند است.

در چنین شرایطی، پذیرش میز مذاکره و شروع گفت‌وگو درباره‌ی برجام با حضور نمایندگانی از آمریکا، در واقع به معنای پذیرش ضمنیِ شرایط فعلی به‌عنوان «نقطه‌ی صفر» و امتیازدهی رایگان به آمریکا و ورود به شرایطی به‌مراتب بدتر از وضعیت کنونی برای ایران خواهد بود. این اقدام ایران به‌نوعی شبیه به پاک کردن صورت‌مسأله و نادیده گرفتن اهرمی است که ایران در سال‌های اخیر با پایبندی مشقت‌بارِ خود به برجام برای خود ایجاد نموده است.

هرگونه ورود به تعامل با آمریکا در شرایط فعلی، گرفتاری در «تله‌ی مذاکره» و از دست رفتنِ توان بهره‌برداری ایران از اهرم‌های فشاری است که اکنون در اختیار دارد.