نابغه‌های بی‌شناسنامه

نسیم‌آنلاین: دانیال شه‌بخش در سال 1400 اولین مدال تاریخ بوکس ایران را در مسابقات قهرمانی جهان کسب نمود. شه‌بخش زاده‌ی سیستان و بلوچستان است، استانی که با معضلی بزرگ دست به گریبان است، معضلی به نام کودکان بی‌شناسنامه.

محمود نهتانی، مربی دانیال شه‌بخش در مصاحبه‌ای اعلام کرده بسیاری از استعدادهای استان سیستان و بلوچستان به دلیل نداشتن شناسنامه، می‌سوزند. نهتانی اعلام کرده معلم ورزش در شیرآباد است و نمی‌تواند برخی از استعدادهای این منطقه را به مسابقات ملی اعزام کند، زیرا بدون هویت امکان شرکت آنها در مسابقات نیست.

شیرآباد نام منطقه‌ای در حاشیه زاهدان است. منطقه‌ای که با مشکلات بسیاری از جمله نبود آب آشامیدنی، برق و غیره دست و پنجه نرم می‌کند، اما مشکل اصلی آنها مانند بسیاری دیگر از کودکان سیستان و بلوچستان، نداشتن شناسنامه است.

آمار دقیقی از افراد بی‌شناسنامه در دسترس نیست. اما سال 96 یک عضو وقت کمیسیون اجتماعی مجلس اعلام کرد: طبق شنیده‌ها یک میلیون بی‌شناسنامه در کشور وجود دارد. بیش از ۴۰۰ هزار نفر از این تعداد، کودک و ۴۵۰۰ نفر نیز در استان سیستان و بلوچستان زندگی می‌کنند. البته صحت این آمارها را نمی‌توان به درستی تایید کرد و ممکن است تعداد بی‌شناسنامه‌ها در کشور بیشتر یا کمتر از این تعداد باشد.

مدیرکل ثبت احوال سیستان و بلوچستان دی‌ماه 1400 در گفتگویی با واکنش به عدد یک میلیون بی‌شناسنامه اعلام کرد: ما در این زمینه آمار مشخصی نداریم. اما اغلب این افراد در حواشی شهرها هستند.

شهریورماه امسال نیز رئیس سازمان ثبت احوال کشور گفت: هم اکنون ۸ هزار پرونده در باب افراد بی شناسنامه در سطح کشور در سازمان ثبت احوال تشکیل شده است. پنج استان، سیستان و بلوچستان، خراسان، گلستان، کرمان و آذربایجان غربی بیشترین آمار افراد بی شناسنامه را در سطح کشور دارند.

یکی از دلایل اصلی بی‌شناسنامه بودن در ایران، بحثی به نام فرزندان زنان ایرانی است. فرزندانی که حاصل ازدواج یک زن ایرانی با مردی غیرایرانی هستند. هیات وزیران در خردادماه 1399 آئین‌نامه اعطای تابعیت ایران به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی را تصویب کرد. مطابق این آئین‌نامه هر زن ایرانی که با مردی غیرایرانی ازدواج کرده و فرزندی زیر 18 سال دارد و یا هر فردی که از مادر ایرانی و پدرغیرایرانی متولد شده و بیش از 18 سال دارد می‌تواند درخواست تابعیت ایران را نماید تا پس از بررسی‌ها، این تابعیت به وی اعطا شود. بررسی‌هایی که شامل بررسی هویت مادر و پروانه اقامت پدر و همچنین استعلامات امنیتی می‌شود.

با این حال و با وجود تصویب این آئین‌نامه، همچنان در راه اعطا تابعیت و صدور شناسنامه برای فرزندان حاصل از این ازدواج موانعی وجود دارد که اصلی‌ترین آن، مباحث امنیتی است.

یکی از فعالان اجتماعی در سیستان و بلوچستان می‌گوید: معمولا درخواست گرفتن شناسنامه از طرف یکی از والدین ثبت می‌شود که تا ماه‌ها جواب آن از طرف نهادهای ایرانی نمی‌آید.

طبق آئین‌نامه مصوب سال 1399 در ماده 13 آن آمده است: عدم ارسال پاسخ روشن ظرف سه ماه توسط مرجع امنیتی به منزله فقدان مشکل امنیتی تلقی می‌­شود و در این صورت و در فرض اعلام رسمی فقدان مشکل امنیتی، اداره ثبت احوال محل تولد مادر ایرانی موظف به صدور کارت ملی و شناسنامه برای فرد مورد نظر است. اما با این حال همچنان این قانون به درستی اجرا نمی‌شود.

مساله‌ای که اگر به درستی اجرا شود، می‌تواند کمک بزرگی به رفع مشکلات عده زیادی در مناطقی همچون سیستان و بلوچستان نماید که در بین آنها قطعا استعدادها و ظرفیت‌های بزرگی قرار دارد که می‌توانند به شکوفایی کشور کمک کنند.