معرفی مسیرهای ریلی ایران با سایر کشورها
راه آهن ایران در بسیاری از مسیرها تا مرز کشور امتداد یافته و امکان سفر زمینی به کشورهای همسایه را فراهم کرده است. موقعیت جغرافیایی متنوع ایران سبب شده تا خطوط ریلی از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب، نقش مهمی در ارتباط با منطقه داشته باشند. در سالهای اخیر، بعضی از این مسیرها پس از سالها توقف دوباره فعال شدهاند و چند مسیر ریلی تازه هم در دست ساخت است. در حال حاضر، از میان مسیرهای ریلی ایران با سایر کشورها تنها چند مسیر مانند تهران–وان و مشهد–عشقآباد فعالاند و مسیرهایی چون شلمچه–بصره، رشت–آستارا و مشهد–هرات در مرحله ساخت یا راه اندازی قرار دارند. با تکمیل این خطوط، شبکه ریلی ایران به ترکیه، عراق، افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی متصل و یکپارچه خواهد شد.
در ادامه مسیرهای ریلی ایران با سایر کشورها را معرفی می کنیم و در این لیست مسیرهایی را مرور میکنیم که امروز قابل استفاده اند یا بهزودی به شبکه بینالمللی قطار کشور اضافه خواهند شد. همچنین میتوانید موجودی بلیط مسیرهای معرفی شده را در نشانی https://mrbilit.com/train-ticket ببینید.
تهران – وان (ترکیه)
قطار تهران–وان که پنج سال متوقف بود، از اسفند ۱۴۰۳ دوباره روی ریل برگشت. این قطار اکنون دو بار در هفته بین تهران و شهر وان ترکیه تردد میکند و حدود ۲۲ ساعت در مسیر است. پس از عبور از مرز رازی، قطار وارد خاک ترکیه میشود و مسافران در ایستگاه وان، ادامه مسیرشان را تا آنکارا یا استانبول با قطارهای داخلی ترکیه طی میکنند.
قطار تهران–وان در واقع نسخه تازه همان مسیر معروف تهران–آنکارا است؛ راهی مطمئن برای سفر زمینی به ترکیه که هم از نظر هزینه به صرفه است و هم تجربه متفاوت و جالبی از سفر زمینی برون مرزی ارائه میکند.
تهران – آنکارا
در سال ۱۴۰۴ چندین بار از بازگشایی قطار مستقیم تهران–آنکارا خبر داده شد و شرکت راه آهن ایران اعلام کرد زیرساختها آماده است. با این حال، هنوز تاریخ قطعی آغاز حرکت اعلام نشده و فعلاً تهران–وان نقش جایگزین را برای این مسیر ایفا میکند. با راهاندازی رسمی این مسیر، یکی از طولانی ترین خطوط مسافری منطقه دوباره فعال خواهد شد و مسافران میتوانند بدون تعویض قطار، از تهران تا پایتخت ترکیه سفر کنند.
تهران – باکو
خط ریلی ایران و آذربایجان در مرز آستارا–آستارا برقرار است، اما فعلاً تنها قطارهای باری از آن عبور میکنند. مسیر مسافری تهران–باکو زمانی برقرار بود اما پس از همه گیری کرونا متوقف شد. راه بازگشت این مسیر به نقشه سفر، در گرو تکمیل خط رشت–آستارا است؛ پروژهای که با سرمایهگذاری ایران و روسیه در حال اجراست. با اتمام این بخش، میتوان انتظار داشت قطار مسافری تهران–باکو دوباره فعال شود.

تهران – ایروان
قطار تهران–ایروان که روزگاری از تبریز و جلفا میگذشت، سالهاست متوقف شده است. تنها بخشهای محدودی از مسیر برای حمل بار باقی مانده و تردد مسافری انجام نمیشود. احیای این خط در گرو همکاریهای جدید ایران و ارمنستان است. پروژهای هم با عنوان «راهآهن مِغری» مطرح شده که اگر روزی اجرایی شود، ارمنستان دوباره از مسیر ایران به شبکه ریلی منطقه متصل خواهد شد.
مشهد – عشقآباد
مسیر ریلی مشهد-سرخس–عشقآباد یکی از قدیمیترین مسیرهای بینالمللی ایران است. این خط هم مانند مسیر تهران–باکو در دوران کرونا متوقف شد و اکنون بار دیگر در بخش حملونقل باری فعال شده است. دو کشور در بهار ۱۴۰۴ درباره راهاندازی قطار آزمایشی مسافری مشهد–مرو به توافق رسیدند. اگر این مرحله با موفقیت انجام شود، سفر زمینی به ترکمنستان از مسیر استان خراسان دوباره ممکن میشود.
تهران – کربلا
این مسیر یکی از پرخبرترین پروژههای ریلی سالهای اخیر است. زائران در حال حاضر میتوانند با قطار از تهران تا شلمچه بروند و از آنجا مسیر را با اتوبوس یا قطار عراقی ادامه دهند. حلقه مفقوده این سفر، راهآهن شلمچه–بصره است؛ خطی کوتاه، اما بسیار مهم که کار اجرایی آن از سال ۱۴۰۳ آغاز شده و قرار است تا پایان ۱۴۰۵ به بهرهبرداری برسد. با افتتاح این مسیر، امکان سفر مستقیم ریلی از تهران تا کربلا فراهم میشود.
مشهد – هرات
پروژه مشهد–خواف–هرات در شرق ایران در حال تبدیل شدن به یکی از مسیرهای راهبردی منطقه است. خط آهن از سال ۱۳۹۹ به تدریج فعال شد و در مهر ۱۴۰۴ نخستین قطار آزمایشی مسافری در این مسیر حرکت کرد. اگر سرویس منظم راه بیفتد، سفر زمینی میان ایران و افغانستان سرعت بیشتری پیدا میکند و خراسان به دروازه ریلی آسیای مرکزی تبدیل میشود.
مشهد – مرو
در فروردین ۱۴۰۴ توافقی میان ایران و ترکمنستان برای راه اندازی قطار مسافری مشهد – مرو امضا شد. این مسیر میتواند شرق ایران را به قزاقستان و ازبکستان متصل کند و زمینه شکلگیری شبکه منظم قطارهای منطقهای را فراهم آورد. در حال حاضر حرکت آزمایشی در دست بررسی است و احتمال میرود تا سال آینده نیز به بهرهبرداری برسد.
رشت – آستارا
پروژه رشت–آستارا کلیدی ترین بخش از کریدور شمال–جنوب ایران است. این مسیر حدود ۱۶۰ کیلومتر طول دارد و با تکمیل آن، شبکه ریلی ایران به آذربایجان و روسیه متصل میشود. دولت ایران و روسیه در ماههای اخیر توافق نامه جدیدی برای تأمین مالی ساخت این خط امضا کردهاند. هرچند تمرکز اولیه بر حمل بار است، اما در آینده امکان راهاندازی قطارهای مسافری تهران–باکو یا حتی تهران–مسکو نیز وجود دارد.