به وقت دمشق

نسیم آنلاین؛ فاطمه علیزادنیا: همزمان با برخورد چرخ های جت شخصی رییس جمهور بشار اسد به فرودگاه مسقط، آن هم بعد از قریب به دوازده سال، بمب خبری حضور رییس جمهور سوریه در پایتخت تنها کشور اتحادیه عرب که از آغاز بحران در کنار دولت بشار اسد قرار داشت، تحریریه رسانه‌های جهان را منفجر می‌کند.

این انفجار نه به این دلیل بود که اسد بعد از بایکوتی ۱۲ ساله به یک کشور عربی سفر کرده بود، بلکه به این دلیل بود که مقصد سفر وی، عمانی است که میتواند با نفوذ دیپلماتیک خود در میان اعراب حاشیه خلیج فارس، مساله عادی سازی روابط با دمشق را به سرعت در مدار حل شدن قرار دهد.

انتشار این خبر اما موج جدید از درگیری ها میان نیرو‌های مقاومت و نیرو‌های آمریکایی مستقر در سوریه را به دنبال داشت

ناظران بین الملل اما سطح درگیری های هفته گذشته را فراتر از منطق بازدارندگی نظامی ایالات متحده ارزیابی می‌کنند و همزمانی اقدامات و موضع گیری های صورت گرفته با جدی شدن زمزمه های عادی سازی روابط سوریه با کشورهای عربی را تصادفی در نظر نمی‌گیرند.

آمریکا در تلاش است تا همزمان با تلاش های صورت گرفته برای بازگشت جایگاه سوریه در میان کشورهای عربی با اقدامات تحریک کننده، چهره جنگ زده سوریه را به شرکای پیشین خود یادآوری کند.

قربان اوغلی دیپلمات بازنشسته در مصاحبه با شرق گفت:« با توجه به اینکه سوریه بعد از پایان جنگ داخلی نیاز به منابع جدی برای بازسازی دارد امارات و عربستان در صدد مشارکت اقتصادی هستند و اهمیت ثبات برای این هدف ضوروری است.»

هفته گذشته برخی از اعضای پارلمان کشورهای عربی راهی دمشق شدند و تحلیل ها حاکی از آن است که پایتخت‌های جهان عرب دیگر اصراری بر منزوی کردن بشار اسد ندارند و ترجیح می‌دهند تا اسد به میان کشورهای عربی برگردد.

عمان، شاه کلید شکستن قفل عادی سازی روابط با سوریه

بسیاری از کارشناسان، سفر دوم اسفند «بشار اسد» به عمان را در همین پازل مورد بررسی قرار می‌دهند. این ارزیابی‌ها نه به این دلیل که اسد بعد از ۱۲ سال به یک کشور عربی سفر کرده است بلکه به این دلیل است که مقصد سفر وی، عمان است و این بدان معناست که شکاف بزرگ روابط میان سوریه و کشورهای عربی از طریق دیپلماسی عمان در حال ترمیم است.

روزنامه سعودی الشرق الاوسط درهمین باره نوشت: زلزله اخیر سوریه، باعث خروج از وضعیت رکود شده است و آن دسته از کشورهای عربی که روابط با دولت سوریه را عادی سازی کرده‌اند یا می‌خواهند آن را عادی‌سازی کنند.

وقوع زلزله را عاملی برای تسریع گام‌های خود در این زمینه از طریق تماس‌های تلفنی با دمشق یا انجام دیدارها دیده‌اند.

نشریه عمان در سرمقاله روز سه شنبه خود را با این پرسش آغاز کرد که آیا اعراب مسئول بخشی از آنچه در سوریه اتفاق افتاد و می‌افتد، نیستند و افزود: این سوال یک دهه پیش باید پرسیده می‌شد. زمانی که بسیاری از کشورهای عربی پشت سوریه را خالی کرده و این کشور را به حال خود رها کردند تا در برابر سازمان‌های بین‌المللی، گروهها و گروهک‌های تروریستی تحت حمایت قدرت‌های بزرگ - عمدتاً با بودجه عربی- با سرنوشت خود مواجه شود.

هدف آنها تضعیف و گسستن سوریه در چارچوب نقشه گسستن و تکه تکه کردن جهان عرب بود که عملاً از سال 2003 با اشغال عراق توسط آمریکا آغاز شد. به جای اینکه کشورهای عربی و اتحادیه عرب در کنار هم برای حمایت از سوریه و دفاع از تمامیت ارضی آن بایستند، بسیاری از آنها به تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه عرب رأی دادند

امروز در نتیجه تمام اتفاقات رخ داده، اسرائیل به عنوان تنها ذی‌نفع آنچه در سوریه رخ داده، شناخته می‌شود و اکنون بهترین زمان ممکن برای بازگشت کشورهای عربی به سوریه و کمک به ثبات و بازسازی فرارسیده است. بسیاری از تجار و شرکت های اماراتی به سرمایه گذاری در سوریه تمایل دارند و از طرفی با کاهش وضعیت امنیتی در این کشور، دمشق برای بازسازی نیاز به سرمایه گذاری دیگر کشورها دارد تا بتواند مجددا خود را احیا کند.

اخیرا سوری ها در دبی چندین یادداشت تفاهم در زمینه‌های مختلف اقتصادی از جمله ساخت نیروگاه خورشیدی با شرکت‌های اماراتی امضا کرده‌اند. سوریه تعداد زیادی شرکت برای دور زدن تحریم های امریکا در دبی دارد لذا به روابط با دبی و ابوظبی نیاز دارد.

کارشناسان عربی اما دلیل این چرخش استراتژی را مسئله دیگری می‌دانند؛ چرا که رها کردن اسد منجر به نزدیک شدن هرچه بیشتر او به تهران و مسکو خواهد شد. موضوعی که کشورهای عربی تا پیش از توافق ایران و عربستان از آن پرهیز می‌کردند.

واقعیت اما این است که علی رغم موج جدید روابط دیپلماتیک به پشت کاخ ریاست جمهوری دمشق رسیده است. هنوز زود است که اعلام کنیم کشورهای عربی برای ملاقات با اسد صف کشیده‌اند!

آنها کماکان نتوانسته‌اند اختلافات خود را با دمشق کنار بگذارند اما با این همه حالا می‌دانند که راه دیگری در پیش پای آنها قرار ندارد. اتفاقی که ایالات متحده از آن وحشت دارد. در صورتی که نزدیکی روابط و منافع جمعی بر اختلافات بچربد، آرایش جدیدی بر منطقه حکمفرما خواهد بود. آرایشی که در نهایت امنیت نیروهای آمریکایی مستقر در منطقه را بیش از پیش متزلزل میکند.

اصلا ایالات متحده به پشتوانه همین نیروهای مستقر بود که از سال 2001 بر تصمیم‌گیری‌های کشورهای منطقه دخالت مستقیم داشت و تشکیل ائتلاف جدید با محوریت همکاری با رییس جمهور مستقر در کاخ دمشق، این حضور را از بین خواهد برد.

کارشناسان بر این باورند که دلیل اقدامات تنش زای اخیر ایالات متحده باید در پازل جلوگیری از تکمیل پازل عادی سازی روابط کشورهای عربی با سوریه مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد تا خاطره سالهای حضور عناصر سلفی و تکفیری همچنان غبار ناامنی را در منطقه زنده نگه دارد.

در صورت بازگشت صلح و ثبات، مسیر زمینی تهران - بغداد - دمشق بیش از پیش رونق خواهد یافت و با گسترش نفوذ ایران در میان حکام عرب حاشیه خلیج فارس، موقعیت آمریکا و شهرک نشینان اراضی اشغالی بیش از پیش با خطر نابودی کامل مواجه خواهد شد. چیزی که ایالات متحده سعی دارد با موج جدید حملات نظامی از آن جلوگیری کند تا دیدارهای دیپلماتیکی دمشق اثر خود را از دست بدهند.

ناظران سیاسی معتقدند که اگر عزم دمشق برای بازگشت به مجامع بین المللی جدی است، برای حل بحران یا باید به آمریکایی‌ها این تضمین را بدهد که در صورت عادی سازی روابط، خطری متوجه حضور ایالات متحده در شامات نخواهد بود و یا باید با پاسخی قاطع، هزینه ماندن نیروهای آمریکایی در منطقه را آنقدر بالا ببرد که ایالات متحده فرار را بر قرار ترجیح دهد.