جنگ بیانیه‌ای بر علیه تمامیت ارضی ایران
ادعای امارات بر مالکیت جزایر سه‌گانه خلیج فارس از زمان جنگ ایران و عراق و حمایت صدام از این ادعا و پیش از آن مطرح بوده است. اما امارات در سالهای اخیر با کمک شورای همکاری خلیج فارس به سمت جلب حمایت قدرت‌های فرامنطقه‌ای از این ادعا حرکت کرده است. در این یادداشت به مرور جنگ بیانیه‌ای امارات علیه ایران پرداخته‌ایم.
نسیم آنلاین؛ پویا جادی: در چند ماه اخیر دو بیانیه بر علیه تمامیت ارضی ایران و با تدارکات شورای همکاری خلیج فارس و به خصوص با زمینه چینی کشور امارات متحده عربی در مورد جزایر سه گانه بوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک منتشر شد که توجهات بسیاری را جلب کرد. اما علت جلب توجه این دو بیانیه و تفاوت این دو بیانیه با بیانیه‌های معمول این شورا این بود که کشورهای روسیه و چین که به عنوان کشورهای متحد جمهوری اسلامی ایران به حساب می‌آیند با این بیانیه‌ها همراهی کرده‌اند.
این اقدام چین و روسیه تئوری خیانت آنها به ایران و اشتباه محاسباتی دستگاه دیپلماسی کشور را مطرح ساخت که طبق آن طرف ایرانی و منافع آن بازیچه طرف روس و چینی شده است و با خیانت به ایران این دو کشور توانسته‌اند امتیازات خوبی را از اعراب حاشیه خلیج فارس به دست آورند. در ادامه به بررسی این ادعا خواهیم پرداخت.
صدور بیانیه و واکنش جمهوری اسلامی ایران
تا قبل از این موارد معمولا روند بیانیه‌ها اینگونه بود که در نشست‌های سالیانه شورای همکاری خلیج فارس و در بخش سیاسی بیانیه به جزایر سه گانه ایرانی اشاره می‌شد و در ادامه درخواستی مبنی بر اینکه موضوع به دیوان بین المللی دادگستری ارجاع شود به طرف ایرانی ارائه می‌شد که دستگاه سیاست خارجی کشور نیز جواب این بیانه‌ها را با مردود دانستن آنها و رد ادعای مالکیت امارات بر جزایر سه گانه پاسخ می‌داد.
در سالیان اخیر و به خصوص پس از سرنگونی رژیم بعث عراق در سال 2003 این روند تغییراتی یافت و با همکاری طرف‌های فرا منطقه‌ای به ویژه آمریکا و اتحادیه اروپا این قبیل بیانیه‌ها صادر می‌شد و کمتر شاهد دخالت طرف‌های شرقی در این مسئله بودیم. البته مواردی سابق بر این وجود داشته است. برای مثال در سال 1387 روسیه تلاشی برای میانجی گری در مورد مسئله ادعای امارات بر جزایر سه گانه ایرانی داشت که پاسخ مثبتی از طرف ایرانی دریافت نکرد.
شورای همکاری خلیج بر علیه خلیج فارس
علت تکرار مواضع ضد ایرانی این شورا از بدو تاسیس را باید در فلسفه ایجاد آن جستجو کرد. شورای همکاری خلیج فارس در سال 1981 میلادی و با فاصله اندکی از انقلاب اسلامی ایران و با راهنمایی و طراحی آمریکایی‌ها و بر علیه انقلاب اسلامی ایران ایجاد شد. این شورا پس از خروج ایران از دکترین دوستونه نیکسون و تبدیل شدن ژاندارم و ستون نظامی غرب به کشوری ضد غرب در منطقه ایجاد شد تا مانع گسترش انقلاب اسلامی ایران به سایر کشورهای مسلمان منطقه شود و در این راه از هیچ تلاشی دریغ نکرد. حمایت از صدام برای تجاوز به تمامیت ارضی ایران یکی از این اقدامات بود که در سالیان ابتدایی تشکیل این شورا انجام شد و جالب اینکه صدام در اوایل جنگ و در مذاکرات پس از اشغال خرمشهر، واگذاری جزایر سه گانه به امارات را از شروط توقف تجاوز بر علیه ایران عنوان کرد. این اقدام صدام که در راستای تلاش او برای رهبری جهان عرب بود که با شکست مواجه شد اما این شرط صدام و حمایت‌های مالی شورا از جنگ عراق بر علیه تمامیت ارضی ایران نشان از سطح بالای همکاری شورا با رژیم بعث عراق داشت. این همکاری در جنگ نفتکش‌ها و همکاری کویت و عربستان در صادرات نفت عراق با نفتکش‌های این کشورها که منجر به باز شدن پای ناوگان آمریکا به خلیج فارس و جنگ ایران وعراق شد، نمود بیشتری داشت. این اقدام حمایتی شورای همکاری خلیج فارس باعث شد تا جبهه جنگ دوبرابر شود و ایران در موضع ضعف قرار بگیرد و عراق از محاصره ناوگان نیروی دریایی ایران خارج شود.
کشمکش بر سر جزایر طلایی
ایران در تاریخ نهم آذر ماه 1350 توانست طی یک عملیات آبی-خاکی بر اشغال 80 ساله بریتانیایی‌ها بر جزایر ابوموسی، تنب بزرک و تنب کوچک که سه جزیره مهم و طلایی ایران هستند پایان دهد. این جزایر به این دلیل مهم هستند که به دلیل موقعیت قوسی خود به عنوان دژ دفاعی تنگه هرمز از آنها یاد می‌شود. ایران به دلیل وجود این جزایر کنترل بخش شمالی تنگه هرمز را بر عهده دارد که از قضا قسمت عمیق تنگه به حساب می‌آید و عبور و مرور نفتکش‌ها و کشتی‌های باری سنگین از این ناحیه صورت می‌پذیرد. تلاش امارات برای ادعا بر این جزایر نیز به همین دلیل است. کنترل تنگه هرمز یعنی کنترل بخش مهمی از شریان انرژی دنیا و این شرایط مطلوب شیوخ حاشیه خلیج فارس نیست. علاوه بر موارد ذکر شده کنترل این جزایر حریم دریایی امارات در خلیج فارس و تنگه هرمز را افزایش و حریم دریایی ایران را کاهش می‌دهد و همین امر سبب دسترسی بیشتر به منابع اقتصادی برای آنها خواهد شد. به همین دلایل است که جمهوری اسلامی ایران این مناطق را برای خود حیاتی می‌داند و هرگونه ادعا بر این جزایر را مردود می‌خواند.
استفاده از شرکا؛ تاکتیک جدید شورا
شورای همکاری خلیج فارس که از بدو تاسیس کاری به غیر از صدور بیانیه داخلی و یا با مشارکت طرف‌های غربی و دعوت به ارجاع به دادگاه بین المللی دادگستری انجام نداده است اینبار با ابتکار اماراتی‌ها دست به اقدام جدیدی زده تا بیانیه‌ها را از حالت تکراری در بیاورد و آن ابتکار کشاندن امضای کشورهای به اصطلاح همسو یا متحد با ایران به پای این بیانیه‌هاست. ابتکاری که تنها در درون رسانه‌های ایران سروصدا کرده و به غیر از آن کاربرد دیگری در تصمیم مقامات ایرانی بر رد ادعای طرف اماراتی نداشت که هیچ بلکه مواضع ایران را در دفاع از حق حاکمیت جزایر سه گانه خود تقویت نمود. در روزهای اخیر دستگاه دیپلماسی ایران در واکنش به بیانیه مشترک روسیه و شورای همکاری خلیج فارس سفیر روسیه را احضار کرده و پاسخ طرف روس را کافی ندانست. همچنین در نشست مشترک وزیر خارجه عمان با همتای ایرانی خود در تهران جناب آقای امیرعبداللهیان به لزوم حفظ تمامیت ارضی ایران و تعارف نداشتن با هیچ طرفی بر سر این مسئله تاکید کردند که به نوعی مخاطب بخشی صحبت‌های ایشان وزیر خارجه عمان بود که خود نیز در تهیه بیانیه مذکور نقش داشت. در ادامه نیز به اعتقاد جمهوری اسلامی ایران به حفظ تمامیت ارضی اوکراین اشاره کردند که نشان از قصد جدی پاسخگویی دستگاه دیپلماسی کشور به اقدام طرف روسی است. در ادامه نیز با حضور کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در سفارت ژاپن و اشاره به اختلافات ارضی میان روسیه و ژاپن بر سر جزایر کوریل و دعوت به حل مشکلات از طریق مذاکرات، پاسخی محکم به طرف روسی بود تا در اقداماتش در مورد تمامیت ارضی ایران سنجیده‌تر عمل کند. البته پر رنگ کردن خطوط قرمز ایران برای سایر کشورها به خصوص کشورهایی که داعیه دوستی و همکاری با ایران را دارند مستلزم اقدامات بیشتری از جانب دستگاه دیپلماسی کشور است تا شاهد تکرار وقایع تلخ اخیر نباشیم.
