بازار داغ قلیان در سرمای تصویب و اجرای قانون

گروه اجتماعی خبرگزاری «نسیم» - فائزه نجارزادگان: در حال حاضر شیوع مصرف قلیان در کشور به ویژه میان جوانان به یک چالش پیچیده تبدیل شده است به طوری که سال گذشته ب یش از چهار هزار نفر از ‏چهره های سرشناس و برجسته حوزه سلامت در کشور از جمله متخصصین بیماری‌های ریه و ‏سرطان، متخصصین اپیدمیولوژی، مسئولین سابق ارشد حوزه سلامت و اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، اساتید دانشگاه علوم پزشکی کشور طی نامه ای خطاب به رئیس جمهور ضمن ابراز ‏نگرانی از مصرف بی رویه قلیان در کشور و سونامی سرطان ناشی از آن، در خواست کردند بر اساس قوانین موجود ‏جلوی گسترش روز افزون این پدیده خانمان سوز گرفته شود. با این وجود متاسفانه افسون قلیان، همچنان قربانی گرفته و ریه کسانی است که بوسه بر نی این آتشدان مرگبار می زنند هر روز بیشتر زنگار می‌گیرد. طبق گفته کارشناسان 3.5 درصد جامعه مصرف روزانه قلیان دارند که این رقم نسبت به سال‌های قبل 2 برابر شده است ولی با این وجود حرف و حدیث در مورد مصرف و عرضه قلیان در کشور زیاد است که نبود اهتمام جدی برای رفع این بلیه شوم اجتماعی و مبارزه جدی با آن بیش از همه به چشم می‌آید.‎

محمد علی اسفنانی، عضو کمیسیون قضایی مجلس در این رابطه به «نسیم»، گفت: عرضه و مصرف قلیان در کشور از لحاظ قانونی ممنوعیت ندارد و مصرف کننده و صاحبان مکان‌هایی همچون قهوه خانه‌ها مشکلی در رابطه با مصرف و عرضه ندارند؛ البته در مورد مصرف دخانیت و سیگار در اماکن عمومی ممنوعیت وجود دارد.

وی با اشاره به جمعیت جوان جامعه و هشدارهای ارائه شده در مورد افزایش مصرف قلیان میان جوانان افزود: در این رابطه نیاز به قانون داریم ولی باید به این نکنه مهم توجه داشت که آیا تصویب قانون و برخورد سلبی به تنهایی می‌تواند نتایج موثری در کاهش مصرف قلیان در کشور را به همراه داشته باشد؟! این مساله بسیار جای تامل دارد . چراکه مصرف قلیان در خانواده‌ها فراوان است و به نظر می‌آید برای ممانعت از مصرف، پیش از قانون نیاز به فرهنگ سازی داریم.

این نماینده مجلس با بیان اینکه در زمان تصویب قانون ممنوعیت مصرف و عرضه نیز می‌توان متولی مربوطه را مکلف به اجرا نیز کرد، اظهار داشت: در حال حاضر تذکر در حد امر به معروف و نهی از منکر برای نیروی انتظامی مشکلی ندارد ولی برای برخورد یا جمع آوری قلیان‌ها، نیاز به مجوز قانونی است.

*قانون مبارزه با دخانیات ضعف اجرایی دارد

محمد حسین قربانی، سخنگوی کمیسیون بهداشت در گفتگو با «نسیم»، ضعف در اجرای قانون را دلیل افزایش مصرف قلیان عنوان کرد نه خود قانون. وی گفت: قانون مصوب سال 85 در مجلس در مورد مبارزه با دخانیات متولیان مربوط به این امر را مشخص کرده است و هیچ‌گونه ضعف یا خلاء قانونی در زمینه قلیان یا سایر دخانیات نداریم.

قربانی افزود: ستادی از وزارت بهداشت، چند نماینده مجلس، نیروی انتظامی و صدا وسیما در زمینه مبارزه با دخانیات و قلیان از همان سال 85 تشکیل شده که دبیر این ستاد معاونت بهداشتی وزارت بهداشت است. ستاد موظف است آیین نامه اجرایی در این حوزه را تدوین و برنامه ریزی مشخص را بیان کند. اعضای ستاد نیز موظف هستند این آیین نامه‌ها را اجرایی کنند.

این نماینده مجلس با اشاره به اینکه خوشبختانه در حال حاضر اراده مبارزه با دخانیات به ویژه قلیان در وزارت بهداشت ایجاد شده است، تاکید کرد: متاسفانه ضعف در اجرای قانون داریم. همه باید همکاری کنند تا بتوانیم با این آسیب اجتماعی مقابله کنیم.

*قرار دادن قلیان در دایره جرایم، کار سختی است

فرمانده سابق ناجا نیز پیش از این در مورد نقش نیروی انتظامی در مبارزه با قلیان و برخورد با مصرف و عرضه آن گفت: در بحث برخورد با دخانیات، وزارت بهداشت ماموریت دارد و نظارت در این بخش برعهده وزارت بهداشت و صنف مربوطه است.

سردار احمدی مقدم ادامه داد: قراردادن قلیان در دایره جرایم، کار سختی است، اینکه قلیان را با حشیش هروئین و... ملحق و ممنوع کنیم، کار سخت و نشدنی است. از نظر مقررات صنفی باید جلوی ترویج قلیان و دخانیات را گرفت.مصرف قلیان را باید در اماکن عمومی و غذاخوری‌ها ممنوع کرد و به نظرم این کار باید صورت گیرد و این کار نیاز به مداخله پلیس ندارد. .

وی با اشاره به اقدامات صنفی موثر در برخورد با سفره‌خانه‌های متخلف اظهارداشت: اگرصنف مربوطه اخطار دهد، فعالیت این‌گونه واحد‌ها را ممنوع و جواز آن‌ها را باطل و صنف مربوطه را برابر اختیارات جریمه کند. این نیاز به ورود پلیس ندارد.

*برخورد جدی با دیزی‌سراها و سفره‌خانه‌های توزیع کننده قلیان

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اخیرا در نشست خبری که به مناسبت هفته ملی مبارزه با دخانیات برگزار شد، گفت: برخورد جدی با دیزی‌سراها، کافی‌شاپ‌ها، رستوران‌ها و سفره‌خانه برای عرضه مصرف مواد دخانی در دستور کار قرار گرفتند .

وی افزود: از اماکنی که باعث شیوع مصرف مواد دخانی می‌شوند سفره‌خانه‌ها هستند در سطح استان تهران 400 مورد قهوه‌خانه و 170 باب محل عرضه مواد دخانی وجود دارد که در حوزه دانشگاه شهید بهشتی 300 قهوه‌خانه و 100 باب دیزی‌سرا و مراکز غیرمجاز قرار دارد. .

وی ادامه داد: برنامه‌ ما این بود برخورد را از مراکزی شروع کنیم که آسیب‌پذیرترند اما از یک طرف ما پلمب می‌کنیم و از طرف دیگر دوباره باز می‌شوند. برخی اماکن را 20 بار بسته‌ایم اما چون با میلیون‌ها تومان درآمد روزانه در این مراکز مواجهیم مجدد باز شده‌اند .

عرشی گفت: 90 درصد درآمد این قهوه‌خانه‌ها از عرضه قلیان است با این وجود قبل از نوروز 93 حدود 63 مورد را تعطیل کرده‌ایم . ما به دنبال آن هستیم که اقدام جدی و موثری را در مراکز آسیب‌پذیر داشته باشیم نه اینکه ضربتی به سراغ اماکنی پر رفت‌ و آمد مثلاً در دربند برویم .

* فقط ۱۰ درصد قانون مبارزه با دخانیات اجرا شده است

سید حسن هاشمی، وزیر بهداشت به عنوان یکی از مسئولینی که می‌تواند نقش مهمی در کاهش مصرف قلیان با اجرای برنامه‌های مناسب در وزارتخانه‌اش داشته باشد، گفت: استعمال دخانیات مقدمه ای برای ایجاد بسیاری از آسیب‌های اجتماعی است و غفلت از این موضوع مشکلات زیادی را برای جوانان و خانواده ها در پی دارد .

وی با بیان اینکه در دنیا به موضوع دخانیات اهمیت زیادی می‌دهند و اقدامات بزرگی در این زمینه صورت گرفته است، گفت: دولت‌ها و ملت‌ها موفقیت چشمگیری در حوزه کنترل دخانیات داشته‌اند و سازمان جهانی بهداشت در سطح سران دو معاهده مهم مربوط به مواد دخانی داشته است

هاشمی با بیان اینکه در ایران نیز قانون بسیار مترقی در زمینه کنترل دخانیات داریم، گفت: تنها 10 درصد از این قانون به مرحله عمل و اجرا درآمده است .

وی با اشاره به اینکه شعار امسال روز جهانی بدون دخانیات که از سوی سازمان جهانی بهداشت کنترل قاچاق در مواد دخانی نامگذاری شده است، گفت: مهمترین راهکار سازمان جهانی بهداشت برای کنترل و کاهش مصرف دخانیات مالیات بر خرده فروشی است .

هاشمی گفت: به طریق علمی ثابت شده است که افزایش مالیات بر خرده فروشی ها در 70 کشور دنیا باعث کاهش مصرف دخانیات شده است در حالی که برای اجرای این راهکار در کشورمان می گویند افزایش مالیات باعث افزایش قاچاق می شود در حالی که پدیده قاچاق در هر موضوع دیگری هم می تواند وجود داشته باشد .

وزیر بهداشت تصریح کرد: اگر باور داریم که استفاده از دخانیات بلا و مصیبت جامعه ماست، باید بدانیم که راهکار عملی کاهش مضرات استعمال دخانیات افزایش مالیات بر خرده فروشی هاست . سال گذشته با استفاده از نظرات کارشناسان بین المللی طرحی را پیشنهاد کردیم که اگر ظرف 5 سال، مالیات بر دخانیات را به 50 درصد برسانیم، حاصل آن برای حوزه سلامت کاهش مصرف و کاهش عوارض ناشی از مصرف دخانیات است و وزارت بهداشت هم چشمداشتی به منابع حاصل از آن ندارد .

وی در ادامه خواستار همکاری های مجلس و دولت برای کاهش مصرف دخانیات در کشور شد و گفت: سلامت مردم در گرو تصمیمات کارشناسی است و خبرگان این حوزه معتقدند که افزایش مالیات بر عرضه منجر به کاهش مصرف دخانیات می شود و در غیر این صورت نمی توان از مسئولین حوزه سلامت انتظار بیشتری جز پند و موعظه داشت .ُ

امروزه برای همه ثابت شده که پیشگیری بهتر از درمان است. فرهنگ‌سازی و ایجاد اهرم‌های نظارتی قوی بهتر از مجازات این عمل و برخوردهای سلبی موثر واقع می‌شود. تبلیغات منفی در قبال مصرف دخانیات از طریق قلیان و نشان دادن مضرات این عمل می‌تواند مفید باشد. ولی در این میان باید پذیرفت، تمام دستگاه‌هائی که به نوعی اوقات فراغت جوانان را در دستور کارسازمانی خویش دارند، در مقام متهم اصلی افزایش گرایش مصرف قلیان در کشورهستند. چرا که تاکنون نتوانسته اند فضایی برای پرکردن اوقات فراغت جوانان فراهم کنند. در صورتی که هریک از دستگاه‌های کشور به وظیفه ذاتی خود آشنا باشند شاید دیگر لزومی به انجام برخوردهای قهری و تصویب قانون نباشد ولی باید بپذیریم که نتوانسته ایم برنامه‌ریزی کامل و جامعی را برای اوقات فراغت جوانان ایجاد کنیم که در حال حاضر مصرف قلیان میان جوانان به مرز هشدار رسیده است.