آتش سوزی‌های سریالی عادی نیست/ نهادهای امنیتی وارد ماجرا شوند

نسیم آنلاین:آخرین ماه بهار امسال در حالی رو به اتمام است که در کنار خبرهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی که پای ثابت رسانه‌ها هست خبر آتش سوزی‌ها در ایران هم توانست برای خود در رسانه‌ها جای ثابتی پیدا کند. ماجرای آتش سوزی‌ها زنجیره‌ای در مراکز و مکان‌های مختلف کشور چیست؟ آیا عمدی در کاراست و باید دنبال دست‌های پشت پرده باشیم یا اینکه این آتش سوزی‌ها منحصر به عواملی طبیعی است و خبری از اقدامات عمدی نیست.

فرمانده ناجا امروز با اعلام عمدی بودن برخی از حریق‌ های رخ داده در جنگل‌ ها و فضاهای سبز از شناسایی و دستگیری چندین نفر در این خصوص خبر داد. برای بررسی این آتش سوزی‌ها با دکتر احسان خضری مدیر اندیشکده سیاست مجمع تشخیص مصلحت نظام به گفتگو پرداخته‌ایم.

خضری در پاسخ به این پرسش که آیا آتش سوزی‌های اخیر در کشور، ماهیت سیاسی و امنیتی داشته یا خیر، گفت: در تقسیم بندی عواملی که منجر به آتش سوزی می‌شود عوامل را به صورت کلی می‌توان به عوامل انسانی و عوامل طبیعی تقسیم بندی کرد. در عامل انسانی هم عوامل عمدی و غیر عمدی داریم.

وی افزود: در بحث عوامل طبیعی طبعا با گرم شدن هوا زمینه‌های آتش سوزی‌ها افزایش پیدا می‌کند. خب ما بارندگی‌ها را داشتیم که باعث رشد گیاهانی شده و این امر در فصل گرما امکان آتش سوزی‌ها را بیشتر می‌کند. برخی تغییرات اقلیمی را هم باید مورد توجه قرار داد. واقع ماجرا این است که این عوامل را نمی‌توان کنار گذاشت.

مدیر اندیشکده سیاست مجمع تشخیص با بیان اینکه در بخش عوامل انسانی غیر عمدی هم می‌توان به موارد مختلفی اشاره کرد بیان داشت: در این حوزه یک بخشی به سیاست‌های نادرست دولت‌ها بر می‌گردد که با سیاست‌های خود منجر به تولید گاز‌های گلخانه ای شدند. این مسئله منجر به گرم شدن زمین و تغییرات آب و هوایی می‌شود که در نهایت بسترهای آتش سوزی‌ها فراهم می‌شود. وی ادامه داد: یک بخشی به کشاورزان مخصوصا در کشورما مرتبط است که در آخر فصل زراعی بخشی از محصول نامرغوب خود را می سوزانند که این هم می‌تواند باعث آتش سوزی شود. یک بخشی از این مسئله هم به دامداران بر می‌گردد که تقابلی با جنگل و درخت دارند و قائل به این هستند که مراتع را باید افزایش داد و ممکن است به قطع درختان و آتش زدن آن‌ها مبادرت ورزند. یک بخشی هم مرتبط با اختلافات روستاییان و محلی‌ها است که در زمینه مالکیت اختلافاتی وجود دارد و این درگیری‌ها هم می‌تواند در این زمینه موثر باشد. خضری آخرین مورد در عوامل انسانی غیر عمدی را به گردشگران مرتبط دانست و گفت: گردشگران هم خیلی مهم هستند. گردشگرانی که در پارک‌ها و بوستان‌ها اتراق می‌کنند ممکن است با سهل انگاری‌های خود باعث آتش سوزی شوند. شواهدی بر خرابکاری در آتش سوزی‌ها مدیر اندیشکده سیاست مجمع تشخیص با تشریح عوامل انسانی عمدی گفت: بخش دوم عامل انسانی مسئله عمدی بودن این آتش سوزی‌ها است که می توانیم به عنوان خرابکاری از آن نام ببریم. یعنی تعمدی وجود دارد و چه بسا ممکن است پشت آن سازماندهی و طراحی وجود داشته باشد. بخصوص اماکنی که از اوایل خرداد آتش گرفتند نگاه به تنوع و تکثر این امکان نشان می‌دهد که ما عملا شاهد یکسری آتش سوزی‌های سریالی و پشت سر هم هستیم.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا همه این آتش سوزی‌ها با مدل یکسان رخ داده است هم بیان کرد: متنوع است چرا که ما با آتش سوزی اماکن مختلف مواجه بودیم. ما دو نوع آتش سوزی امسال به خصوص در خرداد داشتیم. یکی جنگل‌ها، مراتع و مزارع بود قسمتی هم پارک‌ها، مراکز صنعتی، فرهنگی و تاسیساتی مثل نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌ها بود که این مسئله منجر به تشدید شائبه عمدی بودن این آتش سوزی‌ها شد. اظهار نظرهای برخی مقامات محلی مبنی بر عمدی بودن این آتش سوزی‌ها منجر به تقویت این شائبه شده که ممکن است این آتش سوزی‌ها خرابکاری باشد. پژوهشگر مسائل سیاسی ایران با بیان اینکه ارزیابی قطعی را باید به بعد از بررسی نهادهای امنیتی موکول کنیم گفت: با این حال بنظر می‌رسد ما به این اجماع رسیدیم که آتش سوزی‌های خرداد از حیث زمانی، حوزه‌های فراگیری و گستردگی در سراسر کشور عادی بنظر نمی رسد. مخصوصا مسئله گستردگی در سراسر کشور باید بیش تر از مسائل دیگر مورد توجه قرار گیرد.

تلاش برای بحران آفرینی در کشور مدیر اندیشکده سیاست مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به این پرسش که چقدر می‌توان آتش سوزی‌های اخیر را شبیه اقدامات گروه‌های ضد انقلابی همچون ری استارت در آتش زدن مساجد دانست هم توضیح داد: این سناریو محتمل است که برخی گروه‌های مخالف نظام عامل برخی از این آتش سوزی‌ها باشند. با این هدف که جرقه بحران و آشوب را در کشور روشن کنند. اما بررسی موشکافه و دقیق در خصوص حوادث آتش سوزی هم نیاز به گذر زمان و مشخص شدن ابعاد ماجرا دارد هم نیازمند اقدامات و بررسی نهادهای امنیتی است. چون مشخص است که بعضی از این گروه‌های کوچک ضد انقلاب هر اتفاقی می‌افتد برای اینکه خود را برجسته و مهم نشان دهند آن اتفاق را به خود منتسب می‌کنند.

راهبرد رسانه‌های ضد انقلاب در پوشش اخبار آتش سوزی‌ها خضری سپس به تشریح عملیات روانی رسانه‌های ضد انقلاب در پوشش اخبار آتش سوزی‌ها پرداخت و گفت: نکته مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد تمرکز شدیدی است که توسط رسانه‌های اپوزسیون خارج از کشور در مورد اخبار آتش سوزی ها وجود دارد. گویا زمینه چینی ایجاد یک آشوب عمومی در کشور است. سوای رویکردی که این رسانه‌ها با این نوع پوشش در صدد به حاشیه بردن اخبار اعتراضات آمریکا در افکار عمومی داخل کشور هستند. وی ادامه داد: رسانه‌های ضد انقلاب خط فکری و رسانه‌ای را در پوشش اخبار آتش سوزی‌ها دنبال کردند که اشاره می‌کنم.راهبرد اول مقصر جلوه دادن نیروهای مسلح و وزارت دفاع است که این‌ها کوتاهی کردند. مورد دوم ادعای تعارض استراتژی کلان جمهوری اسلامی در حوزه خود کفایی با بحث حفاظت از محیط زیست و جنگل‌ها است که جمهوری اسلامی برای این مسئله زمین‌های مستعد را زیر کشت برده است. در این راهبرد مظلومیت سازمان جنگل‌ها و سازمان محیط زیست برجسته می‌شود. وی رویکرد دیگر را ایجاد شکاف بین مردم و حکومت دانست و گفت:در این راهبرد این مسئله بیان می‌شود که اراده کافی در حکومت برای حل مسئله وجود ندارد و یک سری افراد آموزش ندیده با دست خالی در حال خاموش کردن آتش هستند اما حکومت خود را کنار کشیده و مردم تنها و دست خالی در حفط سرمایه‌های انسانی خود مانده‌اند.

مدیر اندیشکده سیاست مجمع تشخیص در ادامه تشریح رویکردهای رسانه‌های ضد انقلاب گفت: خط دیگر خبری، مقایسه ایران با کشورهای غربی بود یعنی اینکه ما به لحاظ تجهیزات عقب هستیم و ایران فاقد تجهیزات فنی قوی مانند هواپیماهای غول پیکر آب پاش برای مهار آتش است. رویکرد دیگر و راهبرد کلان رسانه‌های ضد انقلاب بجث بحران نمایی از وضع موجود است که ایران در حال سوختن است و نطام ناتوان از مهار آتش است و ممکن است بحران به وجود بیاد. این بحران سازی تِم اصلی این رسانه‌ها است که همین مسئله بحث آتش سوزی‌ها را مشکوک می‌کند.

خضری تشدید منازعات قومیتی و ایجاد جرقه تهدید امنیتی علیه امنیت ملی را از اهداف این فضا سازی‌ها دانست و بیان کرد: در جریان شناسی بحران های امنیتی جدید به این نکته توجه می‌شود که این نوع بحران‌ها نیاز به یک جرقه دارد تا شکل بگیرند. مسئله آتش سوزی‌ها را می‌توان از این زوایه تحلیل کرد که با از بین رفتن منابع ملی کشور و برانگیخته شده حساسیت افکار عمومی نسبت به این مسئله، بحران شروع شده و به مرور کل کشور را در برگیرد. بنابراین مسئولین باید توجه جدی به این مسئله داشته باشند. پیشنهاداتی برای مسئولان پژوهشگر مسائل ایران با بیان اینکه متاسفانه رویکرد مسئولان دولتی در این مسئله با دو آسیب همراه بود گفت: اول اینکه ورود دیرهنگام به این مسئله داشتند و مسئله دوم اینکه ما شاهد اختلاف، ناهماهنگی و فقدان رهبری واحد بودیم. سازمان جنگل‌ها، سازمان محیط زیست، وزارت دفاع، استانداری‌ها و سازمان مدیریت بحران نتوانستند زنحیره واحد شکل دهند و بتوانند مدیریت یکدست و بهنگامی برای مهار آتش سوزی‌ها اعمال کنند.

وی با بیان اینکه من دو پیشنهاد در این زمینه برای مسئولان دولتی ارائه می‌کنم، اظهار کرد: نکته اول بحث تامین فوری بودجه برای خرید تجهیزات اطفای حریق است که لازم است دولت، مجلس و سازمان و برنامه و بودجه در این زمینه اقدام فوری انجام دهند. مسئله دوم هم ورود قاطع قوه قضاییه و ضابطان امنیتی برای معرفی مجرمین است. بالاخره دادستان‌ها و نهادهای امنیتی و صداوسیما باید در این مسئله با هماهنگی و همکاری، مشخص کنند در صورت عمدی بودن این آتش سوزی‌ها چه کسانی دست داشتند. وی در پایان ابراز امیداوری کرد که سازمان مدیریت بحران با شناسایی مناطق بحرانی، نظارت‌های خود را در این مناطق چه از طریق عوامل انسانی و چه از طریق سیستم‌های ماهواره‌ای تشدید کند تا کمترین آسیب ممکن به سرمایه‌های طبیعی کشور وارد شود.