تنگی نفس در حمل نقل عمومی

نسیم آنلاین: سال 1400 درحالی برای شهر تهران به پایان رسید که این شهر تنها 2 روز هوای پاک را تجربه کرد. از 363 روز دیگر نیز 249 روز شرایط قابل قبول، 108 روز ناسالم برای گروه‌های حساس و 6 روز ناسالم برای همه طی شد.

بررسی اطلاعات منتشر شده از منابع آلاینده هوای شهر تهران نشان می‌دهد سهم منابع متحرک در آلودگی هوای تهران بیشتر از سایر منابع است. به عنوان مثال در نیمه دوم سال 99 منابع متحرک نظیر خودروهای شخصی و عمومی، موتورسیکلت، اتوبوس و کامیون حدود 60 درصد ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون را تولید کردند.

بر اساس اطلاعات سیاهه انتشار آلایندگی شهر تهران، سهم کامیون‌ها در تولید ذرات معلق حدود ۱۶ درصد و سهم خودروهای شخصی حدود ۱۴ درصد است همچنین موتورسیکلت‌ها و اتوبوس‌ها به ترتیب حدود ۱۰ و ۶ درصد در آلودگی هوای تهران طی شش ماهه دوم سال موثر هستند. همچنین تخمین زده می‌شود در تهران روزانه بیش از 20 میلیون سفر انجام شود که عمده این سفرها توسط خودروهای شخصی صورت می‌پذیرد.

سیاهه انتشار آلاینده‌های هوا، شامل مجموعه‌ای از داده‌ها است که انتشار آلایندگی تولیدی از منابع گوناگون را به تفکیک مکانی و زمانی بیان می‌کند. تاکنون سه سیاهه انتشار توسط شرکت کنترل کیفیت هوای تهران منتشر شده است. از اولین سیاهه حدود ۳۰ سال گذشته، دومی در سال ۹۴ و سومی در سال ۹۸ منتشر شده است.

هرچند از آخرین سیاهه انتشار آلاینده‌های هوای شهر تهران 3 سال می‌گذرد، اما همین اطلاعات نیز نشان می‌دهد مجموع سهم خودروهای شخصی و موتورسیکلت‌ها در آلودگی‌هوای شهر تهران بسیار پررنگ می‌باشد که می‌توان با توسعه حمل و نقل عمومی از آن کاست.

اما حمل و نقل عمومی در تهران با چالش‌های فراوانی روبروست.

طبق قوانین بالادستی، سهم حمل و نقل عمومی در جابجایی مسافر در شهر تهران باید به 75 درصد برسد اما این سهم با واقعیت موجود فاصله بسیاری دارد.

متاسفانه از میزان سهم حمل و نقل عمومی در جابجایی مسافر آمار دقیقی منتشر نشده است اما سال 98 مهرداد لاهوتی، رئیس وقت فراکسیون مدیریت شهری مجلس شورای اسلامی اعلام کرد در حال حاضر این سهم فراتر از 40 درصد نیست.

چرایی بی‌توجهی به حمل و نقل عمومی از سوی مسافران درون شهری به دلایل مختلفی ختم می‌شود. دسترسی پذیری، نظم در سفر و زمانبندی، کیفیت خدمات، نوسازی و هزینه از جمله مواردی است که شهروندان از حمل و نقل عمومی انتظار دارند که بسیاری از آنها نقص‌های بسیاری در سیستم حمل و نقل عمومی شهر تهران دارا هستند.

به عنوان مثال در شبکه مترو تهران که با تمام خطوط اقماری باید به 450 کیلومتر و 255 ایستگاه برسد ولی تا خرداد 1401 طول خطوط بهره‌برداری شده تنها به 253 کیلومتر و تعداد ایستگاه‌ها به 145 رسیده است.

عدم وجود تعداد مناسب اتوبوس در بخش حمل و نقل عمومی نیز یکی دیگر از مشکلات اساسی این بخش است. چمران، رئیس شورای شهر تهران، شهریور امسال گفت بر اساس طرح جامع ترافیک تهران پیش‌بینی شده تا پایان سال 1404 بیش از 9 هزار اتوبوس در تهران فعالیت کند اما این تعداد اکنون بسیار کم است.

طبق آمار منتشر شده در سال 1400 از تعداد 5306 دستگاه اتوبوس موجود، فقط 2165 دستگاه در خطوط مختلف پایتخت فعال هستند.

هرچند در دروه جدید مدیریت شهر تهران، تلاش‌های بسیاری برای تعمیرات و اضافه شدن اتوبوس‌های جدید انجام شده است، اما فاصله چند هزار دستگاه فعال با نیاز واقعی شهر تهران بسیار بیشتر از حال حاضر است.

در بودجه 1401 شهر تهران نیز حدود 38.6 درصد کل بودجه به توسعه و نگهداشت حمل و نقل عمومی اختصاص یافته است که معادل رقمی معادل 23 هزار میلیارد تومان می‌شود. اما با توجه به قیمت حدود 4 میلیارد تومانی برای خرید هر اتوبوس جدید و هزینه هزار و دویست میلیاردی برای خرید یک کیلومتر واگن مترو جدید نشان می‌دهد رقم بودجه کفاف لازم جهت توسعه مطلوب را نخواهد داد.

همانطور که آلودگی هوا یک مساله فراتر از مدیریت شهر تهران است، به نظر می‌رسد حل مشکل حمل و نقل عمومی در شهر تهران نیز فراتر از مدیریت شهری است و باید برای حل آن تمام دستگاه‌ها وارد عمل شده تا تنفس آن به شماره نیوفتد.