میزان مخاطبان اخبار تلویزیون‌های دنیا
مقایسه‌ی میزان مخاطبان اخبار تلویزیون‌های ملی کشورهای مختلف می‌تواند اطلاعات جالب توجهی به ما عرضه دارد. هرچند باید از نتیجه‌گیری عجولانه در این مورد پرهیز کرد.
میزان مخاطبان اخبار تلویزیون در کشورهای مختلف متفاوت است. این میزان می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی متغیر باشد و از کشوری به کشور دیگر و از زمانی به زمان دیگر تغییر کند. اما در کشورهایی که تلویزیون در مالکیت نظام حاکم بر آن‌هاست، میزان مخاطبان اخبار و همچنین میزان اعتماد مردم به آن معنا دارد. زیرا یکی از راه‌های مهم ارتباطی دولت و مردم در این نظام‌ها همین تلویزیون و خصوصا اخبار است.
در کشور ما نیز سازمان صداوسیما تنها رادیوتلویزیون مجاز به فعالیت در پهنه‌ی ایران است و میزان مخاطبان اخبار در آن تحت تاثیر عوامل مختلف متغیر بوده است. نگاهی به میزان مخاطبان اخبار تلویزیون در ایران نشان می‌دهد درصد این مخاطبان در سال‌های اخیر کاهش یافته است. اما به گفته‌ی برخی کارشناسان، این کاهش تحت تاثیر گسترش فضای مجازی و روندی جهانی است و مختص تلویزیون ایران نیست. برخی دیگر نیز عواملی چون نظام نابرابر رسانه‌ای، فشارهای سیاسی و... را در کاهش مخاطبان اخبار تلویزیون و اعتماد آنها تاثیرگذار می‌دانند.
اما اوضاع مخاطبان تلویزیون در دیگر کشورها چگونه است؟ آمارها نشان می‌دهد کشورهای بسیاری وجود دارند که میزان مخاطبان اخبار تلویزیون ملی آنها حتی از کشور ما نیز کمتر است. در برخی کشورها نیز میزان مخاطب اخبار تلویزیون رسمی قابل قبول است. در این مورد البته نوع تلویزیون‌های ملی کشورها اهمیت دارد. در بسیاری از کشورها رادیوتلویزیون به شکل «خدمت عمومی» (Public Service) اداره می‌شود و خانواده‌هایی که دارای دستگاه تلویزیون باشند به شکل سالانه هزینه‌هایی را برای اداره‌ی رادیوتلویزیون می‌پردازند.
نکته‌ی دیگر اینکه در بسیاری از کشورها نظام رادیوتلویزیون به شکل انحصاری نیست و علاوه بر حاکمیت، بخش خصوصی نیز در رقابت رسانه‌ای حضور دارد؛ علاوه بر این مخاطبانی که از طریق اینترنت به محتوای تلویزیونی دست می‌یابند باید به شکل جداگانه بررسی شود. بر اساس این دو دلیل، مقایسه‌ی کشورها در حوزه فعالیت و مخاطبان رادیوتلویزیون می‌تواند گمراه‌کننده باشد. اما اطلاع از مخاطبان اخبار تلویزیونی در دیگر کشورها در صورتی که درست به کار گرفته شود می‌تواند مفید باشد.
در این مورد آمارهای مختلفی ارائه شده است. موسسه رویترز با همکاری دانشگاه آکسفورد در سال 2019 (1398 شمسی) در این مورد پژوهشی صورت داده و منتشر کرده است. در این پژوهش، رادیوتلویزیون خدمت عمومی چند کشور اروپایی از نظر تعداد مخاطبان اخبار بررسی و مقایسه شده‌اند. همچنین در این آمار مخاطبان از این نظر که از طریق اینترنت یا از راه دستگاه تلویزیون به محتوای خبری رادیوتلویزیون دسترسی پیدا کرده‌اند و همچنین از نظر سنی تفکیک شده‌اند.
انگلیس و فنلاند
این دو کشور از نظر تعداد مخاطبان اخبار در صدر تلویزیون‌های خدمت عمومی اروپا هستند. بر اساس این آمار، 68 درصد مردم انگلیس، در یک هفته‌ای که پشت سر گذاشتند از طریق دستگاه گیرنده تلویزیونی مخاطب اخبار رادیوتلویزیون خدمت عمومی کشور یعنی BBC بوده‌اند. این میزان در میان افراد زیر 25 سال 48 درصد بوده است که نشان‌دهنده‌ی تفاوت قابل توجه میان نسل‌های مختلف از نظر منبع کسب اخبار است.
همچنین 50 درصد مردم نیز از طریق اینترنت به این محتوا دست پیدا کرده و این میزان در میان افراد زیر 25 سال، 56 درصد بوده است. قابل توجه است که در میان چند کشور اروپایی، بی‌بی‌سی تنها تلویزیونی است که تماشای آنلاین(اینترنتی) آن در میان جوانان این کشور بیش از تماشای آن از طریق دستگاه گیرنده‌ی تلویزیونی است.
این میزان درمورد اخبار تلویزیون عمومی کشور فنلاند (Yle) نیز 68 درصد(مخاطبان گیرنده‌ی تلویزیون) است با این تفاوت که در این کشور 44 درصد جوانان زیر 25 سال مخاطب اخبار منتشر شده از طریق دستگاه تلویزیون بوده‌اند.
فرانسه و ایتالیا
در کشور فرانسه 44 درصد مردم در هفته‌ای که پشت سر گذاشته‌اند از طریق دستگاه تلویزیون مخاطب اخبار تلویزیون عمومی این کشور بوده‌اند. در عوض در این کشور در مقطع زمانی ذکرشده 46 درصد مردم اخبار خود را از طریق «فیسبوک» و 24 درصد از طریق «یوتیوب» بدست آورده‌اند.
در ایتالیا اما 62 درصد مردم از طریق دستگاه گیرنده تلویزیونی مخاطب اخبار تلویزیون خدمت عمومی این کشور (RAI) بوده‌اند. در حالی که 54 درصد مردم از طریق «فیسبوک» به اخبار دسترسی پیدا کرده‌اند.
اسپانیا و آلمان
در کشور اسپانیا 42 درصد مردم اظهار کرده‌اند که به وسیله دستگاه تلویزیون مخاطب اخبار تلویزیون عمومی این کشور(RTVE) بوده‌اند. این میزان از نظر دسترسی به اخبار تلویزیونی از طریق اینترنت تنها 10 درصد بوده است. در آلمان اما داستان متفاوت است. 66 درصد مردم این کشور مخاطب اخبار تلویزیون عمومی آن بوده‌اند. شاید این تفاوت، متاثر از فضای رقابتی میان رادیوتلویزیون‌های عمومی آلمان است که شامل «ARD»، «ZDF» و «Dradio» می‌شود.
رقابت تلویزیون‌های خصوصی و خدمت عمومی
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره شد در بسیاری از کشورها رادیوتلویزیون در انحصار دولت نیست و بخش خصوصی نیز در این حوزه فعالیت می‌کند و از قضا در برخی کشورها گوی سبقت را از رسانه‌های دولتی و عمومی ربوده است.
آمارهای منتشر شده در گزارش موسسه رویترز نشان می‌دهد در کشور اسپانیا، رادیوتلویزیون خصوصی این کشور یعنی «Antena3» با 56 درصد مخاطب بیشترین تعداد مخاطبان اخبار را به خود اختصاص داده است. دیگر تلویزیون خصوصی این کشور یعنی «laSexta» نیز با 40 درصد بیننده، با فاصله کمی از تلویزیون عمومی این کشور قرار دارد. این امر تایید کننده این قضیه نیز است که بخشی از کاهش مخاطب رادیوتلویزیون عمومی در جهان مربوط به فضای رقابت رسانه‌ای است که در میان تلویزیون‌های این کشورها وجود دارد.
در کشور یونان نیز رادیوتلویزیون خصوصی این کشور با 50 درصد بیننده‌ی اخبار، نسبت تلویزیون عمومی این کشور با مخاطب 33 درصد برتری قابل توجهی دارد. آمار مخاطبان اخبار چند کشور اروپایی دیگر نیز در نمودار منتشر شده زیر قابل مشاهده است.(ستون آبی کمرنگ مخاطب تلویزیون‌های عمومی و آبی پررنگ خصوصی)
مجموع مخاطبان چقدر است؟
باید دانست که این آمار به تفکیک استفاده‌کنندگان از دستگاه گیرنده‌ی تلویزیونی و اینترنت تنظیم شده است. اگر بخواهیم مجموع مخاطبان این تلویزیون‌ها را چه از طریق دستگاه گیرنده و چه اینترنت بررسی کنیم ارقام متفاوت یا بالاتر خواهند بود. برای مثال در انگلیس 78 درصد مردم مخاطب اخبار تلویزیون عمومی این کشور (چه از طریق اینترنت و چه از طریق دستگاه گیرنده تلویزیونی) هستند. این آمار درمورد فنلاند 73، آلمان 69، ایتالیا 64، جمهوری چک 65، فرانسه 48، اسپانیا 44 و یونان 37 درصد است. نمودار زیر این ارقام را نشان می‌دهد.(ستون‌های نارنجی نشان دهنده‌ی مجموع مخاطبان است)
میزان مخاطبان اخبار تلویزیون‌های عمومی متاثر از عوامل مختلفی است. تحت تاثیر این عوامل، مخاطبان تلویزیون عمومی در برخی کشورهای اروپایی نسبت به ایران(اگر صداوسیما را رسانه عمومی به حساب بیاوریم نه حاکمیتی) کمتر و در برخی بیشتر است. طبیعتا بدون بررسی مجموع این عوامل نمی‌توان به قضاوت درستی درمورد عملکرد این سازمان‌ها در سراسر جهان پرداخت. اما بررسی این آمار می‌تواند مقدمه‌ای برای انجام مطالعات عمیق‌تر و همچنین ایجاد درکی کلی نسبت به فضای رادیوتلویزیون‌های دنیا باشد.
