کارگران بی‌تشکل آخر صف واکسیناسیون
اقشار مختلف جامعه در مقابل پاندمی کرونا تجربه‌های متفاوتی دارند. در امکانات پیشگیری، آمار ابتلا و حتی واکسیناسیون علیه کرونا شاهد تفاوت‌های معناداری بین گروه‌ها و اقشار مختلف هستیم. «جامعه کارگری» در چه وضعیتی است
نسیم‌آنلاین؛ پویا جادی: با گذشت چند ماه از آغاز روند واکسیناسیون بر علیه ویروس کرونا در کشور به علت ضعف نظام بهداشتی کشور در واردات واکسن خارجی و مشکلاتی که در حوزه تولید واکسن بومی به وجود آمد روند واکسیناسیون عمومی تا به امروز نتوانسته ایمنی مورد نظر را در جامعه ایجاد کند و شوربختانه شاهد اوج‌گیری و رکوردشکنی دوباره آمار تلفات در روزهای گذشته بودیم.
در حال حاضر و پس از بالا رفتن آمار تلفات روزانه در موج اخیر که حاصل شیوع سویه دلتا در کشور اهمیت واکسیناسیون عمومی مورد توجه قرار گرفته است و با بالا رفتن آمار واردات واکسن کرونا روند واکسیناسیون در کشور سرعت بیشتری گرفته و گروه‌های پرخطر و افراد مسن تا حد زیادی واکسینه شده‌اند اما تا واکسیناسیون همگان فاصله بسیار است.
پس از اتمام واکسیناسیون پزشکان و پرستاران، گروه‌های پرخطر و افراد مسن، نوبت به اولویت‌بندی‌های ستاد مقابله با کرونا می‌رسد که در آن مشاغل پرخطر در کنار واکسیناسیون رده‌های سنی خارج از نوبت واکسینه می‌شوند. بر اساس اولویت‌بندی ستاد ملی مقابله با کرونا تا به اینجا بسیاری از اصناف و مشاغل که بیشتر در معرض خطر هستند مانند کارکنان بانک‌ها، معلمین، افرادی که در مراکز تربیتی و زندان‌ها به سر می‌برند و... در اولویت تزریق واکسن قرار گرفته‌اند که ظاهرا تصمیم درست و به جایی برای بازگشایی و از سرگیری بسیاری از مشاغل است و همچنین می‌تواند به قطع زنجیره انتقال ویروس به خصوص در مکان‌هایی که پرخطر تشخیص داده شده‌اند کمک کند اما در این میان نام اصناف و مشاغلی به چشم می‌خورد که به نظر نمی‌رسد آنچنان هم در اولویت باشند! برای مثال در اواخر مرداد ماه سال جاری خبر از آغاز تزریق واکسن وکلای دادگستری استان تهران آمد و قبل از آن نیز خبرنگاران مشمول دریافت واکسن پیش از سایرین شده بودند که این تصمیمات انتقاداتی را دربرداشت. این در حالی بود که بسیاری از کارگران خط تولید شرکت‌ها، پالایشگاه‌ها، معادن و تولیدی‌های کوچک و بزرگ که مجبور به ادامه کار در این شرایط پاندمی هستند و توان بالایی برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی را نیز ندارند در اولویت‌بندی‌های گروهی و صنفی ستاد ملی مبارزه با کرونا فراموش شده‌اند. در اولویت قرار گرفتن اقشاری مانند خبرنگاران، وکلای دادگستری، قضات و هنرمندان نسبت به کارگران شرکت‌ها، خط تولیدها و حتی کارگران تولیدی‌های کوچک یا کارگران زیرزمینی و معدن‌ها با چه دلیل و منطقی بوده است؟
سوال اینجاست که آیا تمام اصناف بهره‌مند و در ابتدای صف واکسیناسیون نسبت به کارگران صنایع کوچک و بزرگ، خدماتی ساختمانی و اماکن عمومی اولویت دارند یا فشار و اعمال نفوذ و قدرت صنفی این گروه‌های شغلی ثروتمند و با نفوذ باعث قرار گرفتن در اولویت واکسیناسیون نسبت به کارگران شده است؟
کارگران بخش‌های نامبرده که در کشور ما بزرگترین گروه شغلی را از نظر جمعیتی دارا هستند و اکثریت جامعه را تشکیل می‌دهند اکثرا فاقد تشکیلات صنفی مستقل و قدرتمند برای مطالبه‌گری و چانه‌زنی و لابی کردن با دولت به جهت احقاق حقوق خود هستند. بر خلاف وکلا، پزشکان، دانشگاهیان، صاحبان صنایع و معادن و بسیاری دیگر از مشاغل که به نسبت از نظر اقتصادی وضعیت بهتری دارند و در نتیجه این روند شاهد حذف قشر کارگران در برنامه واکسیناسیون ستاد مقابله با کرونا هستیم.
از طرفی بسیاری از مشاغل غیرضروری بر اثر کرونا تعطیل شده و بسیاری از کارگران رستوران‌ها، تالارها و بخش‌های مربوط به گردشگری شغل خود را از دست داده و در صف اول آسیب‌های ویروس کرونا قرار گرفته‌اند. طبق گزارشات متعدد به دست آمده در دوران پاندمی ثروتمندان جهان در حالی ثروتمندتر شده‌اند که بسیاری از اقشار و طبقات پایینی به ویژه کارگران بخش‌های صنعت، خدمات و واحدهای تولیدی کوچک تحت تاثیر کرونا شغل خود را از دست داده‌اند و اگر بنا بر حمایت دولت از بازگشایی مشاغل و بازگشت به شرایط عادی باشد بایستی اقشار ضعیف و کم برخوردار را در اولویت قرار داد.
بر اساس آمار وزارت بهداشت تا تاریخ 14 شهریور در مجموع بیش از 29 میلیون و 152 هزار دوز تزریق واکسن تزریق شده است و با توجه به 2 دوزی یا در برخی موارد 3 دوزی بودن واکسن‌ها و نیاز به بیش از 100 میلیون دوز تزریق برای ایجاد ایمنی می‌توان گفت که در شرایط نامناسبی قرار داریم و با توجه به کمبود واکسن و محدودیت واردات باید بهترین تصمیم‌گیری را برای ایجاد ایمنی بیشتر اتخاذ کرد اما آیا قرار دادن اصنافی مانند خبرنگاران یا اساتید دانشگاه و خانواده‌هایشان و کارکنان دانشگاه تصمیم صحیحی است یا صرفاً تصمیماتی تحت تاثیر فشار صنفی این گروه‌ها بوده است.
واکسیناسیون صنفی
اولین بار خبر درخواست واکسیناسیون خارج از نوبت هنرمندان بود که واکنش‌های مختلفی را برانگیخت و نسبت به اولویت قرار گرفتن یک صنف و گروه شغلی نسبت به سایر مردم انتقاداتی مطرح شد. واکسیناسیون یک گروه خارج از نوبت با چه دلیل و منطقی قابل توجیه است؟
قطعا قرار گرفتن در معرض خطر بیشتر ابتلا می‌تواند دلیل خوبی برای این اقدام باشد همانطورکه در موارد متعددی مانند اولویت گرفتن کادر درمان یا رانندگان سیستم حمل و نقل عمومی یا کارکنان پمپ بنزین‌ها و ... اقدام مناسبی بود. اما در این میان کارگران و به خصوص اقشار ضعیف جامعه کارگری فراموش شده‌اند و به جز موارد اندکی مانند واکسینه کردن کارگران شرکت‌های دارویی دیگر خبری از برنامه‌ریزی جدی برای واکسیناسیون کارگران نیست. حتی در میان اندک اخبار واکسینه شدن کارگران نیز می‌توان تبعیض را مشاهده کرد و برای مثال شرکت‌های خودروسازی که قطعا توان بیشتری در رعایت پروتکل‌های بهداشتی و تست‌گیری منظم از کارگران خود را دارند نسبت به کارگران واحدهای کوچک تولیدی و حتی کارگران بخش معدن و صنایع آلاینده پالایشگاهی و نفتی در اولویت قرار گرفته‌اند!
همانگونه که توضیح داده شد این اولویت‌بندی‌های شغلی و صنفی حتی میان کارگران نیز باید توجیه‌پذیر باشد و روند شیوع ویروس را قطع کند و یا حداقل آمار تلفات را کاهش دهد اما با اولویت قرار دادن واکسیناسیون اصنافی که نسبت به بسیاری از کارگران در معرض خطر کمتری هستند و آن هم صرفا به دلیل نفوذ و قدرت صنفی، اقتصادی و رسانه‌ای این مشاغل باعث ترویج احساس تبعیض و نابرابری بیشتر در میان قشر آسیب‌پذیر کارگری می‌شود و ممکن است تبعات بسیاری داشته باشد.
کارگران بدون تشکل، کارگران بدون واکسن
اعتقاد برخی این است که محقق نشدن خواسته‌های قشر کارگر به دلیل منسجم نبودن تشکیلات کارگران و فقدان تشکل‌های کارگری مستقل و قدرتمند در میان جامعه کارگری است و بدون تشکیلات صنفی مستقل و قدرتمند حقوق کارگران محکوم به پایمال شدن است. فراموش شدن کارگران در امر واکسیناسیون نیز به دلیل نبود قدرت صنفی برای بالا رفتن توان چانه‌زنی در مقابل دولت و نهادهای حاکمیتی است که حاصل ضعف تشکیلاتی صنفی کارگران است. در این شرایط تنها متولی امر واکسیناسیون کارگران وزارت کار است که مسئولیت امور بهداشتی و واکسیناسیون کارگران را بر عهده دارد.
در سفر اخیر دکتر عبدالملکی (وزیر کار دولت سیزدهم) به شهرک صنعتی شکوهیه قم وزیر کار به واکسیناسیون گسترده کارگران که در دستور کار قرار گرفته اشاره کرد و همچنین عنوان داشت که در امر واکسیناسیون کارگران عقب‌ماندگی وجود دارد و باید در این امر جبران صورت بگیرد و اقدامات صورت گرفته را کافی ندانست. وی به ایده مرکز واکسیناسیون مخصوص کارگران که در شهرک صنعتی قم ایجاد شده اشاره کرد و آن را الگوی خوبی برای واکسیناسیون کارگران شهرک‌های صنعتی دانست. در ادامه باید منتظر ماند و دید که آیا طبق وعده وزارت کار روند واکسیناسیون گسترده کارگران شتاب خواهد گرفت یا خیر.
