حواشی یک انتخابات شهری
انتخابات شورایاری با همه حواشی‌اش، جمعه‌شب به‌پایان رسید؛ اما حالا بسیاری معتقدند برگزاری این انتخابات نه‌تنها قبل از برگزاری، بلکه در زمان رای‌گیری نیز گرفتار تخلفات گوناگونی شده است.
روز گذشته، رییس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران ضمن انتقاد از عملکرد برگزارکنندگان پنجمین دوره از انتخابات شورایاری تهران و تذکر به شهردار تهران درباره رعایت‌نشدن بندهایی از آیین‌نامه اجرایی انتخابات، اعلام کرد: روند ارائه اطلاعات و نحوه اطلاع‌رسانی نتایج انتخابات آن‌گونه که در آیین‌نامه آمده بود، انجام نشد. به‌اعتقاد خانم الهام فخاری، طبق آیین‌نامه اجرایی انتخابات مصوب شورای اسلامی شهر تهران، هیأت‌اجرایی موظف بوده نتایج به‌دست‌آمده را به‌منظور تأیید و اعلام عمومی به هیأت مرکزی نظارت ارائه کند و درضمن، این هیأت هیچ وظیفه‌ای در اطلاع‌رسانی نتایج ندارد. او تصریح کرده بود هیأت‌اجرایی موظف است در فرایند اجرایی پیش از برگزاری انتخابات و پس از آن، شرایط پایش اطلاعات در همه سطوح را برای هیأت مرکزی نظارت فراهم سازد.
فخاری با اشاره به ضرورت رعایت شأن نظارتی و مفاد آیین‌نامه گفته بود: با وجود فراهم‌کردن زیرساخت‌های پایش به‌وسیله دست‌اندرکاران شورای شهر، متأسفانه عملکرد هیأت‌اجرایی در وظیفه تسهیلگری لازم، کاستی‌هایی داشته و در برخی محورها، اطلاعات فرایند در زمان مدنظر دراختیار گذاشته نشده است. در پاسخ به این انتقادات، آقای محسن هاشمی، رییس شورای اسلامی شهر تهران، اعلام کرد نتایجی که از شورایاری‌ها روی سامانه قرار گرفته شده، نتایج اولیه است و به‌زودی و بعد از بررسی شکایت‌ها، فهرست قطعی را ستاد نظارت رسما اعلام می‌کند.
رأی بدون احراز هویت موضوع تخلفات در انتخابات اخیر شورایاری به این مورد ختم نمی‌شد. بسیاری از شهروندان تخلفات کوچک و بزرگی را روز جمعه گزارش می‌کردند که هریک از آن‌ها می‌توانست سرنوشت رأی نامزدهای شورایاری را تغییر دهد. آمدن اتوبوسی رأی‌دهندگان و ناهار و شام دادن برخی نامزدها یک روی سکه بود و تعبیه نامناسب صندوق‌های رأی روی دیگر سکه؛ تخلفاتی که دبیر ستاد چهارمین دوره انتخابات شورایاری‌ها هم به برخی از این تخلفات اشاره می‌کند. آقای مرتضی طلایی می‌گوید: متأسفانه انتخابات پنجم شورایاری به‌نحوی برگزار شد که شائبه‌های فراوانی هم درباره نحوه انتخابات الکترونیکی و هم بسترهای تخلف برای تخلفات افراد مختلف را به‌وجود آوردند. وقتی شهرداری با عنوان شناسایی معتمدین محله، مشخصات و کدملی افراد را جمع‌آوری می‌کند و در روز رأی‌گیری هم بدون احراز هویت فرد حضوریافته در پای صندوق، صرفا با اعلام کدملی کارت رأی‌گیری را برایش صادر و آن کدملی را در سیستم رأی‌گیری وارد می‌کنند، طبیعی است که در این شرایط نمی‌توانیم انتظار انتخابات سالم را داشته باشیم. او تأکید می‌کند: این‌ها تخلفات سیستماتیک و سازمان یافته‌ای است که برگزارکنندگان انتخابات مرتکب شدند؛ بنابراین، نبود هیأت‌نظارت چندان مفهومی ندارد؛ زیرا چیزی به‌نام نظارت وجود ندارد.
طلایی به تخلفات افراد شرکت‌کننده نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: اتوبوسی آوردن افراد برای رأی جمع‌کردن و غذادادن بخشی از این تخلفات است. بخش دیگر تخلفات هم مربوط به احزاب می‌شود. به‌طور مثال، برخی به مردم گفته‌اند رأی خود را باید به فلان تشکل سیاسی ارائه دهید؛ یعنی با کارکرد سیاسی به انتخابات نگاه شده است. این‌ها برخی از تخلفاتی است که در محله‌ها شده و نارضایتی عده‌ای از مردم و نامزدها را به‌همراه داشته است.
دبیر ستاد چهارمین دوره انتخابات شورایاری‌ها در بخش دیگری از اظهاراتش درباره مشاهدات خود توضیح می‌دهد: من به محله دروس و قبا رفتم و از نزدیک روند اجرایی برخی مراکز رأی‌گیری را دیدم. متأسفانه بسیاری از شعب اخذ رأی امسال در مدارس بود و برای ساکنان محله‌هایی که مأمن و مرکز اجتماعشان مساجد است، سوال بود که چرا صندوق‌های رأی را در مساجد نگذاشته‌اند. افزون‌براین، دست‌اندرکاران برگزاری انتخابات عناصر شهرداری بودند که به‌نحوی ذی‌نفع محسوب می‌شوند. ذی‌نفع نمی‌تواند مجری انتخابات باشد.
در دوره قبل تمام نیروهای مجری انتخابات مردمی بودند و سازوکار نظارت هم مردمی بود؛ اما در این دوره، اقداماتی انجام شد که کام مردم محلات را تلخ کرد. با‌این‌حال، به‌نظر نمی‌رسد راهکاری برای شکایات مردمی در نظر گرفته شده باشد. آن‌طور‌که مرتضی طلایی می‌گوید، چیزی به‌عنوان ساختار مشخص انتخاباتی وجود ندارد که کسی بتواند براساس آن شکایات و مطالبات خود را پیگیری کند. همچنین، نمی‌توان شکایت را به جایی برد که خودش با راهکارهای اشتباه زمینه تخلفات را فراهم کرده است.
انتخابات با برنامه عضو سابق شورای شهر تهران باصراحت اعلام می‌کند آنچه در انتخابات پنجم شورایاری تهران انجام شد، برنامه‌ای حساب‌شده بود که در گام اول، نیروهای قدیمی شورایاری را خسته و از آن‌ها از خدمت‌رسانی در عرصه شورایاری منصرف کنند. طلایی گام دوم را رسیدن به اهداف سیاسی می‌داند و می‌افزاید: در گام دوم، قصد داشتند انتخاباتی هدفمند در راستای اهداف خودشان برگزار کنند که در مرحله ثبت‌نام امکان‌پذیر نبود؛ به‌همین‌دلیل، کارکنان شهرداری و خانواده‌هایشان را به ثبت‌نام و شرکت در انتخابات ملزم کردند.
به‌اعتقاد طلایی، سومین گام برگزاری خودِ انتخابات بود که متأسفانه در اقدامی سیاسی و با عنوان برگزاری انتخابات الکترونیکی تلاش کردند به مردم این‌گونه القا شود که شورای نگهبان نمی‌خواهد انتخابات الکترونیکی شفاف برگزار کند. شورای نگهبان همیشه نگرانی این را داشته که در انتخابات الکترونیکی امکان وجود تخلف بیشتر و در برگزاری چنین انتخاباتی احتیاط کرده است. به‌نظر می‌رسد اصرار متولیان برگزاری انتخابات شورایاری اخیر این بوده که برگزاری الکترونیک انتخابات را به رخ شورای نگهبان بکشند و مستمسکی داشته باشند تا شورای نگهبان را در فشار بگذارند تا انتخابات بعدی کشور را الکترونیکی برگزار کند. او تصریح می‌کند: مسلم است وقتی سازوکارهای انتخابات الکترونیکی فراهم نیست و تجربه‌اش را هم نداریم، به‌راحتی برگزار کنیم. حالا با این اجرای ناقص انتخابات الکترونیکی، موضوع برگزاری انتخابات بزرگ‌تر به این شیوه لوث شد و این شائبه را در اذهان مردم به‌وجود آورد که زمینه‌های تخلف در انتخابات الکترونیکی زیاد است و به‌نوعی بی‌اعتمادی اجتماعی ایجاد کرد. این درحالی است که می‌توانستند در یک محله و منطقه این شیوه را اجرا کنند تا مرحله‌به‌مرحله مزایا و معایب آن شناسایی و معایب احتمالی اصلاح شود. دبیر ستاد چهارمین دوره انتخابات شورایاری‌ها تأکید می‌کند: باید منتظر نتیجه انتخابات باشیم تا ببینیم مسوولان شهری چقدر توانسته‌اند در این دوره انتخابات شورایاری به خواسته‌های خود دست یابند.
روزنامه صبح نو
