آیا صعود چین می‌تواند موازنه‌ای در برابر امریکا در خاورمیانه ایجاد کند؟

نسیم‌آنلاین: به گزارش المیادین، لیلا نقولا، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه لبنان در یادداشتی تحلیلی نوشت: چین هفته گذشته با دو رویداد بزرگ – اجلاس شانگهای در تیانجین و سخنرانی شی جین‌پینگ در مراسم پیروزی بر ژاپن – پیام‌های مهمی به جامعه جهانی، به‌ویژه ایالات متحده، ارسال کرد.

او در این یادداشت تأکید می‌کند که بسیاری از کشورهای جنوب جهانی و خاورمیانه امیدوارند صعود چین بتواند در برابر سیاست‌های یک‌جانبه امریکا تعادل ایجاد کند؛ به‌ویژه در شرایطی که واشنگتن از «اسرائیل» در جنگ غزه حمایت بی‌سابقه‌ای نشان داده است.

نگاه امنیتی چین به جهان

چین پس از ۱۹۴۹ سیاست خارجی خود را بر اساس «چهار دایره امنیتی» تعریف کرده است:

• دایره اول شامل سرزمین اصلی چین، تایوان، تبت و شین‌جیانگ.

• دایره دوم کشورهای همسایه و محیط پیرامونی.

• دایره سوم نظام‌های منطقه‌ای همجوار.

• دایره چهارم جهان خارج از پیرامون چین.

بر اساس این تقسیم‌بندی، خاورمیانه در دایره چهارم قرار دارد و برای چین بیشتر جنبه اقتصادی و دیپلماتیک دارد تا نظامی یا امنیتی.

روابط چین و خاورمیانه

روابط تجاری و فرهنگی چین با منطقه سابقه‌ای بیش از دو هزار سال دارد. با آغاز قرن بیست‌ویکم و معرفی طرح «کمربند و جاده»، خاورمیانه به یک منطقه استراتژیک برای پکن تبدیل شد. حدود نیمی از نفت وارداتی چین تا پیش از جنگ اوکراین از این منطقه تأمین می‌شد.

چشم‌انداز آینده

به گفته نقولا، سیاست چین در خاورمیانه عملگرایانه و وابسته به سنجش منافع است. سه عامل سیاست داخلی، قدرت نظامی و رشد اقتصادی، جهت‌گیری‌های پکن را تعیین می‌کنند. علاوه بر این، استراتژی چین در خاورمیانه تابع اولویت‌های امنیتی‌اش در شرق آسیاست و به‌طور مستقل تعریف نمی‌شود.

بر این اساس، چین ترجیح می‌دهد ایالات متحده همچنان در خاورمیانه و اروپا درگیر بماند تا از تمرکز کامل واشنگتن بر مهار پکن در شرق آسیا جلوگیری شود. بنابراین دست‌کم در آینده نزدیک، چین جایگزین امریکا در خاورمیانه نخواهد شد و نقش آن بیشتر اقتصادی باقی می‌ماند تا امنیتی یا نظامی.