درس‌هایی از شیوه حکمرانی در ایران:
اصلاح بودجه معطل افتتاح پیاده‌رو
موقعیت دولت به گونه‌ای است که رئیس سازمان برنامه و بودجه برای حفظ ظاهر هم که شده سفر استانی‌ش را لغو نمی‌کند. جالب اینجاست که در سفر به کردستان پیاده‌راه فردوسی سنندج را افتتاح می‌کند و در مراسم پلاک‌کوبی سنندج به عنوان شهر خلاق موسیقی در شبکه جهانی شهرهای خلاق یونسکو شرکت می‌کند.
نسیم‌آنلاین؛ علیرضا مهری: هنوز رسیدگی به لایحه بودجه 1400 دولت توسط مجلس شورای اسلامی به پایان نرسیده است اما با بررسی مسیری که مجلس تا به امروز طی کرده می‌توان درس‌های مهمی از شیوه حکمرانی در کشور گرفت.
اول. برعکس آنچه روسای جمهور در دوره‌های مختلف مورد تاکید قرار می‌دهند، حرف اول و آخر در مدیریت کشور را دولت می‌زند. قانون بودجه به درست یا غلط به مهم‌ترین سند مدیریت کلان کشور تبدیل شده است. سندی که قرار بود حساب و کتاب دولت برای یکسال در آن پیش‌بینی و برنامه‌ریزی بشود، اما امروز تبدیل به بستر اصلی تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری در کشور شده است. از قضا برطبق قانون این لایحه توسط دولت تنظیم می‌شود و مجلس اجازه‌ی دست بردن در شاکله‌ی اصلی این قانون را ندارد. محور اصلی چالش امروز مجلس یازدهم برای اعمال اصلاحات ساختاری بودجه بر لایحه تقدیمی دولت، همین نکته است. چالشی که در دوران رئیس جمهور سابق، محمود احمدی‌نژاد هم بروز پیدا کرده بود. اگر دولت نخواهد مجلس نمی تواند اصلاح جدی در لایحه دولت انجام بدهد.
دوم. سازمان برنامه و بودجه ابزار موثری برای مدیریت و اعمال نظر در همه‌ی ارکان حکومت است. اگر سازمان برنامه و بودجه بخواهد می‌تواند بودجه‌ی یک دستگاه دولتی یا غیردولتی را نپردازد. قانونی یا غیرقانونی بودن این اختیار سازمان برنامه قابل بحث است اما چه قانونی و چه غیرقانونی سازمان برنامه این اعمال نظر را داشته است. ابزاری کاملا موثر برای کنترل دستگاه‌ها که به واسطه‌ی بودجه‌ریزی سالانه، هر سال به روز می‌شود. عدم تخصیص بودجه‌ی دستگاه، کاهش اعتبار دستگاه در ایام بررسی بودجه، و تخصیص غیرمنظم و گروکشی برای پیشبرد خواسته‌های دولت از جمله امکان‌هایی است که سازمان برنامه می‌تواند از آن استفاده کند. این یعنی دستگاه‌ها باید حرف سازمانی که مدیریت مالی‌شان را برعهده دارد گوش کنند وگرنه با چالش جدی مالی مواجه خواهند شد.
سوم. حضور نمایندگان از مناطق مختلف کشور در مجلس شورای اسلامی، نسبت مجلس با سازمان برنامه را پیچیده‌تر می‌کند. اعتبار نمایندگان به میزان نفوذشان در پایتخت و حجم اعتباری که می‌توانند برای حوزه‌ی انتخابیه تامین کنند پیوند خورده است. از سمت تصمیم‌گیری درخصوص بخشی از منابع که در اختیار دولت و سازمان برنامه قرار دارد، برعهده‌ی دولت و رئیس سازمان برنامه است. این یعنی پیچ قوی و ضعیف شدن نمایندگان در دست سازمان برنامه است. همین باعث شکل‌گیری روابطی بین نمایندگان با رئیس و نیروهای سازمان برنامه و بودجه می‌شود. نماینده با پوشیدن کفش آهنین برای تامین اعتبار و از موضع پایین باید در راه‌پله وزارتخانه‌ها و البته در طبقات سازمان برنامه و بودجه بالا و پایین کند. حالا این نماینده چطور قرار است از موضع پایینی که در آن قرار دارد بر عملکرد سازمان برنامه و وزارتخانه‌ها مطالبه کند؟ این تعارض منافع عملا مجلس را از موقعیت اصلی خود خارج می‌کند و نمایندگان وابستگی جدی در تصمیمات به دولت پیدا می‌کنند.
چهارم. کمتر از دو هفته‌ی پیش بودجه توسط مجلس رد شد. دولت دو هفته فرصت دارد که لایحه بودجه را اصلاح کند و به مجلس بفرستد. در این میان اما نوبخت رئیس سازمان برنامه به سفر استانی رفت. نوبخت در یکی از مهم‌ترین هفته‌های کاری سازمان برنامه، یک روز را در استان لرستان و دو روز را استان کردستان به سر برد. موقعیت دولت به گونه‌ای است که رئیس سازمان برنامه و بودجه برای حفظ ظاهر هم که شده سفر استانی‌ش را لغو نمی‌کند. جالب اینجاست که در سفر به کردستان پیاده‌راه فردوسی سنندج را افتتاح می‌کند و در مراسم پلاک‌کوبی سنندج به عنوان شهر خلاق موسیقی در شبکه جهانی شهرهای خلاق یونسکو شرکت می‌کند. آقای نوبخت به فکر حفظ ظاهر هم نیست چون مجلس ابزاری برای حساب‌کشی از رئیس سازمان برنامه و بودجه ندارد که حالا رئیس این سازمان نگرانی احساس کند.
به نظر می‌رسد حل بخشی از مسائل وابسته به شیوه‌ی حکمرانی است که در این سالها شکل یافته است. طبیعتا برای بازسازی بنایی که سالها برای شکل گرفتنش زحمت کشیده باید خیلی دوندگی کرد. درست است که نظم موجود در نظام حکمرانی را نمی‌شود یک شبه تغییر داد اما باید برای تغییر آن تلاش کرد.
