کاهش ۵۳ درصدی شاخص تلفات برق ایران در ۱۶ سال گذشته
بسیاری از کارشناسان عقیده دارند، راه‌حل رفع خاموشی و کسری مزمن برق، فقط تولید بیشتر برق نیست و نیاز است تا از « تلفات شبکه برق» نیز جلوگیری کرد، مسأله‌ای که اکنون در میان خاموشی‌ها و ناترازی‌ها دوباره توجه کارشناسان و فعالان حوزه را به خود جلب کرده است.
نسیم‌آنلاین: به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو، گمانه‌هایی که در خصوص نقش تلفات شبکه برق ایران و نقش آن در تشدید ناترازی برق کشور مطرح می‌شود، در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد، در سال‌های گذشته اقدامات مؤثری در حوزه بهبود شاخص تلفات برق در ایران برداشته شده است و از سویی نیز رسیدن به استاندارد‌های جهانی در این حوزه نیازمند اقداماتی است که ارتباط مستقیمی با افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری در این حوزه دارد.
"سیدسعید میرشریفی" ناظر ویژه شرکت‌های توزیع برق کشور، پیشتر با اشاره به میانگین جهانی ۸ درصدی تلفات برق و شاخص ۲۱. ۵ درصدی شاخص تلفات برق ایران در سال ۲۰۰۷ میلادی، گفت: این شاخص در ۱۶ سال گذشته به ۱۰ درصد رسیده است که کاهش ۵۳ درصدی را نشان می‌دهد.
وی با اشاره به راندمان ۳۷ درصدی نیروگاه‌های حرارتی کشور در گذشته، که در مقایسه با استاندارد‌های جهانی پایین تلقی می‌شد، افزود: وزارت نیرو با اقداماتی نظیر بهینه‌سازی عملکرد بویلر‌ها، بازسازی برج‌های خنک‌کننده و بازطراحی فرآیند‌های تولید، توانست این میزان را به حدود ۴۰ درصد افزایش دهد که بالاتر از میانگین جهانی است.
به عقیده وی؛ انتقال طولانی برق از نیروگاه‌ها به مراکز مصرف، یکی از منابع مهم تلفات انرژی در کشور است. در این راستا، وزارت نیرو با توسعه نیروگاه‌های کوچک مقیاس و تولید پراکنده در نزدیکی مراکز مصرف، عملاً تلاش دارد تا مسیر انتقال را کوتاه کرده و در نتیجه، تلفات انرژی را به طور مستقیم کاهش دهد.
کاهش پنج درصدی میزان تلفات در شبکه برق کشور
مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق (توانیر) نیز در همین رابطه به رسانه‌ها گفت: تلفات فنی شبکه برق کشور به پراکندگی مراکز مصرف و سطوح ولتاژ، موقعیت نیروگاه‌ها در شبکه سراسری برق و کیفیت تجهیزات شبکه وابسته است.
وی با اشاره به کاهش پنج درصدی میزان تلفات انتقال، فوق توزیع و توزیع شبکه برق کشور در طی ۱۰ سال گذشته، ادامه داد: درحال حاضر میزان تلفات در شبکه توزیع برق کشور حدود ۱۰ درصد و تلفات شبکه‌های انتقال و فوق توزیع ۲. ۷ درصد است. این میزان در کشور‌های پیشرفته جهان به طور معمول بین پنج تا ۱۰ درصد است.
مدیرعامل توانیر درباره برنامه‌ریزی‌های انجام شده در توانیر برای کاهش تلفات فنی توسعه شبکه، گفت: کاهش طول شبکه‌های فشار ضعیف، جانمایی مناسب نیروگاه‌های جدید و جایگزینی کابل‌های خودنگهدار و استفاده از هادی‌های پرظرفیت، کاهش تلفات شبکه را به دنبال دارد که البته نیازمند سرمایه‌گذاری‌های جدید است.
به گفته کارشناسان، به دلیل اینکه نوسازی شبکه توزیع در مقابل افتتاح نیروگاه‌ها و پروژه‌های تولیدی، معمولاً جذابیت سیاسی یا رسانه‌ای ندارد و به همین دلیل مورد توجه قرار نمی‌گیرد، بر همین اساس مشکل اصلی در مدیریت ناترازی در ضعف بودجه‌ریزی و اولویت‌بندی در سیاست‌گذاری انرژی است. این درحالی است که بر اساس بررسی‌ها ایران در تولید برق به ظرفیت‌های مناسبی دست یافته است اما گلوگاه امروز در شبکه توزیع و انتقال است. گرچه تأمین برق حتی با تمام ظرفیت تولیدی در روز‌های اوج مصرف تابستان دشوار است اما به اعتقاد کارشناسان اگر بتوان تلفات شبکه را تا سطح استاندارد جهانی کاهش داد می‌توان ۶ تا ۱۰درصد از برق تولیدی، یعنی معادل ۴ تا ۷ هزار مگاوات ظرفیت اضافی در دسترس را آزاد کرد.
وضعیت مطلوب ایران نسبت به دیگر کشور‌ها
براساس آخرین آمار‌های ارائه شده، میزان تلفات برق ایران حدود ۱۰ درصد است، این میزان در کشور ترکیه ۱۴. ۸ درصد، مکزیک ۱۳. ۶ درصد و برزیل (۱۵. ۸ درصد) و حتی در کشور‌های توسعه‌یافته مانند پرتغال ۱۰ درصد و در اسپانیا نیز ۹. ۶ درصد است، باتوجه به اینکه میانگین جهانی تلفات برق ۸. ۳ درصد برآورد شده است، بنابراین ایران عملکردی نزدیک به استاندارد‌های جهانی دارد.
استفاده و به کار‌گیری از ترانسفورماتور‌های کم‌تلفات از سال ۱۳۹۳ به بعد، تبدیل شبکه‌های مسی به کابل‌های خودنگهدار که علاوه بر کاهش سرقت برق، موجب بهبود کیفیت انتقال انرژی نیز می‌شود، اصلاح ساختار شبکه و انتقال تأسیسات که از دستکاری کنتور‌ها جلوگیری کرده و باعث افزایش دقت اندازه‌گیری مصرف برق می‌شود، بازرسی و تعویض مستمر کنتور‌های معیوب که موجب کاهش تلفات غیرفنی می‌شود، از جمله اقدامات وزارت نیرو در سال‌های اخیر به منظور کاهش تلفات برق بوده است. > alireza: لازم به توضیح است که به غیر از مسائل فنی که در افزایش میزان تلفات برق و ناترازی مؤثرند، عوامل غیرفنی مانند استفاده غیرمجاز از برق از طریق دستکاری کنتور‌ها، استخراج غیرقانونی رمز ارز‌ها نیز از جمله موارد بسیار مهمی هستند که در سال‌های اخیر به ناترازی و کمبود برق دامن‌زده است.
برطبق آخرین گزارش‌های رسمی شرکت توانیر، میانگین کشوری تلفات شبکه انتقال و توزیع برق کشور حدود ۱۰درصد است که البته این میزان در برخی مناطق روستایی یا استان‌های گرمسیری به دلیل عوامل محیطی و طبیعی مانند افزایش دما کمی بیشتر می‌شود.
براین اساس اگرچه شاخص تلفات برق در ایران فاصله چندانی با میانگین جهانی ندارد و لذا نمی‌توان آن را مقصر اصلی ناترازی قلمداد کرد، اما انتظار می‌رود با ایجاد جذابیت‌های اقتصادی و افزایش سرمایه‌گذاری در فرایند بهبود شبکه توزیع برق شرایط برای نوسازی شبه انتقال و توزیع برق کشور در آینده نسبت به حال حاضر بهتر شود.
