پارکینسون چیست؟ - نشانه ها و درمان
بیماری پارکینسون ( Parkinson’s Disease) برای نخستین بار توسط دانشمند بریتانیایی جیمز پارکینسون در سال ۱۸۱۷ میلادی توصیف شد.
این بیماری لرزش در وضعیت استراحت است که بیشتر در سنین پیری شایع است اما گاهی در جوانان هم دیده می‌شود. همه‌گیری آن در همه مناطق جهان تقریبا یکسان است. به‌طور کلی این بیماری بر اثر از بین رفتن سلول‌های ترشح‌کننده ماده‌ای به نام دوپامین (که یک انتقال دهنده عصبی است) و تجمع آلفا-سینوکلئین رخ می‌دهد. افزایش نسبت استیل کولین به دوپامین در غده‌های قاعده‌ای مغز موجب لرزش، سفتی ماهیچه و کندی حرکات می‌شود.
دلیل پارکینسون
دلیل بروز این بیماری کاملاً مشخص نیست، اما دو فاکتور ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. رایج ترین دلایل:
- افزایش سن
- پیشینه خانوادگی ابتلا به بیماری پارکینسون
- جهش‌های ژنتیکی
- جنسیت
- قرار گرفتن در معرض سموم دفع آفات
- برخی داروها
- پیشینه آسیب و جراحت مغز
پژوهش‌های پیشین نشان می‌دهند که ۱۵ درصد بیماران دارای پیشینه خانوادگی ابتلا به این بیماری هستند. همچنین حدود ۵ تا ۱۰ درصد مبتلایان به پارکینسون دارای جهش ژنتیکی در یکی از جایگاه‌های ژنی موثر در بروز این بیماری هستند.
نشانه های پارکینسون
پارکینسون بر پایه دو نشانه یا بیشتر از چهار نشانه اصلی بیماری مشخص می‌شود.
- لرزش دست و پا در حالت استراحت
- کندی در حرکات
- سختی و خشک شدن دست و پا و بدن
- نداشتن تعادل این چهار نشانه اصلی را تشکیل می‌دهند.
- در مراحل 1 بیماری، لرزش اندام ملایم و بیشتر در یک طرف بدن وجود دارد و احتیاجی نیز به درمان ندارد اما با پیشرفت بیماری فرد لرزش در اندام فرد بیشتر خواهد شد.
- در حالی که دو یا بیشتر از این نشانه‌ها در بیمار دیده شود، مخصوصاً وقتی که در یک سمت بیشتر باشد از تشخیص پارکینسون داده می‌شود.
سایر نشانه های پارکینسون
- تغییراتی در حالت صورت و چهره : ثابت شدن (fixation) حالت
- یا حالت خیرگی چشم (به دلیل کاهش پلک زدن)
- خشک شدن شانه یا لنگیدن پا
- کندی در حرکات و راه رفتن و کوتاه شدن طول گام ها
- حالت قوز (stooped) خمیدگی در قامت
مراحل پارکینسون
مرحله‌ی 1 پارکینسون
علایم در مرحله یک چندان شدید نیست و فرد را چندان در گیر نمیکند. و رایج ترین نشانه تغییر در موارد زیر است :
- طرز ایستادن
- حالات چهره
- راه رفتن
- لرزش خفیف
مرحله‌ی2 پارکینسون
نشانه ها شامل :
- لرزش
- سفتی در هر دو طرف بدن
- سفتی ماهیچه سبب کندی در انجام کارهای روزانه‌ی فرد می‌شود.
- زندگی مستقل برای فرد دشوار می شود.
در این مرحله موارد زیر با مشکلاتی مواجه می شود.
- راه رفتن
- تکلم
- ایستادن
مرحله‌ی 3 پارکینسون
این مرحله نشانه های قبلی شدید تر می شود.
بیشترین مشکلات این مرحله :
- مشکلات تعادلی
- حرکات آرام
- واکنش‌های آرام و آهسته
- افزایش افتادن به دنبال مشکلات تعادل و هماهنگی
- دشواری در لباس پوشیدن و سایر کارهای شخصی
مرحله‌ی 4 پارکینسون
- در مرحله‌ی چهارم بیماری پارکینسون، فعالیت‌های روزانه دشوار تر می‌شود، حتی ممکن است نشدنی باشد.
- ممکن است فرد به مراقبت روزانه نیاز داشته باشد.
- افراد در این مرحله ممکن است بتوانند روی پای خود بایستند. البته ممکن است برای راه رفتن به واکر یا سایر وسایل جانبی نیاز داشته باشند.
مرحله‌ی 5 پارکینسون
- فرد به دلیل سفتی ماهیچه ها قادر به ایستادن و حرکت نیست .
- ممکن است درازکشیده در بستر باشد یا از صندلی چرخدار استفاده کند.
- نیاز به مراقبت پرستاری شبانه روزی
درمان پارکینسون
درمان کوتاه مدت برای پارکینسون وجود ندارد و در واقع درمان ها به صورت دراز مدت برای جلوگیری پیشرفت بیماری مورد استفاده قرار میگیرد.
درمان هایی که در حال حاضر برای این بیماری وجود دارد درمان های دارویی زیر نظر متخصص مغز و اعصاب و درمانهای کاردرمانی و فیزیوتراپی برای حفظ توانایی حرکتی فرد وجود دارد.
کاردرمانی به مبتلایان به بیماری هایی چون ام اس، پارکینسون، سکته مغزی، فلج مغزی و ... کمک میکنند توانایی حرکتی خود و استقلال در کار های روزانه را حفظ نماید.
