کنش انتخاباتی عدالتخواهان در مشهد
چند دوره‌ای است که معادلات انتخابات مشهد با حضور و فعالیت جریان جدیدی دستخوش تغییر شده است. هرچند جریان عدالتخواهی تاکنون پیروزی چشمگیری کسب نکرده است اما روند اقبال مردم به این جریان قابل توجه است.
نسیم‌آنلاین: شکل‌گیری جریان عدالتخواهی در مشهد منتسب به یکی از چهره‌های شناخته شده در مشهد یعنی مرحوم حاج‌حیدر رحیم‌پور ازغدی است. عدالتخواهان به عنوان یکی از جریان‌های پویا و فعال شهر مشهد شناخته می‌شوند و درسال‌های گذشته نسبت به مسائل متعددی واکنش نشان داده‌ا‌ند.
یکی از مسائل مهمی که هر جریان سیاسی، اجتماعی زنده‌ای باید نسبت به آن احساس تکلیف کند انتخابات است. عدالتخواهان در انتخابات‌های مختلف حضوری فعال داشته‌اند. حضوری که از انتخابات 96 با معرفی کاندیدا و ارائه‌ی لیست انتخاباتی رنگ‌وبویی متفاوتی گرفت. تا قبل انتخابات 96 حضور جریان عدالتخواهی در انتخابات‌ها بیشتر جنبۀ مطالبه‌گری و تبیینی داشت. این تغییر رویکرد حساسیت بیشتری ایجاد کرد اما این حساسیت بیشتر باعث تغییر در نوع کنش‌گری این جریان نشد.
برای شناخت بیشتر کنش انتخاباتی جریان عدالتخواهی، باید به سراغ شیوه و کیفیت حضور این جریان در انتخابات‌های مشهد رفت.
حضور جدی در انتخابات
فعالیت انتخاباتی عدالتخواهان با برگزاری سلسله نشست‌هایی با محوریت بررسی مسائل شهر مشهد و در قالب «گفت‌وگو برای مشهدی دیگر» آغاز شد. با نام نویسی «سعید شعرباف تبریزی» و «حسین کمیلی» از چهره‌های عدالتخواه مشهد در انتخابات شورای شهر سال 96، فعالیت انتخاباتی جریان عدالتخواه وارد مرحله‌ی تازه‌ای شد. بیانیه‌ی مشترک این دو چهره‌ی عدالتخواه عصاره‌ای از مسائل و مشکلات شهری مشهد بود که مدنظر این جریان سیاسی بود.
البته پیشنهاد عدالتخواهان محدود در این دو نفر نبود و بیانیه‌ی جمعی از تشکل‌های مشهد حکایت از ابتکار سیاسی این جریان در صحنه‌ی انتخابات مشهد داشت. تشکل فتیه، مجمع مطالبه‌گران، دانش‌آموختگان بسیجی و تعداد دیگری از تشکل‌های فعال، فهرستی از داوطلبین شاخص برای حضور در رقابت انتخابات منتشر کردند.
سعید شعرباف تبریزی، خلیل موحدی، حسین کمیلی، علی اصغر نخعی‌راد از جمله چهره‌های این فهرست بودند. با برگزاری انتخابات نتیجه‌ی اولین حضور جدی عدالتخواهان در صحنه‌ی انتخابات روشن شد
شاخص‌ترین نتیجه در بین دوکاندید عدالتخواه مربوط به سعید شعرباف تبریزی بود که با کسب 22 هزار رأی در رتبۀ 46ام قرار گرفت و نتوانست در میان پانزده نفر اول قرار بگیرد و به شورا راه پیدا کند.
هرچند که اولین حضور جدی عدالتخواهان در انتخابات شورای شهر مشهد با پیروزی همراه نبود اما باعث طرح مطالبات مختلف این جریان در رابطه با مسائل شهری مشهد شد و بعضاً مسائلی همچون وضعیت بافت اطراف حرم مطهر رضوی تبدیل به مطالبۀ عمومی تبدیل شد.
تصمیم برای حضور جدی‌تر
عدالتخواهان باتجربه‌ی انتخابات 96، وارد عرصه‌ی انتخابات مجلس در سال 98 شدند. اولین گام، تشکیل چهار کارگروه تخصصی برای ارزیابی مسائل مهم کشور بود. خروجی این کارگروه‌ها، 25 طرح تخصصی برای حل مسائل کشور شد.
گام بعدی فراخوان تمام داوطلبین حاضر در انتخابات مجلس در حوزۀ انتخابیه مشهد و کلات بود. افرادی که وارد فرآیند صلاحیت‌سنجی فهرست عدالتخواهان شدند توسط هیئت داوران مورد ارزیابی قرار گرفتند و براساس معیارهای تخصصی، مبانی سیاسی، سابقه و همچنین شاخص‌های رفتاری امتیاز دهی شدند. از سوی دیگر داوطلبین توسط شورای عمومیِ جریان عدالتخواه هم ارزیابی شدند.
با ترکیب 70 درصد امتیاز داوران و 30 درصد امتیاز شورای عمومی، افراد رتبه‌بندی شدند و پنج نفر اول به عنوان فهرست عدالتخواهان معرفی شدند.
این فهرست متشکل شد از سعید شعرباف تبریزی، حجت‌الاسلام نصرالله پژمانفر، حجت‌الاسلام علی صفوی شاملو، علیرضا خدابخشی و حجت‌الاسلام محمد حسین حسین‌زاده بحرینی بود که توانسته بودند به ترتیب بیشترین امتیازات نهایی را کسب کنند.
این بار دو نفر از افراد حاضر در لیست عدالتخواهان پیروز انتخابات شدند. پژمانفر و بحرینی به مجلس یازدهم راه یافتند. البته این دو در فهرست اصولگرایان مشهد هم حضور داشتند.
سعید شعرباف تبریزی نیز به عنوان یکی از 5 کاندید فهرست عدالتخواهان که در دیگر فهرست‌های شاخص حضور نداشت، با 88 هزار رأی، نفر ششم این انتخابات شد.
فردی که در انتخابات سال 96 تنها 22 هزار رأی آورده بود بعد از گذشت دو سال توانسته بود 88 هزار رأی کسب کند. هرچند این تعداد رأی با 309 هزار رأی نفر پنجم که آخرین منتخب راه یافته به مجلس بود اختلاف فاحشی داشت اما از بیشتر شدن اقبال عمومی نسبت به جریان عدالتخواهی در مشهد خبر می‌داد. علیرضا خدابخشی دیگر عضو این لیست که شاید پیش از این چندان شناخته شده هم نبود، با کسب 40 هزار رأی توانسته بود در رتبۀ هفتم این حوزۀ انتخابیه قرار گیرد.
بعد از اعلام نتایج انتخابات، ستاد انتخاباتی عدالتخواهان نامه‌ای خطاب به کاندیدای پیروز انتخابات منتشر کرد. در این نامه ضمن تبریک به این افراد، 25 طرح پیشنهادی عدالتخواهان برای حل مسائل کشور که پیشتر توسط کارگروهای تخصصی آماده شده بود، ارائه شد. از جمله ابتکارات عدالتخواهان در این انتخابات، انتشار لیست کامل هزینه‌های انتخاباتی بود.
بعد از انتخابات 98، عدالتخواهان به فکر ثبت تشکل سیاسی افتادند. سال 1399، جبهه عدالتخواه مردمی تأسیس شد. تشکلی که امکان فعالیت مستمر سیاسی برای این جریان فراهم کرد.
باردیگر شورای شهر؛ این بار حضور با لیستی کامل
ائتلاف، قالبی بود که عدالتخواهان برای ورود به انتخابات شورای شهر در سال 1400 انتخاب کردند. اواخر فروردین 1400 بود که ائتلاف مردمی با صدور بیانیه‌ای ضمن بر شمردن اهمیت شورای شهر و مسائل شهری اعلام موجودیت کرد.
فراخوان داوطلبان برای حضور در لیست انتخاباتی ائتلاف مردمی عدالت صادر شد. افرادی که ثبت‌نام کردند برای سنجش و ارزیابی وارد فرآیند امتحان پس داده در انتخابات 98 شدند.
داوطلبین رتبه بندی شدند و پانزده نفر نخست این افراد به عنوان اعضای لیست ائتلاف مردمی عدالت معرفی شدند. تمامی مراحل این فرآیندِ رتبه‌بندیِ داوطلبان همراه با فیلم‌های مصاحبۀ اولیۀ داوطلبان، به‌صورت کاملاً شفاف از طریق شبکه‌های مجازی ائتلاف مردمی عدالت منتشر شد که در نوع خود منحصر به فرد بود.
دکتر رقیه فاضل، حسین کمیلی، دکتر حمیدرضا محروقی، دکتر حسنعلی اخلاقی امیری، محمد جعفری‌نژاد، سید ابوالقاسم وزیری، مصطفی صادق‌نیا، حمزه شکریان، خلیل موحدی، کاظم معتمدی‌فر، محمد مقضی، مهدیه خادم مشکانی، سینا عطایی، دکتر غلام‌حسین صاحبی و ایمان فرهمندی پانزده نفری بودند که توانستند به ترتیب بیشترین امتیازات را کسب کنند.
این ائتلاف همزمان با فرآیند انتخاب افراد اقدام به برگزاری سلسله نشست‌هایی تحت عنوان «مشهد فردا» نیز کرد که منجر به ایجاد طرحی تفصیلی به نام «طرحی برای مشهد فردا» شد. این طرح در واقع برنامه‌ی پیشنهادی ائتلاف مردمی عدالت برای پیشرفت عدالت‌محور شهر مشهد بود.
با اعلام نتایج تنها دو نفر از فهرست پانزده نفره‌ی ائتلاف مردمی عدالت موفق شدند به شورای شهر مشهد راه پیدا کنند. آقایان فرهمندی و صاحبی که توانستند به ترتیب به عنوان نفر اول و سیزدهم در میان پانزده منتخب مردم در این انتخابات، به شورای شهر مشهد راه یابند.
نفر بعدی لیست ائتلاف حسین کمیلی بود که با کسب 74 هزار رأی در رتبۀ بیستم قرار گرفت. در این دوره همچنین «رقیه فاضل» به عنوان نفر اول لیست ائتلاف عدالت با کسب 66 هزار رأی در رتبۀ بیست‌وسوم و آقایان شکریان و جعفری‌نژاد به عنوان دیگر نفرات حاضر در این لیست، با کسب به ترتیب 56 و 55 هزار رأی توانستند رتبه‌های 26 و 27 را کسب کنند. این نتایج در مقایسه با انتخابات شورای شهر سال 1396 که عدالتخواهان بواسطۀ آقای سعید شعرباف تنها 22 هزار رأی آورده بودند، از افزایش اعتبار و پایگاه رأی عدالتخواهان در مشهد خبر می‌داد.
بعد از اعلام نتایج، عدالتخواهان با صدور بیانیه‌ای اعلام کردند: «در دفاع از هویت مشهد الرضا(ع) از پای نخواهیم نشست.»
همچنین همانند انتخابات 98 تمامی هزینه‌های انتخاباتی خود را با ریز جزئیات اعلام عمومی کردند تا نشان دهند که به اجرای کامل شفافیت همان‌طور که در بیانیۀ آغازین ائتلاف مردمی عدالت عنوان کردند معتقدند.
باید ایستاد و جوانه زد
جریان عدالتخواه بعد از کسب تجربه از سه دوره حضور در انتخابات پا به عرصۀ رقابت برای انتخابات مجلس دوازدهم گذاشته است.
بحث مشارکت در انتخابات یکی از محورهای بیانیه‌ی انتخاباتی ائتلاف مردمی عدالت بود. در فرازی از این بیانیه آمده است: «راهبرد درست برای افزایش مشارکت حداکثری در انتخابات ایجاد رقابت واقعی است و رقابت واقعی محصول گسترش زمینۀ معرفی دیدگاه‌های متنوع نمایندگان است. از همین رو ائتلاف مردمی عدالت که تجربۀ موفقی در این زمینه در انتخابات‌های گذشته داشته است، در این انتخابات نیز اقدام به ارائه فهرست شایستگان به مردم شریف حوزۀ انتخابیه مشهد و کلات خواهد نمود.»
دوشنبه 9 بهمن ماه، فراخوان دعوت از داوطلبین برای پیوستن به لیست ائتلاف مردمی عدالت منتشر شد. براساس این فراخوان متقاضیان حضور در این لیست باید نهایت تا پانزدهم بهمن ماه اعلام حضور می‌کردند. سپس متقاضیان همانند دورۀ گذشته توسط هیئت داوران مورد مصاحبه و ارزیابی قرار گرفتند. با این تفاوت که مصاحبه‌ی همه‌ی داوطلبین به صورت زنده در صفحات مجازی این ائتلاف پخش می‌شد.
یکشنبه 22 بهمن‌ماه اسامی افراد منتخب هیئت داوران ائتلاف عدالت منتشر شد. این ائتلاف همان روز ضمن عمومی کردن رزومۀ افراد منتخب با اعلام فراخوانی عمومی، از مردم خواست تا جهت کامل شدن رزومۀ منتخبین اطلاعات خود را برای هیئت داوران این ائتلاف ارسال کنند.
سپس همانند دوره‌های قبل فرآیند امتیازدهی به متقاضیان آغاز شد و نفرات منتخب برای حضور در لیست ائتلاف عدالت مشخص شدند. میثم ظهوریان، نصرالله پژمانفر، علی‌اصغر نخعی‌راد، کاظم معتمدی‌فر و حسنعلی اخلاقی به ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم فرآیند امتیازدهی بودند
جمعه 27 بهمن ماه ائتلاف مردمی عدالت در بیانیه‌ای دیگر اعلام کرد: «دغدغۀ این ائتلاف، معرفی اصلح است. ممکن است علی‌رغم تحقیقات زیاد، به دلیل نقص در شناخت، به برخی مطالب دربارۀ افراد نرسیده باشیم اما ویژگی مهم ما این است که زد و بند در لیست عدالت صفر است. ائتلاف مردمی عدالت به‌طور دقیق یعنی یک تلاش جمعی مستقل و مردمی با عینک عدالت‌طلبی، برای شناخت نامزد اصلح در حوزۀ انتخابیه مشهد و کلات به مردم مشورت می‌دهد و برای معرفی ایشان به گسترۀ بزرگتری از مردم اهتمام و تلاش می‌کند.»
حال باید دید با توجه به نتایج عدالتخواهان در انتخابات‌های گذشته در این دوره لیست ائتلاف عدالت چه میزان توفیق خواهد داشت.
جریان عدالتخواه مشهد یکی از جریان‌های سیاسی فعال در کشور است که توانسته به کمک ابتکاراتی که در جریان بستن فهرست به خرج می‌دهد، بخشی از مردم مشهد را با خود همراه کند. حضور جریان‌های سیاسی جوان و استمرار فعالیت‌های آنها فارغ از جهت‌گیری می‌تواند به مشارکت بیشتر مردم در صحنه‌ی سیاسی بیانجامد.
