بی‌کاری والدین، ترک تحصیل کودکان
رئیس اداره آموزش دوره دوم ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش استان کردستان گفت: در حال حاضر بیشترین عوامل تهدید کننده وضعیت تحصیلی کودکان در مناطق مرزی، مهاجرت موقتی اولیا به کشورهای مجاور برای یافتن کار است.
فرهاد کس‌نزانی اظهار کرد: یکی از دغدغه‌ها و اولویت‌های اداره آموزش و پرورش به عنوان دستگاه متولی تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان، تحقق عدالت آموزشی به منظور دسترسی تمام کودکان لازم التعلیم ۶ تا ۱۱ سال دوره ابتدایی است.
کس‌نزانی بیان کرد: در سال ۱۳۹۲ به منظور عملیاتی کردن فرمان مقام معظم رهبری و مفاد اسناد بالا دستی در خصوص تضمین فرصت‌های عادلانه تربیتی، شیوه نامه "برنامه انسداد مبادی بیسوادی" از طرف وزارت آموزش و پرورش جهت اجرا به استان‌ها ابلاغ شد.
وی در خصوص اهداف کلی این برنامه عنوان کرد: یکی از اهداف برنامه اسنداد مبادی بیسوادی، شناسایی، جذب، آموزش و نگهداشت کلیه کودکان لازم التعلیم دوره ابتدایی "۶ تا ۱۱ سال" و همچنین شناسایی و جذب به موقع کلیــه کودکان ۶ ساله واجد شرایـط ثبت نام در کلاس اول ابتـدایی و همچنین جلوگیــری از بازماندگی از تحصیل در سال‌های آتی است.
کس‌نزانی ادامه داد: یکی دیگر از اهداف این برنامه تسهیل فرآیند شناسایی، جذب، آموزش و نگهداشت کودکان ۶ ساله واجد شرایط در کلاس اول ابتدایی با تعمیـم دوره پیش دبستانی به ویژه در مناطق روستایی، عشایری، دو زبانه و حاشیه شهرها است.
وی در ادامه سخنان خود، پیشگیـری از ترک تحصیـل دانش آمـوزان دوره ابتـدایی با ارتقای کیفیت آموزش به جهت جلوگیری از ترک تحصیل دانش آموزان دوره ابتــدایی را از دیگر اهداف این برنامه دانست.
کس‌نزانی خاطرنشان کرد: ما هرساله به صورت مستمر و به عنوان یک هدف مهم از طرف معاونت آموزش ابتدایی در سطح استان کردستان این برنامه را اجرا و ۱۶ منطقه آموزشی موجود در استان را ملزم به اجرای آن کرده‌ایم.
وی در خصوص نحوه شناسایی کودکان بازمانده از تحصیل گفت: شناسایی کودکان بازمانده از تحصیل به تنهایی برای آموزش و پرورش مقدور نیست و سازمان‌هایی همچون ثبت احوال، بهزیستی، علوم پزشکی، کمیته امداد، بسیج مستضعفین و سایر دستگاه‌های مرتبط در شناسایی کودکان بازمانده از تحصیل نقش دارند.
کس‌نزانی بهترین راه برای شناسایی کودکان بازمانده از تحصیل را تطبیق سامانه آماری ثبت احوال با سامانه آموزش و پرورش دانست و خاطرنشان کرد: هرساله آموزش و پرورش آمار دانش‌آموزانی که در آموزش و پرورش ثبت نام کرده‌اند و نام و مشخصات آن‌ها در سامانه این سازمان موجود است با آمار سامانه متولین ثبت احوال مقایسه و کودکانی که خارج از این رده سنی هستند اما اقدام به آموزش نکرده‌اند شناسایی می‌شوند.
وی اضافه کرد: نمی‌توان گفت همه کودکان بازمانده از تحصیل به دلیل عدم دسترسی به امکانات آموزشی از تحصیل بازمانده‌اند؛ بلکه ترک تحصیل کودک می‌تواند ناشی از فوت دانش‌آموز، مهاجرت، بیماری‌های خاص و ... باشد؛ لذا ما هرساله با همکاری استان‌ها و تفحص و جست‌وجوی خانه به خانه این کودکان را شناسایی و علت آن را جویا می‌شویم.
عدم تبعیض جنسیتی دانش‌آموزان در فرآیند یادگیری در استان کردستان
کس‌نزانی خاطرنشان کرد: به دلیل اینکه دوره ابتدایی کودکان ۶ تا ۱۱ سال را شامل می‌شود، خوشبختانه در استان کردستان بحث تبعیض جنسیتی آنچنان مطرح نیست و استان کردستان به تمام معنا استانی فرهنگی است و والدین چه در شهرها و چه در شهرستان‌ها ارزش بسیار زیادی برای تحصیل فرزندان خود قائل هستند.
وی با تاکید بر اینکه تبعیض جنسیتی در دوره ابتدایی بسیار کم است؛ گفت: گرچه در هر روستایی یک مدرسه ابتدایی وجود دارد، اما با توجه به اینکه در هر روستایی مدرسه متوسطه دوم وجود ندارد، ممکن است دخترانی که در مناطق روستایی دور دست ساکن هستند نتوانند ادامه تحصیل دهند اما در دوره ابتدایی به هیچ‌وجه تبعیض جنسیتی وجود ندارد.
کس‌نزانی اعلام کرد: با توجه به آسیب‌شناسی‌های انجام شده در هر سال، در مناطق مرزی متاسفانه ترک تحصیل دانش‌آموزان دوره ابتدایی بیشتر است که آن هم به دلیل مهاجرت اولیا به استان‌های مجاور و یا کشورهای مجاور برای یافتن کار است.
وی تصریح کرد: در حال حاضر بیشترین عوامل تهدید کننده وضعیت تحصیلی کودکان در مناطق مرزی، مهاجرت موقتی اولیا به کشورهای مجاور برای یافتن کار است، لذا احتمال اینکه یک کودک به دلایل دوری و یا عدم دسترسی به فضای آموزشی مدرسه از تحصیل بازمانده است، صفر درصد است و حتی آموزش و پرورش در دورترین روستاها که حتی یک یا دو دانش‌آموز دارد، راهکارهایی را پیش‌بینی کرده است که این کودکان جذب آموزش و پرورش شوند.
کس‌نزانی در خصوص علت‌های مختلف ترک تحصیل دانش‌آموزان در استان گفت: مهم‌ترین عامل ترک تحصیل دانش‌آموزان، مخالفت اولیا با ادامه تحصیل فرزندان خود به دلیل فقر فرهنگی است و یا استفاده از کودک به عنوان نیروی کار در مناطق مرزی است.
وی در ادامه سخنان خود دیگر علت‌های ترک تحصیل کودکان را اینگونه برشمرد و افزود: برخی از کودکان ممکن است به دلیل بی‌سرپرست بودن یا بدسرپرستی به دلیل فوت، طلاق و یا اعتیاد والدین آن‌ها مجبور به ترک تحصیل شوند.
کس‌نزانی یکی دیگر از دلایل ترک تحصیل کودکان را ناشی از معلولیت جسمانی دانست و گفت: عدم وجود مدارس استثنایی در روستاها یکی از دلایل ترک تحصیل این دسته از کودکان است.
وی مهاجرت دانش‌آموزان به استان‌های مجاور و یا سایر کشورها یکی دیگر از دلایل ترک تحصیل دانش‌آموزان دانست و افزود: یکی دیگر از دلایل مهم در ترک تحصیل دانش‌آموزان می‌تواند عدم میل و رغبت دانش‌آموز به ادامه تحصیل باشد.
ترک تحصیل رهاورد کرونا برای دانش‌آموزان
رئیس اداره آموزش دوره دوم ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش استان کردستان، در خصوص تاثیر کرونا بر افزایش و یا کاهش ترک تحصیل دانش‌آموزان گفت: شیوع ویروس کرونا از سال ۹۸ همه سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی را تحت تاثیر قرار داد که آموزش و پرورش نیز از این امر مستثنا نماند؛ لذا می‌توان گفت یکی از ارگان‌هایی که توانست در کوتاه‌ترین زمان ممکن خود را با شرایط کرونایی تطبیق دهد، آموزش و پرورش بود.
فرهاد کس‌نزانی ادامه داد: آموزش و پرورش در زمان کرونا با ایجاد کانال‌هایی در فضای مجازی فرآیند آموزشی را از سر گرفت و یک سال بعد از شیوع ویروس کرونا سامانه شاد را راه‌اندازی و از این طریق دانش‌آموزان فرآیند یادگیری خود را ادامه دادند.
کس‌نزانی خاطرنشان کرد: همه ما می‌دانیم که کیفیت آموزش‌مجازی با آموزش حضوری قابل مقایسه نیست و تعامل حضوری بین دانش‌آموز و معلم در امر آموزش بسیار موثر است که متاسفانه در فضای مجازی این امر امکان پذیر نیست.
اقدامات آموزش و پرورش در دوران کرونا
وی در خصوص تاثیر کرونا در ترک تحصیل دانش‌آموزان عنوان کرد: یکی از دلایلی که در این دوران در ترک تحصیل کودکان نقش داشت و ربطی به آموزش و پرورش نداشت، عدم دسترسی به اینترنت در برخی از نقاط استان بود و یا والدین به دلیل فقر اقتصادی قادر به تهیه گوشی‌های هوشمند و بسته‌های اینترنتی نبودند.
کس‌نزانی اظهار کرد: بخشی از اولیا به دلیل اینکه معتقد بودند که آموزش مجازی هیچگاه جای کیفیت آموزش حضوری را نمی‌گیرد، به صورت عمد در مقابل تحصیل کودکان خود مقاومت و مانع از ادامه تحصیل آن‌ها می‌شدند.
وی بیان کرد: در این راستا آموزش و پرورش برای جلوگیری از ترک تحصیل دانش‌آموزان در دوران کرونا در همه شهرستان‌ها اطلس دسترسی دانش‌آموزان به فضای مجازی را تهیه کرد و معلم و مدیران مدارس ملزم شدند که نحوه فراگیری آموزش تک تک دانش‌آموزان را رصد و شناسایی کنند؛ لذا برای آن دسته از دانش‌آموزانی که امکان دسترسی آن‌ها به فضای مجازی وجود نداشت، محتوای آموزشی را در قالب دیجیتالی و لوح‌های فشرده در اختیار دانش‌آموزان قرار داد تا در منزل به ادامه فرآیند یادگیری خود بپردازند.
کس‌نزانی اظهار کرد: برای کودکانی هم که امکان استفاده از این لوح‌های فشرده فراهم نبود، مدارس درسنامه مکتوب را در اختیار این دانش‌آموزان قرار می‌داد.
وی خاطرنشان کرد: برای آن دسته از دانش‌آموزانی که امکان استفاده از هیچکدام از موارد اشاره شده وجود نداشت، تعدادی از معلمان به صورت گروه‌های یک نفره و دو نفره و یا حتی پنج نفره روانه روستاها می‌شدند و دانش‌آموزان به صورت حضوری روند یادگیری را ادامه می‌دادند.
کس‌نزانی تاکید کرد: خوشبختانه در سال گذشته و در سال جاری آموزش در روستاها به صورت حضوری برقرار بوده و روند آموزشی هیچگاه در روستاها متوقف نشده است و در شهرها آموزش‌ها به صورت مجازی و تلفیقی در حال برگزاری بود.
وی تصریح کرد: هنوز آمار دقیقی در خصوص تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل وجود ندارد و در راستای این امر ما مدارس را ملزم به شناسایی دانش‌آموزان کرده‌ایم و در صورت تکمیل سامانه آماری در پایان آبان ماه و اوایل آذرماه آمار دقیق درصد کودکان بازمانده از تحصیل در استان مشخص خواهد شد.
کس‌نزانی ادامه داد: فلسفه آموزش و پرورش تنها خواندن و نوشتن نیست و اهداف عالی‌تری در راستای جامعه‌پذیری، مسئولیت‌پذیری دارد و در پی آن است که شهروندی را به جامعه تحویل دهد که احساس مسئولیت‌پذیری داشته باشد و مهارت‌های اجتماعی و زندگی را فرا بگیرد که بتواند در آینده در جامعه نقش موثری داشته باشد.
وی در خصوص آسیب اجتماعی ناشی از ترک تحصیل دانش‌آموزان گفت: شاید تاثیرات ترک تحصیل در زمان ۶ تا ۱۱ سالگی بسیار محسوس نباشد اما طبق تحقیقات انجام شده این دانش‌آموزان در آینده بیشتر از سایر افراد به بحث ناهنجاری‌های اجتماعی و بزهکاری‌ها و موارد آسیب‌زا کشیده خواهند شد؛ البته این آسیب‌ها همه افراد را در برنمی‌گیرد و بسیاری از آن‌ها به سمت حرفه و شغلی هدایت می‌شوند؛ لذا طبق مطالعات صورت گرفته در سطح بین‌الملل بسیاری از افراد بزهکار افرادی بودند که سابقه ترک تحصیل داشتند.
